نابینایی یا کوری به معنی نداشتن قدرت بینایی است. فرد نابینا قادر به دیدن نیست. به معنای دقیق کلمه “نابینایی” بیانگر ناتوانی فرد در تمایز تاریکی از نور و روشنایی در هر دو چشم است. اصطلاحات نابینا و نابینایی در جامعه ما اصلاح شده است تا طیف گسترده‌ای از اختلالات بینایی را در بر بگیرد. نابینایی امروزه اغلب برای توصیف افت شدید بینایی در یک یا هر دو چشم با حفظ اندکی از قدرت بینایی باقی مانده استفاده میشود. اختلال در بینایی یا کم بینایی، به این معنی است که بینایی فرد حتی با عینک، لنزهای تماسی، دارو یا جراحی بهبود نمی‌یابد. اختلال در بینایی می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد.
دلایل نابینایی
دلایل از بین رفتن بینایی بسیار متنوع است و از بیماری‌هایی که چشم را تحت تأثیر قرار می‌دهد تا بیماری‌هایی که در مراکز پردازش بینایی در مغز تأثیر می‌گذارد متغیر است. شیوع اختلال بینایی با افزایش سن بیشتر خواهد شد.
از علل شایع کوری می‌توان به دیابت، دژنراسیون ماکولا، صدمات آسیب‌زا، عفونت قرنیه یا شبکیه، گلوکوم و عدم توانایی در استفاده از عینک اشاره کرد.
عواملی مانند کمبود ویتامین A ، رتینوپاتی نوزادان زودرس، بیماری‌های عروقی شامل عروق شبکیه یا عصب بینایی مانند سکته مغزی، التهاب چشمی، رتینیت پیگمنتوزا، بدخیمی‌های اولیه یا ثانویه چشم، ناهنجاری‌های مادرزادی و بیماری‌های ارثی چشم و مسمومیت‌های شیمیایی از طریق عوامل سمی مانند متانول از مواردی هستند که شیوع آنها در بروز نابینایی کم‌تر است.
چه زمانی فرد نابینای قانونی تلقی میشود؟
نابینایی قانونی یک اصطلاح پزشکی نیست. این اصطلاح توسط قانونگذاران در کشورها یا ایالت‌ها برای محدود کردن فعالیت‌های مجاز مانند رانندگی توسط افرادی که “از نظر قانونی کور” هستند یا برای ارائه مزایای دولتی ترجیحی برای آن افراد در قالب خدمات آموزشی یا کمک‌های مالی تعریف شده است.
انواع مختلف کوری چیست؟
کور رنگی عدم توانایی فرد در درک تفاوت سایه‌های مختلف رنگ‌ها، به ویژه سبز و قرمز است که دیگران قادر به تشخیص آن هستند. این مشکل در بیشتر موارد ارثی (ژنتیکی) است و در حدود 8٪ از مردان و زیر 1٪ از خانم ها به آن مبتلا هستند. افرادی که مبتلا به کور رنگی هستند، به غیر از مشکل کوررنگی، معمولاً بینایی طبیعی دارند و می توانند از لحاظ بصری عملکرد خوبی داشته باشند. این بیماری درواقع کوری واقعی نیست.
شب کوری مشکلی است که بینایی فرد در شرایط کم نور دچار اختلال میشود. این بیماری می‌تواند ژنتیکی یا اکتسابی باشد. اکثر افرادی که مشکل شب کوری دارند، در شرایط عادی روشنایی عملکرد خوبی دارند. این مشکل نیز نابینایی نیست.
برف کوری از بین رفتن بینایی چشم بعد از قرار گرفتن در معرض مقدار زیادی از نور ماوراء بنفش است. برف کوری معمولاً موقتی است و به دلیل تورم سلول‌های سطح قرنیه ایجاد میشود. حتی در شدیدترین موارد برف کوری نیز، فرد قادر به دیدن شکل‌ها و حرکت اطراف خود است.
فاکتورهای خطر برای نابینایی چیست؟
اصلی‌ترین فاکتور خطر برای نابینایی، زندگی کردن در یک کشور جهان سوم بدون دسترسی کامل به مراقبت‌های پزشکی مدرن است. از دیگر عوامل خطرزا می‌توان به مراقبت ضعیف قبل از زایمان، زایمان زودرس، بالا رفتن سن، تغذیه نامناسب، عدم استفاده از عینک ایمنی در هنگام کار، بهداشت نامناسب، سیگار کشیدن، سابقه خانوادگی نابینایی، وجود انواع بیماری‌های چشمی و وجود بیماری‌هایی از جمله دیابت، فشار خون بالا، بیماری مغزی و قلبی عروقی اشاره کرد.
نشانه‌ها و علائم نابینایی چیست؟
همه افرادی که دچار کوری یا نقص بینایی هستند، علائم مشترکی از مشکلات بینایی را تجربه می‌کنند. افرادی که به سطح مشابهی از نابینایی دچار هستند ممکن است پاسخ‌های بسیار متفاوتی نسبت به آن علائم داشته باشند. اگر فردی نابینا متولد شده باشد، نسبت به فردی که بینایی خود را در اواخر زندگی خود از دست داده است، تطابق بسیار کمتری نسبت به دنیایی که تا به حال ندیده است دارد، در صورتی که فردی که بعدا دچار نابینایی شده توانایی هرچند محدودی برای کنار آمدن با وضعیت جدید خود خواهد داشت. سیستم‌های حمایتی که در دسترس افراد قرار دارد و نیز روان درمانگرها می‌توانند برای وفق دادن بیمار با علائم و نشانه‌های نابینایی به آنها کمک کنند. افرادی که بینایی خود را به طور ناگهانی از دست می‌دهند (نه در طی یک دوره زمانی)، ممکن است در وفق دادن خود با شرایط جدید خود مشکلات بیشتری داشته باشند.
علائم مرتبط با کوری مانند ناراحتی در چشم‌ها، احساس کردن چشم‌ها، احساس یک جسم خارجی و درد در چشم یا ترشحات از چشم بسته به علت اصلی نابینایی ممکن است وجود داشته باشد یا وجود نداشته باشد.
یک فرد نابینا ممکن است هنگام نشستن روی صندلی و استراحت کردن، هیچ نشانه غیرطبیعی قابل مشاهده‌ای نداشته باشد. با این حال، هنگامی که کوری در نتیجه عفونت قرنیه (قسمت گنبدی شکل در جلوی چشم) باشد، قرنیه که به طور معمول شفاف است ممکن است به رنگ سفید یا خاکستری تبدیل شود که مشاهده قسمت رنگی چشم را دشوار می‌کند. در نابینایی ناشی از آب مروارید، مردمک چشم که به طور معمول سیاه است ممکن است سفید به نظر برسد. بسته به میزان نابینایی، فرد مبتلا هنگام تلاش برای حرکت کردن علائم مختلفی از نابینایی را از خود نشان می‌دهد. بعضی از افراد نابینا یاد گرفته‌اند که مستقیماً به شخصی که با او صحبت می‌کند نگاه کنند، بنابراین نمی‌توان به راحتی متوجه نابینایی آنها شد.
پزشک چگونه کوری را تشخیص می‌دهد؟
نابینایی با معاینه هر چشم به صورت جداگانه و با اندازه‌گیری حدت بینایی و میدان دید یا دید محیطی تشخیص داده میشود. افراد ممکن است از یک چشم (نابینایی یک طرفه) یا از هر دو چشم (کوری دو طرفه) نابینا باشند. سوابق پزشکی فرد می‌تواند در تشخیص علت نابینایی او مفید باشد. اگر ضعف بینایی به طور ناگهانی شروع شده باشد، علل احتمالی آن متفاوت با کوری پیشرفته یا مزمن خواهد بود. علت نابینایی موقت با کوری دائمی متفاوت است. علت نابینایی با معاینه دقیق توسط چشم پزشک مشخص میشود.
چه متخصصانی نابینایی را درمان می‌کنند؟
چشم پزشکی، یکی از تخصص‌های رشته پزشکی است که به تشخیص و معالجه پزشکی و جراحی بیماری‌های چشمی می‌پردازد. بنابراین، چشم پزشکان متخصصانی هستند که دانش و ابزار لازم را برای تشخیص علت نابینایی و در صورت امکان برای ارائه درمان در اختیار دارند.
درمان نابینایی چیست؟
درمان اختلال بینایی یا کوری به علت بروز آن بستگی دارد. در کشورهای جهان سوم که بسیاری از مردم به دلیل بروز عیوب انکساری، بینایی ضعیفی دارند، صرفاً تجویز عینک باعث کاهش مشکل میشود. همچنین با تغییر رژیم غذایی می‌توان علل تغذیه ای نابینایی را برطرف کرد. میلیون‌ها انسان در جهان وجود دارند که به دلیل آب مروارید بینایی خود را از دست داده‌اند. در این بیماران، عمل جراحی آب مروارید در بیشتر موارد، بینایی آنها را بازمی‌گرداند. علل التهابی و عفونی کوری را نیز می‌توان با استفاده از دارو به صورت قطره یا قرص درمان کرد. همچنین پیوند قرنیه ممکن است به افرادی که بینایی خود را در اثر زخم قرنیه از دست داده‌اند کمک کند.
آیا کوری قابل پیشگیری است؟
نابینایی با ترکیبی از آموزش و دسترسی به مراقبت‌های پزشکی خوب قابل پیشگیری است. بسیاری از دلایل آسیب‌زای کوری را می‌توان از طریق محافظت از چشم جلوگیری نمود. همچنین علل تغذیه‌ای نابینایی از طریق رژیم غذایی مناسب قابل پیشگیری است. بسیاری از موارد کوری ناشی از گلوکوم را نیز از طریق تشخیص زود هنگام و درمان مناسب می‌توان پیشگیری کرد. آمار اختلال در بینایی و نابینایی ناشی از بیماری‌های عفونی امروزه با اقدامات بین المللی بهداشت عمومی بسیار کاهش یافته است.
اکثر نابینایی‌های ناشی از رتینوپاتی دیابتی با کنترل دقیق میزان قند خون، ورزش، جلوگیری از چاقی، نکشیدن سیگار و مصرف غذاهایی که باعث افزایش خون نمی‌شوند (قندهای پیچیده‌تر از کربوهیدرات‌های ساده) قابل پیشگیری هستند. امروزه به دلیل شرایطی که در نتیجه زندگی طولانی‌تر ایجاد میشود، تعداد افراد نابینا یا کم‌بینا افزایش یافته است. با افزایش میانگین طول عمر جمعیت جهانی، نابینایی بیشتری در اثر بیماری‌هایی مانند دژنراسیون ماکولا نیز وجود خواهد داشت. با این حال، این بیماری‌ها به حدی شایع هستند که تحقیقات و درمان درمورد آن‌هابه طور مداوم در حال تحول و پیشرفت است. در معاینات منظم چشم اغلب می‌توان یک بیماری بالقوه که ممکن است باعث کوری شود را کشف و پیش از از بین رفتن بینایی آن را درمان کرد.
