درمان آستیگماتیسم با لنز طبی و جراحی

درمان آستیگماتیسم مچگونه است؟ آستیگماتیسم یکی از عیوب انکساری چشم است که به دلیل نامنظم بودن شکل و یا انحنای قرنیه (آستیگماتیسم قرنیه) و یا نامنظم بودن شکل و انحنای عدسی (آستیگماتیسم عدسی) ایجاد شده و باعث تاری نامتقارن دید می‌شود. در چشم‌هایی که دچار آستیگماتیسم هستند، پرتوهای نوری که وارد چشم می‌شوند، نمی‌توانند فقط در یک نقطه کانونی روی شبکیه همگرا شوند و در عوض، دو نقطه کانونی تشکیل می‌شود. عدم وجود یک نقطه کانونی باعث می‌شود تصاویری که در شبکیه ایجاد می‌شوند تار باشند.

به لحاظ بالینی، آستیگماتیسم معمولاً در ترکیب با سایر عیوب انکساری چشم مانند نزدیک‌بینی، دوربینی و گاهی اوقات به صورت ترکیبی از آن‌ها مشاهده شده است. آستیگماتیسم انواع مختلفی دارد که در ادامه با آن ها آشنا خواهید شد.

علائم آستیگماتیسم چیست؟ 

از جمله علائم آستیگماتیسم آن است که وقتی می‌خواهید نگاهتان را بر اشیائی که در فواصل دور قرار دارند از قبیل علائم رانندگی و جاده‌ای متمرکز کنید، دیدتان تار خواهد بود. آستیگماتیسم همچنین ممکن است در دید نزدیک شما، به عنوان مثال در کارهایی مثل مطالعه یا خیاطی، نیز اختلال ایجاد کند. آستیگماتیسم در صورت عدم تصحیح ، ممکن است منجر به موارد زیر شود:

• سردرد
• خستگی
• لوچی (دوبینی)
• چشم درد
• تاری دید

انواع آستیگاتیسم منظم و غیرمنظم

بر اساس فاکتورهای بالینی و سایر ویژگی‌ها، طبقه بندی‌های مختلفی برای آستیگماتیسم انجام شده است. به غیر از این طبقه‌بندی‌ها  این خطای انکساری ممکن است بر اساس سهم اجزای مختلف چشم و سوگیری آنها نیز در دو گروه آستیگماتیک منظم و آستیگماتیک نامنظم دسته‌بندی شود. برحسب وضعيت دو خط کانونى نسبت به شبکيه عمود بودن نصف النهارهای اصلی قرنیه مشخص می‌کند که آستیگماتیسم منظم است یا نامنظم است.

نصف النهار چشم

اگر مرکز مردمک را به عنوان قطب در نظر بگیریم، خطوط فرضی که در اطراف کره چشم (که در دو قطب، هم قطب قدامی و هم قطب خلفی، قطع می‌شود) کشیده می‌شوند، نصف النهارهای چشم نامیده می‌شوند. صافترین و شیبدارترین نصف النهارهای چشم به عنوان نصف النهارهای اصلی شناخته می‌شوند.

آستیگماتیسم منظم 

انحنای نامنظم قرنیه یا عدسی چشم باعث آستیگماتیسم منظم می‌شود. در این وضعیت ، نصف النهارهای اصلی همیشه با هم 90 درجه زاویه دارند و در این حالت، تغییر مداومی در قدرت انکسار از یک نصف النهار به دیگری رخ خواهد داد. در چشم‌هایی که دچار آستیگمات منظم هستند، هر نصف النهار، در هر نقطه‌ای که به مردمک وارد شود، انحنای یکنواختی دارد.

این رایج‌ترین نوع آستیگماتیسم است که علائم آن شامل تاری دید، سردرد، حساسیت به نور و غیره است.

انواع آستیگماتیسم منظم 

آستیگماتیسم منظم سه نوع مختلف دارد:

• آستیگماتیسم موافق قاعده: این نوع آستیگماتیسم در بین کودکان متداول است و در آن نصف النهار عمودی، تندترین شیب را دارد و تقریبا 90 درجه است.
• آستیگماتیسم خلاف قاعده: در این نوع آستیگماتیسم، زاویه نصف النهار افقی تقریبا 180 درجه است. این نصف النهار نسبت به نصف النهار عمودی شیب بیشتری دارد. آستیگماتیسم خلاف قاعده در افراد مسن رایج است.
• آستیگماتیسم مایل: اگر نصف النهارهای اصلی در زوایای ˚90 و ˚180 نباشند، به این نوع آستیگماتیسم، آستیگماتیسم مورب گفته می‌شود. در این حالت ، شکل کره چشم شبیه یک توپ فوتبال آمریکایی کج است که نصف النهارهای اصلی آن بین 30 تا 60 و 120- 150 درجه قرار دارند.

آستیگماتیسم چگونه تشخیص داده می‌شود؟ 

تشخیص آستیگماتیک برای بسیاری از کودکانی که از بدو تولد به آن مبتلا هستند، تا زمانی که معاینه چشم انجام ندهند امکان پذیر نیست. در صورتی که آستیگماتیسم تشخیص داده نشود ممکن است در توانایی خواندن و تمرکز کودک در مدرسه اختلال ایجاد کند، بنابراین معاینات منظم چشم برای کودکان بسیار ضروری است.

ابزارها و آزمون‌هایی که چشم پزشکان اکثرا برای معاینه چشم از آن‌ها استفاده می‌کنند عبارتند از:

1. تست حدت بینایی : در این تست فرد باید حروفی که در یک نمودار به نحوی خاص طراحی شده‌اند، و شامل حروفی است که خط به خط به تدریج کوچک‌تر می‌شوند را بخواند.
2. چارت آستیگماتیک (Astigmatic Dial) : در این تست از چارتی که مجموعه‌ای از خطوطی است که روی یک نیم دایره کشیده شده‌اند(شبیه به صفحه شماره‌گیر تلفن‌های قدیمی) استفاده می‌شود. این خطوط برای افرادی که دید کامل دارند به وضوح قابل مشاهده هستند.
3. کراتومتر یا چشم سنج : کراتومتر یا افتالومتر (چشم سنج) وسیله‌ای است که برای اندازه‌گیری نوری که از سطح قرنیه منعکس می‌شود، استفاده می‌شود. این وسیله با اندازه گیری شعاع انحنای قرنیه می‌تواند میزان انحنای غیر طبیعی را ارزیابی کند.
4. توپوگرافی قرنیه : توپوگرافی قرنیه روشی است که با هدف کسب اطلاعات بیشتر در مورد شکل و انحنای قرنیه انجام می‌شود.

انواع روش های درمان آستیگماتیسم منظم

بسیاری از افراد برای تصحیح آستیگماتیسم منظم خود، از لنزهای طبی استاندارد  استفاده می‌کنند. استفاده از لنزهای تماسی کروی نرم یا سخت (RGP)، بهترین راه برای تصحیح آستیگماتیسمی است که در آن خطای انکساری کره چشم کمتر از 3/1 باشد. لنزهای تماسی و جراحی نیز روش‌های دیگری هستند که برای اصلاح آستیگماتیسم استفاده می‌شوند. در بیماران مبتلا به آستیگماتیسم منظم، اصلاح قدرت دید (حدت بینایی) در استفاده از لنزهای RGP بهتر از لنزهای تماسی نرم است.

عینک جهت درمان آستیگماتیسم منظم

يكي از اولين ابزارهاي بهبود ديد افراد مبتلا به آستيگماتيسم که كارشناسان پزشكي استفاده از آن را توصیه می‌کنند، عینك است. در عینک‌های مخصوص آستیگماتیسم، لنز استوانه‌ای ویژه‌ای وجود دارد که تاری دید را برطرف می‌کند. به طور معمول، چشم پزشکان برای اصلاح دید افراد یک عینک “تک دید” ( یعنی یا دوربین یا نزدیک بین) را تجویز می‌کنند، اما افراد بالای 40 سال مبتلا به پیرچشمی ممکن است به یک عینک “دو دید” یا یک عینک تدریجی (یا پروگرسیو) دیگر نیز نیاز داشته باشند .

لنزهای تماسی جهت درمان آستیگماتیسم منظم

لنزهای تماسی در بسیاری از افراد، در مقایسه با عینک کمک خیلی بیشتری در بهبود دید می‌کنند. این لنزها علاوه بر واضح‌تر کردن دید، وسعت میدان دید (FOV) فرد نیز بیشتر می‌کنند. با این همه، استفاده از لنزهای تماسی مستلزم مراقبت و رعایت نکات بهداشتی زیادی است، زیرا این نوع لنز مستقیماً روی چشمها قرار می‌گیرند. لنزهای نرم معمولی در مقایسه با لنزهای تماسی نرم مخصوص “توریک” برای اصلاح آستیگماتیسم خیلی خوب نیستند. این امر به این دلیل است که لنزهای تماسی RGP شکل منظم خود را وقتی روی قرنیه قرار می‌گیرند به خوبی حفظ می‌کنند و بنابراین بی‌نظمی ناشی از آستیگماتیسم در شکل قرنیه را جبران می‌کنند.

ارتوکراتولوژی جهت درمان آستیگماتیسم منظم

در روش ارتوکراتولوژی، از لنزهای تماسی سخت خاصی برای تغییر شکل قرنیه استفاده می‌شود. بیمار باید این لنزهای تماسی را برای مدت زمانی محدودی، مثلا شب‌ها در چشم خود گذاشته و سپس آنها را خارج کند. با این حال، ارتوکراتولوژی باعث بهبود دائمی دید بیماران نمی‌شود و در صورت توقف استفاده از لنز، ممکن است بینایی آنها به وضعیت قبلی خود برگردد.

سایر روش‌های جراحی عیوب انکساری چشم از جمله لیزر 

روش‌های‌ لیزیک و فوتوریفرکتیو کراتکتومی (لازک یا پی آر کی) نیز با تغییر شکل قرنیه به اصلاح آستیگماتیسم کمک می‌کنند. در حالی که در لیزیک فقط بافت لایه داخلی قرنیه از بین برده می‌شود، در روش پی آر کی علاوه بر بافت داخلی قرنیه، بافت لایه‌های سطحی آن نیز از بین می‌رود.

به هر حال یک چیز قطعی است، هرچه زودتر وضعیت یک فرد تشخیص داده شود، شانس بهبودی کامل او بیشتر است. بنابراین، اگر می‌خواهید چشم‌هایی سالم و کارآمد داشته باشید، هرگز از انجام معاینات منظم چشم غافل نشوید.

در روش‌های جدید انجام لیزر بر روی سطح قرنیه و استفاده از دستگاه‌های جدید اغلب این روش (لازک، پی آرکی و فمتولیزیک) در بهبود آستیگماتیک بسیار موثر است و ارزش آن گاهی از عینک هم بالاتر است. ارزش عمل جراحی لیزیک، لازک، پی آر کی در صورتی که از تکنیک صحیح و دسستگاه‌های  جدید استفاده شود مطمئناً عوارض کمتری خواهد داشت و بیمارانی که تحمل عینک را ندارند در مرحله بعدی بهتر است از این روش‌ها استفاده کنند، میزان اثر بخشی بسیار بالا و عوارض عمل اندک و ناچیز است و نتایج عمل در طول زمان بسیار عالی خواهد بود..

آستیگماتیسم نامنظم 

در آستیگماتیسم نامنظم، نصف النهارهای اصلی ممکن است با هم هر زاویه‌ای داشته باشند، به غیر از 90 درجه، یعنی عمود بر یکدیگر نیستند. در این نوع آستیگماتیسم، خمیدگی در هیچ یک از نصف النهارها یکنواخت نیست بلکه از یک نقطه تا نقطه‌ دیگر در هنگام ورود به مردمک تغییر می‌کند.

تقریبا در هر چشمی،هنگامی که کل قرنیه ارزیابی شود، مقدار کمی آستیگماتیسم نامنظم وجود دارد. با این حال، این مساله از نظر پزشکی چندان اهمیتی ندارد. آستیگماتیسم نامنظمی، که از نظر بالینی اهمیت داشته باشد، در مقایسه با فرم معمولی آن بسیار نادر است. این نوع استیگماتیسم در بیمارانی دیده می‌شود که سطح قرنیه آن‌ها یا به دلایل طبیعی و یا به خاطر جراحی نامنظم شده باشد.

از جمله آسیب شناسی‌های مختلف قرنیه مربوط به ضایعات بالا، دژنراسیون ندولر سالزمن یا کراتوکونوس را به عنوان دلایل طبیعی می‌توان نام برد. این علل منجر به آستیگماتیسم نامنظم اولیه و آستیگماتیسم نامنظم ثانویه می‌شوند.

آستیگماتیسم ناشی از جراحی ممکن است در اثر جراحی‌هایی مانند جراحی خارج کردن ناخنک، کشیدن آب مروارید، کراتوپلاستی (پیوند قرنیه) لایه‌ای و کراتوپلاستی نفوذی، جراحی كراتوتومی آستيگماتيک و جراحی رادیال کراتوتومی، کراتومیلوزیس نزدیک بینی و لیزیک ایجاد شود.

آسیب دیدگی قرنیه، عفونت و غیره از دیگر دلایل مهم آستیگماتیسم نامنظم هستند.

انواع آستیگماتیسم نامنظم

دو نوع آستیگماتیسم نامنظم وجود دارد:

• آستیگماتیسم نامنظم ماکرو: این نوع آستیگماتیسم، ممکن است به عنوان “آستیگماتیسم نا منظم با الگوی مشخص” و یا “آستیگماتیسم نامنظم منظم” تعریف شود. علت اصلی این نوع آستیگماتیسم تشکیل یک ناحیه شیب دار یا مسطح در قرنیه است که قطر آن حداقل 2 میلی متر می‌باشد.
• آستیگماتیسم نامنظم میکرو: این نوع آستیگماتیسم را می‌توان با عنوان “آستیگماتیسم نامنظم با الگوی نامشخص” یا “آستیگماتیسم نامنظم نامنظم” تعریف کرد. این مشکل هنگامی ایجاد می‌شود که بی نظمی‌های متعددی در قرنیه به هم می‌پیوندند، که ممکن است بزرگ، کوچک، شیب دار یا مسطح باشند. در چنین شرایطی محاسبات با استفاده از تصاویر و نقشه‌های پزشکی چشم بسیار دشوار است.

اصلاح آستیگماتیسم 

اصلاح آستیگماتیسم نامنظم با عینک‌های استاندارد دشوار است زیرا این عینک‌ها نمی‌توانند قدرت دید واقعی را برای فرد فراهم کرده و تصاویری که دیده می‌شوند باز هم تار خواهند بود. در چنین مواردی انجام جراحی‌هایی مثل “سیلندرهای متقاطع غیر مستقیم” (Obliquely crossed cylinders) و دیگر روش‌های جراحی پیشنهاد می‌شود.
حدت بینایی ( قدرت دید) حتی با استفاده از بهترین روش‌های درمانی برای آستیگماتیسم نامنظم کامل نخواهد شد. راه جایگزین برای بهبود این شرایط ، استفاده از لنزهای تماسی است.

سخن آخر

درمان آستیگماتیسم که به دلیلی نامنظم بودن شکل و یا انحنای قرنیه یا عدسی ایجاد شده به کمک عینک، لنزهای تماسی، ارتوکراتولوژی و لیزر انجام خواهد شد.

کلینیک چشم دکتر یادگاری ارائه کننده تمام خدمات مربوط به چشم شامل لیفت شقیقه، فمتولیزیک ،پتوز، بلفاروپلاستی، انحراف چشم، ضعیفی چشم و غیره می باشد. کلینیک ما با داشتن دکتری زبده و با مهارت و همچنین تیم متخصص و قوی یکی از کلینیک های مطرح در کشور است که شما می توانید با یکبار مراجعه و مشاهده مراجعین محترم و رضایت آنها از خدمات مجموعه ما، اطمینان حاصل کنید.
برای مشاوره رایگان یا گرفتن نوبت در درمان و زیبایی چشم کافیست با شماره ۰۹۱۲۰۶۱۷۹۷۳ با ما ارتباط برقرار کنید.