پینگوکولا (pinguecula) زائده‌ای است که روی ملتحمه ایجاد می‌شود. پینگوکولا معمولاً زرد رنگ است و در کنار چشم در نزدیک‌ترین نقطه به بینی ایجاد می‌شود. ملتحمه غشای شفافی است که سفیدی چشم را می‌پوشاند.
پینگوکولا از پروتئین، چربی و کلسیم تشکیل می‌شود. پینگوکولا گاهی کوچک است و به سختی دیده می‌شود و گاهی آن‌قدر بزرگ است که موجب ناراحتی بیمار می‌شود. در این مقاله با علل و علائم پینگوکولا و روش‌های درمان و پیشگیری از این عارضه چشمی آشنا می‌شوید.
علل پینگوکولا
افرادی که زمان طولانی در معرض اشعه UV خورشید قرار می‌گیرند، بیشتر مستعد ابتلا به پینگوکولا هستند. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که پینگوکولا در میان افرادی که در نزدیکی خط استوا، یعنی در محلی زندگی می‌کنند که اشعه‌های خورشید بیشترین قدرت را دارد، بیشتر به پینگوکولا مبتلا می‌شوند.
تماس زیاد چشم با گرد و غبار و باد و خشکی چشم نیز احتمال ابتلا به پینگوکولا را افزایش می‌دهد.
نتایج یک مطالعه حکایت از آن دارد که استفاده از لنزهای تماسی نرم نیز احتمال ابتلا به پینگوکولا را بالا می‌برد.
علائم پینگوکولا
برجستگی یا لکه زرد رنگ روی سفیدی یک یا هر دو چشم علامت اصلی پینگوکولا محسوب می‌شود. این لکه می‌تواند دایره‌ای یا مثلثی شکل باشد.
علائم اکثر افرادی که دچار پینگوکولا می‌شوند، خفیف است. برخی بیماران در یک یا هر دو چشم‌شان با علائم زیر مواجه می‌شوند:
- سرخی و ورم چشم
- خشکی
- سوزش
- خارش
- احساس وجود شن یا سنگریزه در چشم
- تاری دید
پژوهشگران دریافته‌اند که پینگوکولا روی قرنیه ایجاد نمی‌شود، بنابراین احتمال این که پینگوکولا دید بیمار را مختل کند، بسیار پایین است.
تفاوت پینگوکولا و پتریژیوم یا ناخنک
پینگوکولا گاهی اوقات به زائده خوش‌خیم دیگری به نام پتریژیوم یا ناخنک تبدیل می‌شود.
ناخنک نیز مانند پینگوکولا روی ملتحمه ایجاد می‌شود، اما برخلاف پینگوکولا دارای رگ‌های خونی است. به همین دلیل ناخنک غالباً بزرگ‌تر از پینگوکولا است و می‌تواند قرمز، صورتی یا زرد رنگ باشد.
به علاوه ناخنک نسبت به پینگوکولا علائم بیشتری را تولید می‌کند و احتمال این که ناخنک بینایی بیمار را مختل کند، بالاتر است.
بسیاری از بیماران می‌توانند علائم ناخنک را با توجه به راهنمایی‌های چشم‌پزشک مدیریت کنند. با این حال گاهی اوقات لازم است که عمل جراحی برای برداشتن ناخنک انجام شود. احتمال عود ناخنک پس از جراحی وجود دارد.
عوارض پینگوکولا
پینگوکولا به تنهایی به ندرت باعث بروز عوارض جدی می‌شود. پینگوکولا معمولاً دید را مختل نمی‌کند و موجب بروز بیماری‌های چشمی یا سرطان چشم نمی‌شود.
با این حال برخی بیماران از دیدن لکه زرد پینگوکولا روی چشم‌شان ناراحت می‌شوند و ترجیح می‌دهند که این زائده زرد رنگ را با انجام عمل جراحی بردارند.
تشخیص پینگوکولا
به محض مشاهده هر گونه تغییر در چشم باید به پزشک مراجعه کنید تا ایشان شما را به متخصصین چشم مانند چشم‌پزشک یا بینایی‌سنج معرفی کنند.
چشم‌پزشک چشم را تحت نوری خاص و با استفاده از ذره‌بین معاینه می‌کند. این معاینه ساده غالباً برای تشخیص پینگوکولا کافی است.
اگر پینگوکولا باعث بروز علائم شده باشد، چشم‌پزشک روش‌های مناسبی را برای درمان علائم ناراحت کننده توصیه می‌کند.
درمان پینگوکولا
پینگوکولا معمولاً نیازی به درمان ندارد. بااین حال اگر زائده موجب بروز علائم آزاردهنده شده باشد، بیمار می‌تواند داروهای بدون نسخه یا داروهای تجویزی مصرف کند.
صرفاً زمانی جراحی برای درمان پینگوکولا انجام می‌شود که زائده چشم را به شدت تحریک کرده باشد یا بیمار از خدشه‌دار شدن زیبایی چشمش ناراحت باشد. در ادامه بیشتر با روش‌های درمان پینگوکولا آشنا می‌شوید.
داروهای بدون نسخه
قطره چشمی که بدون نسخه در داروخانه‌ها به فروش می‌رسد، برای تسکین علائمی مانند خشکی، سوزش و خارش چشم مفید است. بعضی قطره‌ها که به آنها اشک مصنوعی گفته می‌شود، مانند اشک طبیعی چشم عمل می‌کند و چشم را روان و مرطوب می‌کند.
بسیاری از قطره‌های اشک مصنوعی حاوی مواد نگهدارنده است و ممکن است چشم برخی بیماران را تحریک کند. اگر در اثر استفاده از قطره اشک مصنوعی دچار تحریک و سوزش چشم بشوید، چشم‌پزشک توصیه می‌کند که از قطره بدون نگهدارنده استفاده کنید که در ویال‌های یک‌بار مصرف ارائه می‌شود.
پمادهای چشمی نیز برای مدیریت علائم پینگوکولا در دسترس است؛ پماد نسبت به اشک مصنوعی مدت طولانی‌تری در چشم باقی می‌ماند. به همین دلیل پماد برای موارد شدیدتر خشکی و ناراحتی چشم از قطره مناسب‌تر است. هنگام مراجعه به چشم‌پزشک استفاده از هر گونه قطره یا پماد چشمی را به ایشان اطلاع بدهید.
داروهای تجویزی
اگر قطره و پماد چشمی بدون نسخه علائم پینگوکولا را تسکین ندهد، چشم‌پزشک قطره چشم دیگری را تجویز می‌کند.
قطره چشمی حاوی استروئید ورم و التهاب چشم را از بین می‌برد و احساس وجود جسم خارجی در چشم را برطرف می‌کند.
جراحی
چنانچه داروهای بدون نسخه یا تجویزی علائم پینگوکولا را از بین نبرد، به ناچار جراحی توصیه می‌شود. همچنین برخی بیماران به دلیل بازیابی زیبایی چشم ترجیح می‌دهند که زائده پینگوکولا از چشم‌شان خارج شود.
جراح زائده پینگوکولا را از چشم خارج می‌کند و سپس از چسب مخصوص برای پیوند زدن بخش سالمی از ملتحمه به بخشی که پینگوکولا از آن برداشته شده است، استفاده می‌کند.
بر اساس نتایج یک مطالعه، عمل جراحی ترکیبی برداشتن پینگوکولا و پیوند زدن بافت سالم ملتحمه، پینگوکولا را درمان می‌کند و خشکی چشم ناشی از آن را برطرف می‌کند.
دوران نقاهت پس از جراحی
بیمار پس از اتمام جراحی به بخش ریکاوری منتقل می‌شود و به مدت یک ساعت تحت نظر گرفته می‌شود. چشم پانسمان می‌شود و محافظ روی آن گذاشته می‌شود تا بیمار چشمش را لمس نکند یا تصادفاً ضربه‌ای به چشم وارد نشود. چشم‌پزشک دستورات لازم مربوط به مراقبت بعد از عمل را به بیمار اعلام می‌کند.
دوران بهبود پس از جراحی به میزان بافت برداشته شده، وضعیت سلامت عمومی بیمار و توانایی التیام‌بخشی بدن وی و دقت در رعایت کردن دستورات پزشک بستگی دارد. چشم معمولاً ظرف یک ماه بهبود می‌یابد. البته بهبودی برخی بیماران در مدت کوتاه‌تری حاصل می‌شود و بهبودی کامل عده‌ای چند ماه طول می‌کشد.
بیمار می‌تواند محافظ را پس از چند روز از روی چشم بردارد. معمولاً در این زمان از بیمار خواسته می‌شود که برای بررسی بعد از عمل به کلینیک مراجعه کند. اگر در جراحی از چسب فیبرین استفاده نشده باشد و چشم بخیه زده شده باشد، در اولین یا دومین جلسه معاینه بعد از عمل که مدت کوتاهی بعد از جلسه اول انجام می‌شود، چشم‌پزشک بخیه‌ها را می‌کشد.
چند هفته طول می‌کشد تا چشم به رنگ طبیعی خود برگردد و زردی یا قرمزی بافت آن محو شود. در این مدت می‌توانید از چشم‌تان کار بکشید و بینایی‌تان هم ظرف چند هفته بهتر خواهد شد. قدرت دیدتان فردای روز جراحی آن‌قدر خوب خواهد بود که بتوانید با رایانه کار کنید، کتاب بخوانید، تلویزیون ببینید و بدون خطر رانندگی کنید.
تا زمانی که چشم‌پزشک اجازه نداده است از انجام ورزش‌های پربرخورد خودداری کنید و از آب دوری کنید. تا یک ماه پس از عمل اجازه ندهید که آب وارد چشم‌تان بشود؛ این محدودیت شامل استحمام نیز می‌شود؛ بنابراین ممکن است لازم باشد که حین استحمام از عینک محافظ یا چشم‌بند استفاده کنید.
پیشگیری
چون نور خورشید یکی از عامل‌های خطر ابتلا به پینگوکولا است، باید از چشم‌های‌تان در برابر نور خورشید مراقبت کنید. رعایت این توصیه به پیشگیری از دیگر عارضه‌های چشمی، مانند آب مروارید و سرطان نیز کمک می‌کند.
توصیه‌های زیر را برای محافظت از چشم‌های‌تان در برابر آفتاب و محرک‌های زیر رعایت کنید:
- عینک آفتابی بزرگ به چشم بزنید: عینک آفتابی بزرگی که چشم‌ها را به خوبی بپوشاند، راه عبور 99 ـ 100 درصد اشعه‌های ماوراءبنفش خورشید را مسدود می‌کند. همیشه در فضای باز یا هنگام رانندگی، چه هوا آفتابی باشد، چه ابری، بارانی یا برفی، عینک آفتابی به چشم بزنید.
- کلاه لبه‌دار بر سر بگذارید: کلاه لبه‌دار اشعه‌های نور خورشید را از صورت و چشم‌های‌تان دور نگه می‌دارد.
- از عینک محافظ چشم استفاده کنید: هنگام کار در محیط‌های کثیف و پر از گرد و غبار عینک محافظ به چشم بزنید.
- کنترل خشکی چشم: اگر چشم‌های‌تان خشک است، مشکل‌تان را با چشم‌پزشک در میان بگذارید تا راهکار مناسب را به شما توصیه کنند.
همچنین اقدامات فوق می‌تواند از عود پینگوکولا پس از جراحی جلوگیری کند.
پیش‌آگهی
پیش‌آگهی پینگوکولا امیدوارکننده است. زائده در بعضی موارد کوچک باقی می‌ماند و هرگز باعث بروز علائم نمی‌شود. چنانچه پینگوکولا بزرگ شود یا علائم آزاردهنده‌ای را تولید کند، علائم را غالباً می‌توان با قطره چشم مدیریت کرد.
پینگوکولا معمولاً موجب بروز بیماری‌های دیگر نمی‌شود. بااین حال برخی بیماران به دلیل استمرار علائم یا بازیابی زیبایی چشم ترجیح می‌دهند که عمل جراحی را برای برداشتن پینگوکولا انجام بدهند.
