پیرچشمی (پرزبیوپیا)؛ علت، علائم و درمان

پیرچشمی معمولاً در حدود ۴۰ سالگی رخ می‌دهد بطوری که افراد در خواندن نوشته‌های کوچک یا دیدن صفحه کامپیوتر و گوشی‌های خود بطور واضح با مشکل مواجه می‌شوند. حتی با وجود اینکه هیچگاه مشکل بینایی نداشته باشید نمی‌توان از پیرچشمی جلوگیری کرد. احتمال دارد که افراد نزدیک بین نیز متوجه شوند که هنگام استفاده از عینک یا لنز برای اصلاح دید دور، دید نزدیک تار می‌گردد. با اینکه پیرچشمی یک تغییر طبیعی در چشم‌ها در اثر افزایش سن است، اما اغلب یک رویداد قابل توجه و عاطفی است زیرا از علائم پیری بوده که بی توجهی به آن غیر ممکن بوده و قابل پنهان کردن نمی‌باشد.

علائم و نشانه‌های پیرچشمی

هنگامی که دچار پیرچشمی می‌شوید، باید گوشی یا سایر اجسام و موارد خواندنی (کتاب‌ها، مجله‌ها، منوها، برچسب‌ها و غیره) را از چشم‌های خود دور کنید تا بتوانید آنها را واضح‌تر ببینید. متاسفانه هنگامی که چیزی را از چشم‌های خود دور می‌کنید، اندازه‌ی آنها کوچک‌تر بنظر می‌رسد، بنابراین تنها یک راه حل موقت و تا حدودی موفق برای پیرچشمی است.

همچنین حتی اگر بتوانید در این شرایط به خوبی ببینید، پیرچشمی می‌تواند باعث سردرد و خستگی چشم شود بطوری که خواندن و انجام سایر کارها در فاصله نزدیک ناراحت کننده می‌شود.

چه عاملی باعث پیرچشمی می‌شود؟

لنزهای چشم با افزایش سن سخت می‌شوند بنابراین هنگام مشاهده‌ی چیزی در فاصله نزدیک کمتر می‌توانند متمرکز شوند. پیرچشمی ناشی از فرایند افزایش سن می‌باشد. این وضعیت متفاوت از آستیگماتیسم، نزدیک بینی و دور بینی است که مرتبط با شکل کره چشم بوده و ناشی از عوامل ژنتیکی و محیطی هستند. پیرچشمی بطور کلی ناشی از ضخیم شدن تدریجی و کاهش انعطاف‌پدیری لنز طبیعی داخل چشم می‌باشد.

این تغییرات ناشی از سن در پروتئین‌های داخل چشم رخ می‌دهند و باعث می‌شوند که لنز در طول زمان سخت‌تر شده و قابلیت ارتجاعی کمتری داشته باشد. تغییرات ناشی از سن در فیبرهای عضلانی اطراف لنز نیز اتفاق می‌افتند. با کم شدن قابلیت ارتجاعی، چشم در تمرکز کردن بر روی اجسام نزدیک مشکل خواهد داشت. نظریه‌هایی که کمتر محبوب هستند نیز وجود دارند.

درمان

هدف از درمان جبران ناتوانی چشم‌ها برای تمرکز بر روی اشیاء نزدیک است. گزینه‌های درمانی شامل استفاده از لنزهای اصلاحی، جراحی عیوب انکساری یا ایمپلنت لنز می‌باشد.

عینک

عینک یک روش ساده و بی‌خطر برای اصلاح مشکلات بینایی ناشی از پیرچشمی است. ممکن است در صورتی که پیش از ابتلا به پیرچشمی بینایی خوبی داشته‌اید بتوانید از عینک‌های مطالعه بدون نسخه استفاده کنید. بیشتر عینک‌های مطالعه بدون نسخه از ۱.۰۰+ تا ۳.۰۰+ دیوپتر متغیر می‌باشند.

در صورتی که عینک‌های بدون نسخه کافی نباشند یا در حال حاضر نیاز به لنزهای اصلاحی جهت نزدیک بینی، دوربینی یا آستیگماتیسم خود داشته باشید، نیاز به لنزهای طبی خواهید داشت. انتخاب‌های شما عبارتند از:

• عینک‌های مطالعه طبی: اگر مشکلات بینایی دیگری نداشته باشید، می‌توانید از لنزهای طبی تنها برای مطالعه استفاده کنید.
• عینک دو کانونی: این عینک‌ها در دو نوع هستند: آنهایی که دارای یک خط افقی قابل مشاهده هستند و آنهایی که بدون خط هستند (عینک‌های تدریجی). هنگامی که از طریق عینک‌های دو کانونی تدریجی به سطح هم تراز با چشم‌های خود نگاه می‌کنید، لنزها فاصله دور را اصلاح می‌کنند. این اصلاح به تدریج تغییر کرده و در پایین آن فاصله‌ی خواندن را اصلاح می‌کند. برای بسیاری از افراد مبتلا به پیرچشمی لنزهای تدریجی یک راه حل مناسب می‌باشند.
• عینک سه کانونی: این عینک‌ها دارای اصلاحاتی برای دید نزدیک، بینایی از فاصله متوسط –مانند صفحه کامپیوتر- و دید از فاصله دور می‌باشند. عینک‌های سه کانونی دارای خطوط آشکار یا لنزهای تدریجی هستند.

لنزهای تماسی

افرادی که نمی‌خواهند از عینک استفاده کنند اغلب لنزهای تماسی را جهت بهبود مشکلات بینایی ناشی از پیرچشمی مورد استفاده قرار می‌دهند. این گزینه ممکن است در صورتی که دارای شرایط خاص مرتبط با پلک‌ها، مجرای اشک یا سطح چشم‌ها باشید، برای شما مناسب نباشند.

چندین نوع لنز وجود دارند:

• لنزهای تماسی دو کانونی: این لنزها اصلاح فاصله دور و نزدیک را برای هر چشم فراهم می‌کنند. در یک نوع لنز دو کانونی، بخش پایینی لنز سنگین می‌شود تا لنز بطور مناسب بر روی چشم قرار گیرد. بطور کلی قرار دادن این لنزها اغلب دشوار بوده و نتایج رضایت‌بخشی را به همراه ندارند. انواع جدیدتر لنزهای تماسی دو کانونی اصلاح دور را از طریق لبه‌های هر لنز و اصلاح نزدیک را از وسط آن فراهم می‌کنند. یا ممکن است اصلاح دید دور از طریق مرکز هر لنز و اصلاح نزدیک با محیط اطراف لنز ایجاد شود. بهتر است این لنزها را برای مدتی بصورت آزمایشی استفاده کنید تا از مناسب بودن آنها برای خود مطمئن شوید.
• لنزهای تماسی مونوویژن: در لنزهای مونوویژن یک لنز برای فاصله دور در یک چشم (معمولاً چشم غالب) و یک لنز برای دید نزدیک در چشم دیگر استفاده می‌شود. چشم غالب بطور کلی چشمی است که هنگام نگاه کردن در دوربین برای عکسبرداری از آن استفاده می‌کنید.
• مونوویژن اصلاح شده: در این گزینه، یک لنز یک یا چند کانونه در یک چشم و یک لنز تماسی برای دید دور در چشم دیگر (معمولاً چشم غالب) استفاده می‌شود. در این صورت شما از هر دو چشم برای دید دور و از چشم دیگر برای خواندن استفاده می‌کنید.

جراحی عیوب انکساری مونوویژن

جراحی عیوب انکساری شکل قرنیه را تغییر می‌دهد. برای پیرچشمی، درمان مونوویژن برای بهبود دید نزدیک در چشم غیر غالب استفاده می‌شود. این روش مانند استفاده از لنزهای تماسی مونوویژن است. حتی پس از جراحی ممکن است نیاز به استفاده از عینک برای کار در فاصله نزدیک باشد.

در مورد عوارض جانبی احتمالی با پزشک خود صحبت کنید، زیرا این روش برگشت پذیر نمی‌باشد. ممکن است بهتر باشد لنزهای تماسی مونوویژن را پیش از جراحی برای مدتی استفاده کنید.

روش‌های جراحی عیوب انکساری عبارتند از:

• کراتوپلاستی هدایتی: در این عمل از انرژی رادیوفرکانسی برای اعمال گرما به لکه‌های کوچک دور قرنیه استفاده می‌شود. این گرما باعث می‌شود که لبه قرنیه کمی منقبض شود که منجر به افزایش انحنا و قابلیت تمرکز آن می‌گردد. نتایج کراتوپلاستی هدایتی متغیر بوده و ممکن است زیاد ماندگار نباشند.
• لیزیک: با عمل لیزیک،‌ جراح چشم یک فلپ نازک را در قرنیه ایجاد می‌کند. سپس از لیزر برای برداشتن لایه‌های داخلی قرنیه استفاده می‌کند تا شکل گنبدی آن را اصلاح نماید. پس از جراحی لیزیک، بیماران معمولاً دوره‌ی بهبودی سریع‌تر و راحت‌تری نسبت به عمل پی آر کی خواهند داشت.
• لازک: در عمل لازک به جای ایجاد فلپ در قرنیه، جراح فلپی را تنها در پوشش محافظتی نازک قرنیه (اپیتلیوم) ایجاد می‌کند. سپس وی از لیزر برای تغییر شکل لایه‌های بیرونی قرنیه استفاده می‌کند که باعث کم شدن انحنای آن می‌گردد.
• پی آر کی: روش پی ار کی (PRK) شبیه به لازک است به جز اینکه در آن جراح لایه اپیتلیوم را برمی‌دارد. این لایه بطور طبیعی رشد کرده و با شکل جدید قرنیه تطابق پیدا می‌کند.

ایمپلنت لنز

برخی از چشم پزشکان از روشی استفاده می‌کنند که در آن لنز هر چشم برداشته شده و با یک لنز مصنوعی جایگزین می‌شود. این روش ایمپلنت لنز داخل چشمی نامیده می‌شود. برخی افراد حتی پس از اینکه جراحی لیزیک را سال‌ها قبل از برداشتن عینک انجام داده‌اند، این عمل را انتخاب می‌کنند.

بسیاری از انواع ایمپلنت لنز برای اصلاح پیرچشمی وجود دارند. برخی از آنها این امکان را به چشم می‌دهند تا بتواند اجسامی که نزدیک یا دور هستند را ببیند. برخی از آنها موقعیت یا شکل داخل چشم را تغییر می‌دهند (لنز تطابقی). اما ایمپلنت لنز می‌تواند باعث کاهش کیفیت نزدیک بینی شود و ممکن است همچنان نیاز به عینک مطالعه داشته باشید. عوارض جانبی احتمالی شامل تابش خیره کننده در چشم و تاری دید می‌باشند. علاوه بر این، جراحی که برای آن انجام می‌شود شامل همان خطرات جراحی آب مروارید مانند التهاب، عفونت، خونریزی و آب سیاه می‌باشد.

کاشت قرنیه

برای برخی از افرادی روشی از درمان پیرچشمی موفقیت‌آمیز بوده که شامل قرار دادن یک حلقه‌ی پلاستیکی کوچک در لبه‌ی هر قرنیه جهت تغییر انحنای آن می‌باشد. ممکن است حتی با وجود اینکه قبلاً جراحی لیزیک انجام داده‌اید متقاضی مناسبی برای این روش باشید. اگر از نتایج عمل کاشت قرنیه راضی نباشید، جراح چشم می‌تواند حلقه‌ها را بردارد تا بتوانید سایر گزینه‌های درمانی را در نظر بگیرید.