در قسمت جلوی چشم یک لایه شفاف از بافت به نام قرنیه وجود دارد. قرنیه مانند پنجرهای است که نور را وارد چشم میکند. اشک از قرنیه در برابر باکتری ها، ویروسها و قارچها محافظت میکند. زخم قرنیه یک زخم باز است که روی قرنیه ایجاد میشود و معمولاً ناشی از عفونت است. لازم است بدانید حتی آسیبهای کوچک به چشم یا فرسایش ناشی از استفاده طولانی مدت از لنزهای تماسی میتواند منجر به عفونت شود. در این مقاله، به علل، علائم، راههای پیشگیری، تشخیص و درمان زخم چشم خواهیم پرداخت. برای آشنایی با این موارد تا انتهای مقاله، همراه ما باشید.
زخم چشم چیست؟
زخم چشم، میتواند باعث آسیب دائمی شود، حتی اگر درمان نشود، کوری ایجاد کند. اگر فکر میکنید زخم قرنیه دارید یا مشکلات چشمی دارید که شما را آزار میدهد، فوراً با چشم پزشک تماس بگیرید. این زخم ها، نوعی زخم باز روی قرنیه هستند. قرنیه، لایه بافت شفاف گنبدی است که جلوی چشم را میپوشاند و عفونت شایعترین علت زخم قرنیه است.
علائم زخم چشم
نشانههای زخم قرنیه عبارتند از:
- التهاب چشم
- زخم
- پارگی بیش از حد
- تاری دید
- نقطه سفید روی قرنیه شما
- پلکهای متورم
- ترشحات چرک یا چشم
- حساسیت به نور
- احساس مداوم اینکه چیزی در چشم است
مهمترین نشانههای زخم قرنیه، علائم عفونت است که عبارتاند از:
- خارش چشم
- چشم آبکی
- ترشحات چرک مانند از چشم
- احساس سوزش در چشم
- چشم قرمز یا صورتی
- حساسیت به نور
علل زخم چشم
دو دلیل برای زخم قرنیه وجود دارد که به دسته عفونی و غیر عفونی تقسیمبندی میشود. دلایل زخم چشم عبارتاند از:
عفونتها
- عفونتهای باکتریایی شایعترین علت زخم قرنیه هستند. این عفونتها در افرادی که از لنزهای تماسی استفاده میکنند که به درستی لنزهای تماسی خود را تمیز نمیکنند یا هنگام خواب از آن استفاده میکنند، رایج است. سودوموناس آئروژینوزا، استافیلوکوک کواگولاز منفی و استافیلوکوک اورئوس از علل شایع باکتریایی هستند.
- ویروسهایی که میتوانند باعث زخم قرنیه شوند عبارتند از تبخال (هرپس سیمپلکس) و زونا (هرپس زوستر)
- عفونتهای قارچی، میتوانند در صورت آسیب به قرنیه و به دنبال آن عفونت با مواد گیاهی رخ دهند. Aspergillus، Fusarium، Scedosporium apiospermum، phaeohyphpmycetes و… از علل شایع قارچی هستند.
- عفونتهای انگلی آکانتامبا، نوعی آمیب است که در هوا، آب شیرین و خاک یافت میشود. عفونت، کراتیت آکانتامبا، زمانی رخ میدهد که ارگانیسم وارد چشم شود. اگر از لنزهای تماسی استفاده کنید و لنزهای خود را با آب لوله کشی به جای محلول ضدعفونی کننده تمیز کنید، ممکن است این اتفاق بیفتد.
علل دیگر
- سایش قرنیه: باکتریها میتوانند بریدگی ها، خراشهای چشم را آلوده کنند. خراشیدگی میتواند از خراش ناخن انگشت به چشم، ذره کثیفی یا مواد دیگری که در چشم گیر کرده یا مالیده میشود و دلایل دیگر رخ دهد.
- سوزش قرنیه: برخی از مواد شیمیایی موجود در خانه یا محل کار میتوانند وارد چشم شده و موجب فرسایش قرنیه شوند.
- خشکی شدید چشم: این وضعیتی است که در آن اشکها، نمیتوانند بهدرستی چشمها را تمیز و روان کنند. بدون اشک، ذرات روی چشم باقی میمانند و ممکن است آن را خراش دهند و عفونت ایجاد شود.
- مشکلات بسته شدن پلک: اختلالاتی که به پلکها اجازه نمیدهد تا به صورت کامل بسته شوند، میتوانند منجر به خشکی چشم شوند که میتواند منجر به زخم قرنیه شود. اختلالاتی مانند: فلج بل، بیماری گریوز و سایر اختلالات تیروئید منجر به زخم قرنیه میشوند. سایر مشکلات پلک یا مژه که میتواند منجر به زخم قرنیه شود عبارتند از: رشد مژهها (تریکیازیس)، التهاب پلک (بلفاریت) و پلک برگشته (انتروپیون).
- بیماریهای خود ایمنی: چندین بیماری خود ایمنی میتوانند باعث کراتیت اولسراتیو محیطی (PUK) شوند که منجر به زخم قرنیه میشود. انواع بیماریهای خود ایمنی مرتبط با PUK عبارتند از: آرتریت روماتوئید، گرانولوماتوز وگنر، پلی کندریت عود کننده، پلی آرتریت ندوزا، سندرم چرگ استراوس و پلی آنژیت میکروسکوپی.
- کمبود ویتامین A: کمبود ویتامین A باعث خشک شدن قرنیه میشود. اکثر مردم در کشورهای توسعه یافته مقدار زیادی ویتامین A دریافت میکنند، اما افرادی که مشکلات گوارشی یا رژیمهای غذایی غیر معمول دارند، ممکن است ویتامین A کمی داشته باشند. در کشورهای در حال توسعه، کمبود ویتامین A یکی از دلایل اصلی نابینایی دوران کودکی است.
عوامل خطر
عوامل خطر بیماری خراشیدگی چشم یا زخم قرنیه، عبارتاند از:
- وجود عفونت در چشم
- آسیب به چشم
- کشیدن سیگار و سایر دخانیات
- قرار گرفتن در معرض محرکهای محیطی
- استفاده از لنزهای تماسی
- بیماری پرکاری تیروئید
پیشگیری از زخم چشم
بهترین راه برای پیشگیری از زخم قرنیه این است که به محض بروز هرگونه علائم عفونت چشم یا به محض اینکه چشمتان آسیب دید، به دنبال درمان باشید. سایر اقدامات پیشگیرانه مفید عبارتند از:
- همیشه قبل از دست زدن به چشم دستهای خود را بشویید.
- لنزهای تماسی خود را قبل و بعد از استفاده به درستی تمیز و ضدعفونی کنید.
- هنگام استفاده از لنزهای تماسی خود نخوابید. همیشه آنها را هر شب بیرون بیاورید.
- در وجود لنز در چشم، شنا نکنید و دوش نگیرید.
- لنزها را از منابع غیر پزشکی خریداری نکنید.
- اگر چشمانتان تحریک شده است از لنزهای تماسی استفاده نکنید.
- جعبه لنز خود را با محلولهای مناسب تمیز و استریل کنید.
- اگر کار میکنید یا سرگرمیهایی دارید که شما را در معرض خطر آسیب دیدگی قرار میدهد، همیشه از عینک محافظ استفاده کنید.
تشخیص
چشم پزشک برای تشخیص اقداماتی را انجام میدهد که عبارتاند از:
- معاینه با میکروسکوپ لامپ شکاف. لامپ شکافی نوعی شکاف باریک نور را روی چشم متمرکز میکند. معاینه لامپ شکاف بخشی طبیعی از معاینه چشم است.
- پزشک، ممکن است رنگ فلورسئین را روی چشم اعمال کند. این رنگ زرد هرگونه آسیب به قرنیه را برجسته میکند.
- متخصص چشم از بافت عفونی نمونه برداری میکند که نتایج نوع عفونت را نشان میدهد و انتخاب دارو را برای درمان راهنمایی میکند.
درمان زخم چشم
زخم قرنیه با داروهای ضد عفونی یا جراحی درمان میشود، اگر داروها گزینه مناسبی نباشند. انتخاب دارو بر اساس عامل ایجاد عفونت است. قطرههای چشمی حاوی آنتی بیوتیکها (برای عفونتهای باکتریایی)، ضد قارچها (برای عفونتهای قارچی) و ضد ویروسی (برای عفونتهای ویروسی) درمانهای معمول هستند.
چشم پزشک، ممکن است گاهی داروی خوراکی یا تزریقی را که در نزدیکی چشم تجویز میشود، انتخاب کند. همچنین ممکن است داروهای خوراکی را برای کاهش درد تجویز کند. قطره چشمی استروئیدی گاهی برای کاهش التهاب و تورم چشم تجویز میشود. از آنجا که قطرههای استروئیدی ممکن است عفونت را بدتر کند، باید توصیههای پزشک، در مورد استفاده از آنها را رعایت کرد.
جراحی پیوند قرنیه
در شرایطی که داروها نتوانند زخم قرنیه را درمان کنند، بیمار ممکن است نیاز به پیوند قرنیه داشته باشد. همچنین اگر داروها زخم قرنیه را التیام بدهند، اما جای زخمی بر جای گذاشتند که با دید بیمار تداخل میکند و برای لیزر درمانی (PTK) خیلی عمیق است.
در هر صورت، برای بازگرداندن بینایی به قرنیه جدیدی نیاز خواهید داشت. بافت پیوند قرنیه از فردی گرفته میشود که به تازگی فوت کرده است. قبل از اینکه بافت قدیمی قرنیه برداشته شود و بافت جدید در محل چشم بخیه شود، بافت برای اطمینان از سالم بودن آن آزمایش میشود.
عوارض پیوند قرنیه
عوارض جراحی پیوند زدن قرنیه عبارتند از:
- رد بافت اهدا کننده
- عفونت چشم
- تورم قرنیه
- ایجاد گلوکوم
- آب مروارید
اگر زخم چشم درمان نشود چه اتفاقی میافتد؟
زخم قرنیه درمان نشده میتواند منجر به مواردی شود که عبارتاند از:
- جای زخم روی قرنیه که ممکن است بینایی را مختل کند
- از دست دادن شدید بینایی یا کوری
- آستیگماتیسم
- آب مروارید
- گلوکوم
- از دست دادن چشم در صورت گسترش عفونت (نادر)
کلام پایانی
در این مقاله، به صورت کامل تمام علتهایی که موجب زخم قرنیه میشوند را به صورت کامل مورد بررسی قرار دادیم. شناخت علائم این بیماری بسیار مهم است، زیرا که زخم قرنیه در هرشرایطی خطرناک است و باید درمان شود. اولین گام برای درمان تشخیص است که در این مقاله، کاملا آن را بررسی کردیم. راههای پیشگیر از این بیماری بیشتر برای کسانی است که از لنزهای تماسی استفاده میکنند و تمم اقدامات پیشگیرانه را در این مقاله به صورت کامل توضیح دادیم.
سوالات متداول
ممکن است لازم باشد، داروهای ضد عفونی را به طور مکرر (هر ۱ تا ۲ ساعت) برای چند روز مصرف کنید.
اکثر زخمهای قرنیه در عرض دو یا سه هفته بهبود مییابند.