پروتز چشم یک وسیله پزشکی ساخته شده از رزین مصنوعی است که برای پر کردن خلا ناشی از یک چشم از دست رفته، آسیب دیده در نظر گرفته شده است. هر پروتز چشمی، با رنگ، شکل و حجم منحصر به فرد است.
پروتز چشمی علاوه بر عملکرد زیبایی آن، برای حفظ حفره مداری سلازم است. برای انجام پروتز چشمی شما به حداقل 3 قرار ملاقات نیاز دارد. هر مورد متفاوت است، چشم پزشک برای بازگرداندن ظاهر طبیعی با در نظر گرفتن حجم مدار، تحرک باقیمانده چشم و باز شدن پلک‌ها کار می‌کند. نتیجه به ضربه‌ای که بیمار متحمل شده بستگی خواهد داشت.
چه افرادی مورد مناسبی برای انجام پروتز چشم هستند؟
دلایل اصلی که منجر به انجام پروتز چشم مصنوعی می‌شوند عبارتند از:
- صدمات تصادفات جاده‌ای، کار، خانگی…
- شرایط التهابی همراه با صدمات جدی دائمی:
- عوارض ناشی از جراحی (آب مروارید، لیزر)، انجام چندین عمل که عملکرد چشم را مختل کرده و درد به همراه دارد.
- عوارض گلوکوم نئوواسکولار، تبخال…
اندازه‌گیری
پروتز چشمی که برای هر فرد بر مبنای اندازه‌های خاص ساخته شده، برای پر کردن چشمی که در نتیجه‌ی ضربه یا بیماری از دست رفته است به کار گرفته می‌شود.
متخصصان پروتزهای چشمی سفارشی برای مطابقت با نیازهای بیمار و پلاستیک تولید می‌کنند. قالب و اندازه گیری سوکت چشم باید انجام شود و پروتز مشابه چشم معتبر از نظر زیبایی را تولید کند، یعنی همان رنگ عنبیه، رگ و رنگ چشم و همچنین قطر آن کپی شود.
پروتز چشم چگونه متصل می‌شود؟
پزشکان از نزدیک با شما و خانواده شما همکاری می‌کنند تا مشخص کنند کدام روش نصب برای شما بهتر است. پروتزهای چشم را می‌توان به روش های مختلف متصل کرد.
چسب Medical grade skin
پروتز صورت شما می‌تواند با چسب مخصوص پزشکی متصل شود. بیشتر بیماران به راحتی با استفاده از چسب‌های مصنوعی سازگار می‌شوند، مانند نخ دندان کشیدن یا مراقبت از لنزهای تماسی. پزشکان انواع محصولات چسبی (چسب مایع) را ارائه می‌دهند، بنابراین می‌توانید محصولی را انتخاب کنید که بهترین نیاز شما را برآورده کند.
احتباس آناتومیکال- مستقیماً به آناتومی
در صورتی که چشم و پلک‌ها برداشته شده باشند، حفره باقیمانده ممکن است به ما اجازه دهد پروتز چشمی‌ای را طراحی کنیم که سرجای خود بلغزد، برای اتصال ایمن بدون چسب کم یا با حداقل چسب، با زیربرش‌های آناتومیکال دریر می‌شود.
ایمپلنت‌های محکم شده در استخوان جمجمه‌ای صورت
ایمپلنت‌های محکم شده در استخوان جمجمه‌ای صورت، لوازم کوچک تیتانیومی هستند که در طی یک عمل سرپایی در بیمارستان با جراحی کاشته می‌شوند. این ایمپلنت‌ها با استخوان پیوند داده می‌شوند و پایه‌ای پایدار برای پروتز شما ایجاد می‌کنند. استخوان‌های اطراف در طی یک دوره بهبودی 3 تا 6 ماهه با ایمپلنت پیوند می‌خورند. پس از اتمام دوره بهبودی، می‌توانید پروتز را با استفاده از گیره یا آهن ربا بر روی ایمپلنت قرار دهید؛ می‌توانید پروتز را به راحتی وصل کرده و بردارید.
سازگاری
در ماه‌های بعد از عمل، پروتز موقت قرار داده می‌شود بعد از ماه 2 یا 3، پروتز نهایی قرار داده می‌شود. انجام پروتز چشمی حداقل به 3 قرار ملاقات نیاز دارد:
- اولین قرار ملاقات برای اندازه‌گیری حدود 1 ساعت طول می‌کشد.
- قرار دوم برای تنظیم بین 1 تا 2 ساعت به طول می‌انجامد
- آخرین قرار ملاقات نیم سعت طول می‌کشد و تغییرات نهایی صورت می‌گیرد.
گذاشتن و بردشتن پروتز چشم
قوانین بهداشتی را به خاطر بسپارید که همیشه قبل از دست زدن به پروتز چشم دستهایتان تمیز باشند و قبل از قرار دادن پروتز از تمیز بودن آن اطمینان حاصل کنید. پروتز خود را در یک ظرف کوچک آب گرم تمیز کنید (هرگز مستقیم از زیر آب روان عبور دهید). پس از تمیز کردن، به آرامی با یک دستمال یکبار مصرف پروتز را خشک کنید.
قرار دادن پروتز چشم
ابتدا پروتز را به آرامی زیر پلک فوقانی فشار دهید. در مرحله بعدی، پروتز را نگه دارید، و پلک پایین را به سمت پایین بکشید تا پروتز زیر پک زیرین بلغزد. کمی فشار دهید تا هوا، که در نهایت به پشت پروتز نفوذ می‌کند، به سرعت دفع می‌شود.
در آوردن پروتز چشمی
در حالی که بلا را نگاه می‌کنید، با احتیاط انگشتتان را روی لبه چشم قرار دهید و به راحتی پلک را به سمت پایین بکشید. پروتز را به آرامی به جلو فشار دهید. پروتز خودش می‌لغزد. می‌توان از قلاب یا کپ ساکشن کوچک استفاده کرد.
تمیز کردن و نگهداری
برخی از رسوبات یا خراش‌های مخاط می‌توانند سطح پروتز را تغییر دهند. هر زمان که بیمار با پروتز چشم خود احساس ناراحتی می‌کند، تمیز کردن این ناراحتی را برطرف می‌کند.
برای ویزیت کنترل، چشم پزشک ایمنی پروتز را طی “بررسی پزشکی” منظم، با همکاری متخصص پروتز، به منظور موثری بیشتر بیمار تضمین می‌کند.
ماندگاری پروتزهای چشمی سیلیکونی
پروتزهای چشم باید تقریبا از ناحیه مداری در طرف سالم غیر قابل تشخیص باشند. از آنجایی که چشم با تغییر حالات تغییر می‌کند، پروتز چشم هرگز در 100٪ از مواقع کاملاً متقارن نخواهد بود. با این حال، باید متعادل، دارای بیانی خنثی یا متوسط و بسیار ظریف با ویژگی‌های فردی پوست، درمان مژه، ابرو، حتی شبیه سازی مایعات پوست باشد.
به طور کلی انتظار می‌رود که پروتزهای سیلیکونی چشم و سایر پروتزهای صورت چندین سال دوام داشته باشند و نیاز به تعویض نداشته باشند. طراحی و مواد نقش زیادی در دوام پروتز ایفا می‌کنند.
چه موقع به چشم پزشک مراجعه کنیم
بیمارانی که نیاز به مراجعه به چشم پزشک دارند معمولاً در دسته‌های زیر تقسیم‌بندی می‌شوند: 1) هسته درآوری اخیر/ تخلیه، 2) مشکلات با پروتز موجود، 3) چشم‌های نابینا که به اسکلرال شل احتیاج دارند و 4) آنوفتالمی مادرزادی/ میکروفتالمی.
بیماران بعد از عمل
به طور معمول، بیمارانی که دچار تخلیه انجام داده‌اند باید برای نصب پروتز چشمی 6 تا 8 هفته بعد از عمل به متخصص چشم مراجعه کنند. این دوره زمانی امکان ترمیم کافی و سوکت پایدار را فراهم می‌کند. اگرچه میزان بهبودی بیماران با توجه به تکنیک و مواد استفاده شده در کاشت، سن، روشهای درمانی قبلی و سایر شرایط پزشکی متفاوت است، اما در صورت برطرف شدن کامل تورم پرده ملتحمه و التهاب چشم، سوکت آنفتالمیک یا کره چشم از بین رفته آماده نصب است.
به عنوان یک اقدام موقت، می توان بیمار را در حدود 4 هفته پس از جراحی برای ارزیابی تناسب پس از عمل ارجاع داد، تا هم یک جاسازی بهتر داشته باشد، و هم اینکه یک چشم مصنوعی موقت داشته باشد. این امر همچنین به بیمار امکان می‌دهد تا به متخصص چشم معرفی شود و با روشهای نصب و ساخت و ساز آشنا شود.
بیماران دارای پروتزهای ثابت
بیماران مبتلا به پروتزهای چشمی موجود معمولاً برای مشکلات در سطح پروتز یا مشکلات در قرارگیری چشم پروتزی یا اسکلرال شل، باید به چشم پزشک ارجاع داده شوند.
مشکلات وضعیت سطح
با سایش مداوم پروتز چشمی، یک غشاء پروتئینی روی سطح پروتز ایجاد می‌شود. این به طور معمول توسط بیمار در طی مدت 1 تا 3 ماه تمیز می‌شود. این بازه زمانی در هر فرد متفاوت است و حتی می‌تواند در طول سال برای هر بیمار متفاوت باشد. با سایش بیش از حد، پروتئین جمع شده کاملاً دلمه می‌بندد و تمیز کردن آن دشوار است. چشم پزشک اغلب باید رسوبات سطح سرسخت را پاک کند.
با سایش طبیعی و دست زدن به پروتز چشمی، ایجاد خراش‌های ریز و مویی در سطح پلاستیکی پروتز امری غیرمعمول نیست. خراش‌ها و نقص‌های سطحی دیگر می‌تواند در اثر عوامل زیادی ایجاد شود و باید توسط چشم پزشک به طور حرفه‌ای برطرف شود.
ضعف قرارگیری پروتز چشم/ اسکلرال شل
متناسب بودن چشم مصنوعی یا اسکلرال شل با گذشت زمان خراب می‌شود. عمر متوسط پروتز چشمی 5 سال است. شایعترین دلایل جایگزینی پروتز چشم، عدم تناسب مناسب به دلیل آتروفی چربی چشمی و حرکت ایمپلنت و در نتیجه عقب نشینی پروتز با باریک شدن مربوط به شکاف پلکی است. علاوه بر این، راحتی پروتز اغلب تحت تأثیر قرار می‌گیرد. با اسکلرال شل، فتیسیس ادامه‌دار یا سایر تغییرات در کره چشم ممکن است از عوامل موثر در این امر باشد.
کودکان غالباً برای جبران رشد و کمک به تحریک رشد مداری استخوانی نیاز به تعویض مکرر و یا بزرگ کردن پروتز دارند.
عارضه‌هایی از جمله انقباض سوکت، لاگوفتالموس، فتیسیس، شل شدن پلک پایین، برگشتگى پلک بدرون چشم، برگشتی پلک به بیرون، انجام دادن ایمپلنت و سایر شرایط اغلب با اصلاحات مصنوعی مناسب می‌توانند بهبود یافته یا به حداقل برسند. در بعضی موارد، بزرگ شدن یا کاهش پروتز نشان داده می‌شود و در موارد دیگر، جایگزینی انتخاب مناسب است.
چشم‌های نابینا به اسکلرال شل نیاز دارند
پوسته‌های پوششی اسکلرال در شرایط چروکیدگی کره چشم، تخلیه، میکروفتالمی مادرزادی و چشم بد شکل نابینا با اندازه طبیعی قرار داده می‌شود. اسکلرال شل‌ها از نظر ضخامت و طول مدت استفاده بسته به اندازه و حساسیت چشم نسبت به چشم مصنوعی متفاوت هستند. اگر سوالاتی در مورد سایش موفقیت آمیز پوسته صلبیه به دلیل حساسیت قرنیه وجود دارد، می‌توان با مشورت با متخصص چشم به آنها پاسخ داد و ممکن است نصب پوسته آزمایشی شفاف مورد نیاز باشد.
آنوفتالمی مادرزادی / میکروفتالمی
در موارد میکروفتالمی مادرزادی و از همه مهمتر، آنوفتالمی مادرزادی، مهم است که نوزاد، کودک را در اسرع وقت به چشم پزشک ارجاع دهید تا نصب اتصالات و یا پروتزها برای کمک به تحریک رشد اوربیتال استخوان انجام شود. نصب مجموعه ای از پروتزهای بزرگتر به کاهش هیپوپلازی و تشکیل یک سوکت مناسب کمک می‌کند. به طور معمول، تنها عامل محدود کننده، شکاف پلکی تنگ شده است، اما با گذشت زمان و افزایش پروتز غیرجراحی، نتیجه خوبی حاصل می‌شود. برای نصب اشکال بزرگتر، ممکن است به سونوگرافی اندوسکوپیک نیاز باشد.
