جراحی لیزیک شایع‌ترین نوع جراحی لیزری چشم است و بهترین گزینه‌ی درمانی برای اکثریت بیماران مبتلا به نزدیک‌بینی ، دوربینی و حتی آستیگماتیسم است. این روش اصلاح دید از طریق لیزر، وابستگی بیمار به عینک و یا لنزهای تماسی که جهت اصلاح خطای انکساری استفاده می‌شوند را کاهش و یا حتی از بین‌می‌برد. تیم مراقبت جراحی و خود جراحی یک طرح مراقبتی پس از عمل جراحی را برای شما تهیه‌می‌کنند تا با پیروی از آن پس از عمل جراحی بتوانید روند بهبودی خود را سرعت‌بخشید. به منظور کسب بهترین نتیجه‌ی ممکن و تسریع در دروند بهبودی، مراقبت‌های پس از جراحی لیزیک ضروری هستند.
افراد مناسب برای جراحی لیزیک
جراحی لیزیک چشم و یا جراحی رفع عیوب انکساری چشم مناسب همه افراد نیست. در واقع، جراحی لیزیک چشم معمولا برای افرادی مناسب است که ویژگی‌های زیر را داشته باشند:
• داشتن حداقل ۱۸ سال سن
• استفاده دائمی از عینک و یا لنزهای تماسی تجویزشده به مدت حداقل ۲ تا ۳ سال
• داشتن دید پایدار حداقل در یکسال گذشته
• عدم داشتن سابقه‌ی بیماری فعال قرنیه و یا شهوادی مبنی بر مبتلا نبودن به آن
• نداشتن هیچگونه بیماری و یا مشکلات چشمی از قبیل زخم قرنیه قبلی، کراتوکونوس یا قوز قرنیه (نازک‌شدن تدریجی قرنیه)، رتینوپاتی دیابتی، دژنراسیون ماکولا (تخریب لکه زرد شبکیه ناشی از کهولت) یا بیماری گلوکوم (آب سیاه).
• نباید فرد باردار و یا در دوران شیردهی نباشد.
• تجویز عینک در محدودیتهای خاصی که توسط جراح چشم اعمال شده است.
مراقبت‌های قبل از جراحی لیزیک چشم
اگر قصد دارید تا از جراحی لیزیک چشم استفاده‌کنید بایستی ابتدا توسط یک چشم پزشک معاینه‌شوید و وی ارزیابی‌های اولیه را در مورد وضعیت چشمان چشمان انجام‌دهد و در مورد مناسب‌بودن وضعیت شما برای استفاده از لیزیک چشم تصمیم‌گیری کند. در زیر مواردی در خصوص انتظارات شما از جراحی و اقداماتی ذکرشده است که بایستی جهت آماده‌شدن برای معاینه انجام‌دهید:
عدم استفاده از لنز قبل از جراحی
اگر از لنزهای تماسی استفاده‌می‌کنید حتما قبل از ارزیابی‌های چشم پزشکی آنها را درآورده و بجای آن از عینک بصورت تمام‌وقت استفاده‌کنید. لنزهای تماسی باتوجه به نوعی که استفاده‌می‌کنید، باعث تغییر شکل قرنیه تا چند هفته پس از درآوردن آنها می‌شود. عدم درآوردن لنزهای تماسی چند هفته قبل از جراحی لیزیک باعث‌‌می‌شود که پزشک شکل قرنیه شما را طبیعی فرض‌کرده و ممکن‌است عواقب منفی به همراه داشته باشد. این عواقب می‌تواند شامل ارزیابی‌های نادرست و برنامه‌ریزی ضعیف برای جراحی و نهایتا منجر به دید ضعیف پس از جراحی باشد. ممکن‌است که این ارزیابی‌ها که تعیین‌کننده‌ی مقدار بافتی که باید از قرنیه چشم برداشته شود حداقل یک هفته پس از ارزیابی‌های اولیه و قبل از اقدام به جراحی دوباره انجام‌شود تا از تغییرنکردن آنها، مخصوصا در صورت استفاده از آر جی پی یا لنزهای سخت، اطمینان حاصل‌شود. اگر از موارد زیر استفاده‌می‌کنید حتما این نکات را در نظر داشته باشید:
• در صورتی که از لنزهای نرم استفاده‌می‌کنید حتما ۲ هفته قبل از ارزیابی‌های اولیه از گذاشتن آنها بر روی چشمانتان خودداری‌کنید.
• اگر از لنزهای تماسی هلالی نرم یا لنزهای تماسی سخت نفوذپذیر به گاز (آر جی پی) استفاده‌می‌کنید بایستی حداقل ۳ هفته قبل از ارزیابی‌های اولیه آنها را از چشم بیرون بیاورید.
• اگر از لنزهای تماسی سخت استفاده‌می‌کنید باید حداقل ۴ هفته قبل از ارزیابی‌های اولیه حتما استفاده از آنها را متوقف‌کنید.
بررسی شرایط بیمار
فراموش‌نکنید که بایستی حتما موارد زیر را با پزشک جراح در میان بگذارید:
• بیماری‌های چشمی که در گذشته و حال دارید.
• داروهایی که در حال حاضر مصرف‌می‌کنید از جمله داروهای بدون نسخه و یا هر نوع دارویی که به آن آلرژی دارید.
پزشک جراح بایستی یک ارزیابی دقیق از وضعیت بیمار انجام‌دهد و در مورد موارد زیر با او صحبت‌کند:
• آیا لیزیک چشم برای وضعیت موجود بیمار گزینه‌ی مناسبی است؟
• خطرات، مزایا و شیوه‌های درمانی جایگزین برای جراحی لیزیک چشم
• بیمار چه انتظاراتی باید قبل از جراحی، در طول جراحی و بعد از جراحی لیزیک داشته باشد.
• مسئولیت‌های بیمار در دوران قبل از جراحی، حین جراحی و یا بعد از جراحی
بیمار باید این فرصت را داشته باشد که بتواند طی این جلسه سوالات خود را از پزشک بپرسد. قبل از این که دست به جراحی لیزیک بزنید و یا هرگونه فرم رضایت‌نامه‌ای را امضاکنید حتما مدت زمان زیادی راجع به جلسه مشاوره‌ی پزشک در خصوص خطرات و مزایا لیزیک فکرکنید تا بتوانید تمامی اطلاعاتی را که پزشک در این زمینه به شما داده است را درک‌کرده و هر نوع سوالی که به ذهنتان می‌رسد را از پزشک جراح بپرسید.
مراقبت‌های روز قبل از جراحی لیزیک چشم
روز قبل از لیزیک چشم از استفاده از موارد زیر اجتناب‌کنید:
• کرم
• لوسیون
• لوازم آرایشی
• عطر یا ادکلن
استفاده ازاین محصولات و همچنین آلودگی‌های در امتداد مژه ممکن‌است باعث افزایش خطر ابتلا به عفونت را در طول و بعد از عمل جراحی شوند. ممکن‌است که پزشک از شما بخواهد تا مژه‌های خود را قبل از عمل جراحی تمزکرده و بشویید تا ازعدم وجود هر گونه اثرات لوازم آرایشی و یا غیره در امتداد مژه‌ها اطمینان حاصل‌کنید. از آنجا که ممکن‌است پزشک در روز جراحی لیزیک چشم به شما مقداری داروی آرامبخش بدهد و به دلیل تاثیر این داروها و احتمالا تاری دیدی که خواهید داشت شاید قادر به رانندگی نباشید لذا در خصوص نحوه‌ی آمدن به بیمارستان و مرخص‌شدن از آن و همچنین اولین مراجعه‌ی پس از جراحی هماهنگی‌های لازم را انجام‌دهید. حتی در صورتی که رانندگی نکنید باز هم بهتر است فردی را به همراه خود به بیمارستان ببرید تا پس از جراحی شما را تا خانه همراهی‌کند.
در طول جراحی لیزیک چشم چه اتفاقی‌می‌افتد؟
جراحی لیزیک چشم حدود ۳۰ دقیقه طول‌می‌کشد. در طی این جراحی، بیمار به پشت و بر روی یک صندلی مخصوص درازمی‌کشد. ممکن‌است پزشک به وی داروهای آرامبخش بدهد تا در حین جراحی استرس نداشته باشد. پس از آنکه پزشک قطره‌های بی‌حس‌کننده را در چشمان بیمار ریخت به کمک ابزاری ( به نام اسپکولوم) چشمان وی را باز نگه می‌دارد. یک حلقه مکش بر روی چشم بیمار قرار داده می‌شود تا قبل از برش فلاپ قرنیه بتواند مایع اضافی را از چشم بگیرد. در این لحظه ممکن‌است که بینایی فرد اندکی کم شود. چشم پزشک به کمک یک تیغه کوچک یا لیزر برشی (دستگاه میکروکراتوم) برشی در قرنیه ایجاد‌می‌کند. با باز شدن فلپ، جراح می‌تواند به قرنیه چشم دسترسی داشته باشد و آن را تغییر شکل دهد. جراح با استفاده از یک لیزر برنامه‌ریزی شده بخش‌هایی از قرنیه را تغییرمی‌دهد. با هر پالس از پرتو لیزر، مقدار ریزی از بافت قرنیه برداشته‌می‌شود. پس از تغییر شکل قرنیه جراح فلپ را در سر جای خودش قرار می‌دهد. معمولا فلپ بدون نیاز به بخیه التیام‌مي‌یابد. در طول جراحی، پزشک از بیمار می‌خواهد تا بر روی نقطه‌ای تمرکز کند. خیره‌شدن به این نور به بیمار کمک‌می‌کند تا در زمان تغییر شکل قرنیه به وسیله لیزر بتواند چشم خود را ثابت نگه دارد. ممکن‌است به هنگام برداشتن بافت قرنیه، بوی بدی مانند موی سوخته استشمام‌کنید. اگر لازم است که هر دو چشم شما تحت جراحی لیزیک قراربگیرد در این شرایط معمولا پزشکان لیزیک هر دو چشم را در یک روز انجام‌می‌دهند.
مراقبت‌های بعد از جراحی لیزیک چشم
ممکن‌است که بلافاصله پس از جراحی لیزیک، در چشمان شما نوعی احساس سوزش یا خارش به شما دست دهد و یا احساس‌کنید که شئ در چشمانتان وجود دارد. شاید احساس ناراحتی و در برخی از موارد درد خفیف داشته باشد که در این شرایط ممکن‌است پزشک داروهای مسکن برای شما تجویزکند. همچنین ممکن است که هر دو چشم دچار آبریزش شوند و تا مدتی همه چیز را تار و غیرواضح ببینید. شاید بطور غریزی بخواهید که چشمانتان را بمالید اما از انجام چنین کاری جدا خودداری‌کنید زیرا مالیدن چشم ممکن‌است باعث دررفتگی فلپ شده و نهایتا نیاز به درمان مجددا باشد. علاوه بر این، شاید تا مدتی چشمان شما در برابر نور، پخش نور، سوسوی نور و یا هاله‌های اطراف لامپ حساس شود و یا شاید هم قسمتی سفیدی چشم به رنگ سرخ یا خونی درآید. این علائم ظرف چند روز پس از جراحی لیزیک به طور قابل توجهی برطرف‌می‌شوند. طوری برنامه‌ریزی کنید که به مدت چند روز و تا فروکش‌کردن این علائم به سرکار نروید. در صورتی که درد شدید داشتید و یا دید یا سایر علائم روز به روز بدترشد بلافاصله به پزشک مراجعه‌کنید.
مراجعه منظم به پزشک
باید پس از گذشت ۲۴ الی ۴۸ ساعت از جراحی لیزیک به پزشک مراجعه‌کنید. همچنین لازم است که تا ۶ ماه اول پس از جراحی، بطور منظم به پزشک جراح خود مراجعه‌نمایید. در اولین مراجعه بعد از جراحی، پزشک محافظ چشم را از روی چشمانتان برمی‌دارد. در این مراجعه، پزشک وضعیت دید و چشمان را معاینه‌می‌کند. همچنین ممکن‌است که وی یک و یا حتی چند نوع قطره چشمی برای شما تجویزکند تا از عفونت و یا التهاب چشم‌ها پیشگیری‌‌شود. همچنین احتمالا وی به شما توصیه‌کند که از اشک مصنوعی برای کمک به روانکاری چشمانتان استفاده‌کنید. حتی اگر دیدتان تار هم بود باز از گذاشتن لنزهای تماسی بر روی چشماهای عمل‌شده خودداری‌کنید.
اجتناب از برخی فعالیت‌ها و ورزش‌کردن
باید باتوجه به میزان فعالیت مورد نیاز، احساس شما و دستورالعمل‌های پزشک تا یک الی سه روز پس از جراحی لیزیک از انجام ورزش‌های غیرتماسی بپرهیزید. به منظور کمک به پیشگیری از بروز عفونت شاید لازم باشد که تا دو هفته پس از جراحی لیزیک و یا تا زمانی که پزشک به شما اجازه‌دهد نباید از لوسیون‌ها، کرم و یا هر نوع لوازم آرایشی در اطراف چشم استفاده‌کنید. همچنین ممکن‌است که پزشک از شما بخواهد که تا مدتی پس از جراحی بطور منظم مژه‌های خود را تمیزکنید. همچنین بخاطر داشته باشید که باید تا ۱ الی ۲ ماه پس از جراحی از شناکردن و دوش با آب داغ بپرهیزید. نباید حداقل تا گذشت ۴ هفته پس از جراحی به سراغ ورزش‌های تماسی و دشواری همچون بوکس، فوتبال، کاراته و غیره بروید. محافظت از چشمان در برابر ورود هر نوع شئ، آسیب‌دیدگی و یا برخورد با هر چیزی در این مدت بسیار مهم است.
اختلالات و نوسانات دید پس از جراحی لیزیک
ممکن‌است که در طی چند ماه اول بعد از جراحی لیزیک، دید فرد دچار اختلالات و یا نوساناتی شود که برخی از آنها عبارتند از:
• شاید سه تا شش ماه طول‌بکشد تا بتوانید دید خود را بطور ثابت بدست‌آورید.
• همچنین ممکن‌است که علائمی همچون تاری دید، دیدن هاله‌ای از نور و یا دشواری به هنگام رانندگی در شب و یا سایر علائم بصری نیز در طول این دوره و تا ثبتیت کامل دید وجود داشته باشند. در صورتی که نیاز به اصلاح یا جراحی‌های بیشتری باشد باید تا زمانی که معیارهای چشمانتان به مدت دو جلسه معاینه ثابت‌بماند و حداقل به مدت ۳ ماه از جراحی اول بگذرد، صبرکنید و پس از آن اقدام به جراحی مجددا بکنید.
• درک این موضوع که اگرچه ممکن‌است بعد از جراحی دوباره باعث بهبود دید دور شود اما بعید است که علائم بصری مانند پخش نور یا دیدن هاله‌ای از نور بهبود یابد.
نتیجه جراحی لیزیک چشم چیست؟
جراحی لیزیک غالبا باعث بهبودی دید و بدون نیاز به مشکلات مربوط به عینک یا لنزهای تماسی می‌شود. به طور کلی، شانس بسیار خوبی برای دستیابی به بینایی۲۰/۲۵ دارید و یا حتی پس از عمل جراحی انکساری این میزان بیشتر نیز می‌شود. از هر ۱۰ نفری که از جراحی انکساری لیزیک استفاده‌می‌کنند حدودا ۸ نفر از آنها دیگر نیازی به استفاده از عینک یا لنزهای تماسی به هنگام انجام فعالیت‌های روزمره‌شان ندارند. نتایج حاصل از جراحی لیزیک به خطاهای انکساری خاص و سایر عوامل دارد. جراحی انکساری یا همان لیزیک در افرادی که درجه نزدیک‌بینی آنها کمتر است بیشترین موفقیت را به همراه دارد. نتایج جراحی لیزیک درافرادی که دارای درجه بالایی از نزدیک بینی یا دوربینی و همچنین آستیگماتیسم دارند کمتر نتایج قابل پیش‌بینی است. در بعضی موارد ممکن‌است که جراحی منجر به ناکامی شود. در چنین مواقعی ممکن‌است برای اصلاح صحیح دید فرد نیاز به جراحی مجدد باشد. همچنین در موارد بسیار نادری، دید برخی از افرد به تدریج به سطح اولیه‌ی قبل از جراحی بازمی‌گردد. بازگشت به مشکلات بینایی قبل از جراحی لیزیک ممکن‌است ناشی از برخی عارضه‌های خاصی همچون التیام زخم غیرعادی، اختلالات هورمونی یا بارداری باشد. گاهی نیز ممکن‌است که این تغییر در دید فرد ریشه در سایر مشکلات چشمی از قبیل آب مروارید باشد. در صورت بروز هرگونه اختلالی در دیدتان حتما با پزشک تماس‌بگیرید.
خطرات و عوارض جراحی لیزیک
جراحی لیزیک نیز همچون هر نوع جراحی دیگری یکسری خطرات و عوارض جانبی به همراه دارد که بایستی به دقت در نظر گرفته شوند. همانطور که در همه‌ی جراحی‌ها احتمال التهاب و یا عفونت وجود دارد این مسئله در مورد جراحی لیزیک نیز صدق‌می‌کند. البته می‌توان به کمک برخی از داروها این التهاب و عفونت را از بین برد. گاهی به دلیل بروز مشکلات فلپ قرنیه پس از جراحی نیاز به درمان بیشتری هست. هرچند احتمال آن بسیار اندک است اما در برخی موارد ممکن‌است که بینایی فرد پس از جراحی حتی با وجود استفاده از عینک و یا لنزهای تماسی نیز باز بخوبی قبل نباشد. برخی از عوارض جانبی پس از جراحی لیزیک به مرور زمان و بخودی خود برطرف‌می‌شوند. این عوارض ممکن‌است شامل تاری دید باشد بطوری که دید فرد در شب و یا به هنگام رانندگی شبانه دچار مشکل‌می‌شود و یا علائم همچون خراشیدگی، خشکی چشمان؛ پخش نور، دیدن هاله‌ای از نور یا سوسوزدن نور در اطراف لامپ؛ حساسیت به نور؛ ناراحتی یا درد را به همراه داشته باشد و یا حتی ممکن‌است لکه‌های کوچک قرمز یا صورتی رنگ بر روی سفید چشم ظاهرشود.
در تعداد اندکی از بیماران ممکن‌است که این علائم بصورت دائمی باقی‌بماند. در بعضی از موارد نیاز به جراحی دوم یا همان درمان دوم است تا بتوان به اصلاح دید بطور مطلوبی دست‌یافت. احتمال نیاز به جراحی دوم در افرادی که قبل از جراحی لیزیک میزان نزدیک‌بینی و یا دوربینی آنها زیاد است و یا آستیگماتیسم زیادی داشتند و به عبارتی دیگر نیاز اولیه آنها به اصلاح و استفاده از جراحی بیشتر بود به مراتب بیشتر از سایر افراد است.
