کم‌بینایی به نوعی از کاهش بینایی یا نابینایی اطلاق می‌شود که با درمان‌های پزشکی، جراحی یا عینک‌های معمولی قابل تصحیح نباشد. فرد کم‌بینا باید یاد بگیرد خود را با شرایط موجود تطبیق دهد. خبر خوب این است که راه‌های زیادی برای کمک به افراد دچار این مشکل وجود دارد به طوریکه افراد کم‌بینا می‌توانند کارهایی را که انجامشان برای آنها اهمیت دارد انجام دهند. کم‌بینی به معنی ترک فعالیت‌های روزمره نیست بلکه به این معناست که فرد باید به دنبال راه‌های جدیدی برای انجام آنها باشد.
کم بینی دوران کودکی چیست؟
ممکن است کم‌بینایی در کودکی به این دلیل که علائم ممکن است به سایر بیماری‌های ژنتیکی یا فیزیکی نسبت داده شود تشخیص داده نشود. در مورد همه کودکان با تکوین غیرطبیعی بهتر با یک پزشک باتجربه مشورت شود و بینایی کودک در اسرع وقت تحت ارزیابی و درمان قرار گیرد. معاینه منظم چشم توسط یک چشم‌پزشک برای تشخیص زودهنگام بیماری‌های چشمی اهمیت زیادی دارد چرا که در صورت تشخیص زودهنگام امکان درمان به‌موقع و موثرتر وجود دارد.
کم‌بینی به این معنا نیست که کودک نمی‌تواند یاد بگیرد و یا آموزش ببیند بلکه به این معناست که باید از شیوه‌های متفاوتی برای این قبیل افراد استفاده کرد. ممکن است نیاز باشد کودک کم‌بینا از یک ابزار برای بهبود بینایی خود استفاده کند و یا نیاز به شیوه تدریس متفاوتی در مقایسه با همسالان سالم خود داشته باشد. این خدمات شامل مداخله زودهنگام در کودکان زیر 3 سال، کاردرمانی و استفاده از معلمانی با مشکل بینایی(TVI) در مدارس است. این ابزار به کودکان کمک می‌کنند تا در کلاس موفق عمل کرده و استقلال عمل خود را افزایش دهند.
تجربه کم‌بینایی
اذعان به عصبانیت و خشمی که فرد ممکن است با فهمیدن اینکه بینایی از دست رفته قابل‌برگشت نیست احساس کند اهمیت زیادی دارد. کنارآمدن با این احساسات و یادگرفتن راهبردهایی برای توانبخشی بینایی به فرد کمک می‌کند تا فعال باقی بماند و دچار افسردگی نشود.
فرد می‌تواند با وجود مشکل کم‌بینی به زندگی خود ادامه دهد اما این کار با وجود افسردگی امکانپذیر نیست. مشاوره گرفتن و وجود یک گروه حمایتی خوب به فرد کمک می‌کند تا بفهمد ارزش وجودی فرد به بینایی وی بستگی ندارد و اینکه آنقدر ارزشمند هست که برای یادگیری اینکه چطور از بینایی خود حداکثر بهره را ببرد تلاش خود را به کار گیرد.
تجربه کم‌بینی در کودکی
پس از تشخیص وجود اختلال بینایی دائم در کودک اذعان به حس خشم و ناراحتی توسط کودک و والدین وی اهمیت زیادی دارد. دسترسی به خدمات توانبخشی بینایی، استفاده از معلم دچار اختلال بینایی و مشاوره مناسب به فرد و خانواده وی کمک شایانی به این افراد می‌کند. مشاوره و یک گروه حمایتی خوب به کودک و خانواده وی کمک می‌کنند تا درک کنند ارزش انسان و کیفیت زندگی وی صرفا به حس بینایی بستگی ندارد و بهتر است فرد تلاش خود را به کار بندد تا یاد بگیرد چطور از باقیمانده حس بینایی خود نهایت استفاده را بکند.
اجازه ندهید کم‌بینایی مانع شما شود
خود را منزوی نکنید. گروه‌های اجتماعی که در آن عضو هستید، شغل و فعالیت‌های بیرونی خود را حفظ کنید. ممکن است به صفحات چاپی بزرگ، ذره‌بین، فردی که شما را با ماشین جایی برساند و یا در ورزش نیاز به ابزار و وسایل کمکی داشته باشید. در صورت لزوم از کمک خواستن اجتناب نکنید. در خانه ماندن برای اجتناب از درخواست کمک به معنی داشتن استقلال نیست. دوستان شما از اینکه شما درخواستی داشته باشید و آنها بتوانند انجام دهند مشعوف خواهند شد.
علل کم‌بینی
تعداد زیادی از بیماری‌های چشمی کم‌بینایی ایجاد می‌کنند که برخی از آنها شامل موارد زیر هستند:
- تحلیل ماکولا
- آب‌سیاه یا گلوکوم
- رتینوپاتی دیابتی
- رتینیت پیگمنتوزا
- آسیب چشمی
بیماری‌های چشمی در افراد مسن رایج‌ترند. هر چند پابه‌سن گذاشتن در حالت طبیعی منجر به کم‌بینایی نمی‌شود. از آنجا که برای دیدن نیاز است هم چشم و هم مغز به درستی عمل کنند بیماری‌هایی که مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهند مانند سکته نیز ممکن است منجر به کم‌بینی شوند.
کم‌بینایی در کودک می‌تواند بنا به دلایلی مشابه با بزرگسالان ایجاد شود. هرچند موارد دیگری نیز وجود دارد که منجر به کاهش بینایی در کودک می‌شوند.
- بیماری‌های مادرزادی (در زمان تولد وجود دارند)
- هیپوپلازی عصب بینایی (اعصاب بینایی کوچک)
- کاتاراکت یا آب مروارید
- گلوکوم یا آب‌سیاه
- بیماری‌های ارثی (از والدین به ارث می‌رسند)
- رتینیت پیگمنتوزا
- آتروفی بینایی
- بیماری‌های اکتسابی (پس از تولد بروز می‌کنند)
- گلوکوم
- آسیب به چشم
- رتینوپاتی به علت تولد زودرس
- اختلال بینایی مغزی/کورتیکال
علائم کم‌بینایی چشم
افراد کم‌بینا ممکن است حتی با کمک‌گرفتن از عینک‌های معمولی، لنزهای تماسی، دارو یا جراحی قادر به دیدن به اندازه‌ای که بتوانند از پس کارهای روزمره خود برآیند نباشند.
آنها ممکن است در انجام موارد زیر دچار مشکل باشند:
- خواندن
- استفاده از کامپیوتر و تبلت
- نوشتن
- تماشای تلویزیون
- تشخیص چهره
- دیدن سوئیچ، شماره‌گیر تلفن و سایر کنترل‌های مکانیکی
- دیدن تخته سیاه در کلاس درس
- خرید کردن
- رانندگی
اشکال بینایی و کم‌بینی
دید مرکزی
این همان دید جزئی و دقیق است که زمانی که مستقیما به چیزی نگاه می‌کنیم از آن استفاده می‌کنیم. مشکلاتی که به ماکولا (مرکز شبکیه) آسیب وارد می‌کنند مانند تحلیل ماکولار (AMD) ممکن است دید مرکزی را تحت تاثیر قرار دهند.
دید محیطی
این دید دقت کمتری دارد و ما از آن در کناره‌های دید خود و خارج از ناحیه‌ای که داریم به آن به صورت مستقیم نگاه می‌کنیم استفاده می‌کنیم. در گلوکوم و رتینیت پیگمنتوزا ابتدا دید محیطی تحت تاثیر قرار می‌گیرد.
رتینوپاتی دیابتی ، سکته و اختلال بینایی مغزی/کورتیکال می‌توانند دید مرکزی و محیطی در هر دو چشم را تحت تاثیر قرار دهند.
حساسیت کنتراست
این همان توانایی برای تمایز اشیای با تون رنگی مشابه مانند شیر در فنجان سفید یا تشخیص ویژگی‌های چهره‌ای است. بیشتر مشکلات درگیرکننده چشم حساسیت کنتراست را کاهش می‌دهند.
درک عمقی
این مورد به توانایی قضاوت درباره موقعیت اشیا در فضای اطراف اطلاق می‌شود. کم‌بینی در یک چشم یا آسیب مغزی می‌تواند درک عمقی را در مواردی همچون اندازه‌گیری بلندی یک پله تحت تاثیر قرار می‌دهد.
تشخیص کم‌بینی و درمان
کم‌بینایی یک علامت نرمال و طبیعی پیری نیست. چنانچه فرد تغییراتی در بینایی خود ملاحظه کند سریعا به پزشک مراجعه کنید. معاینه منظم چشم بوسیله متخصص چشم‌پزشک برای تشخیص زودهنگام مشکل و درمان به موقع آن اهمیت زیادی دارد.
چشم‌پزشک به منظور تشخیص عامل کم‌بینی یک معاینه کامل انجام خواهد داد. در مورد کودکان، پزشک متخصص سوالاتی راجع به تولد کودک، سابقه پزشکی و هر نوع مشکل بینایی در گذشته خواهد پرسید.
معاینه با سوالاتی راجع به سابقه پزشکی بیمار و هر نوع اختلال بینایی که ممکن است فرد به آن دچار شده باشد آغاز می‌شود. فرد تحت آزمایشاتی که منظور بررسی بینایی و تشخیص بیماری‌های چشمی طراحی شده‌اند قرار می‌گیرد. پزشک ممکن است از انواعی از ابزارها و نورهای روشن برای معاینه چشم بیمار استفاده کند. چشم فرد ممکن است از لحاظ حدت بینایی و اینکه آیا وی قادر به دیدن حروف در یک فاصله مشخص هست یا خیر مورد آزمایش قرار گیرد.
چنانچه در انجام امور روزانه خود به جز خواندن نوشته‌های با فونت و اندازه کوچک مشکل دارید ممکن است پزشک شما را برای توانبخشی بینایی بفرستد. می‌توانید از چشم پزشک خود راجع به برنامه‌های توانبخشی بینایی و متخصصین منطقه‌ای که در آن زندگی می‌کنید اطلاعات لازم را جویا شوید.
چنانچه یکی از اعضای خانواده دچار کم‌بینی است نیاز است یاد بگیرد حتی‌الامکان امور روزمره خود را به صورت مستقل و ایمن انجام دهد. هرچند کم‌بینی یک چالش است اما فرد باید یاد بگیرد خود را با شرایط مطابقت داده و با حفظ ایمنی استقلال عمل خود را به حداکثر برساند.
