درمان آستیگماتیسم چشم: راهنمای جامع درمان

در دنیای پر از رنگ و شکل، داشتن بینایی واضح و دقیق امری بسیار ارزشمند است. اما برخی افراد با یک مشکل عمومی در بینایی مواجه هستند که به نام آستیگماتیسم شناخته می‌شود. در این مقاله، به بررسی درمان آستیگماتیسم و روش‌های تشخیص آن خواهیم پرداخت. برای آشنایی با آستیگماتیسم، شیوه تشخیص و درمان آن، تا انتهای مقاله، همراه ما باشید.

آستیگماتیسم چیست؟

قرنیه‌ی عادی و نرمال به شکل یک کره‌ی کامل است. لنزهای چشم نیز در تمام جهات دارای درجه انحنای یکسانی می‌باشند. اما قرنیه و لنز در افراد مبتلا به آستیگماتیسم به صورت منحنی متقارن نیستند. یک طرف ممکن است دارای شیب بیشتری از طرف دیگر باشد که باعث می‌شود قرنیه بیشتر به شکل توپ راگبی دیده شود تا بسکتبال.

به همین دلیل، نور وارد شده به چشم به درستی بر روی شبکیه متمرکز نمی‌شود و این موضوع باعث به وجود آمدن تصویری تار می‌گردد. به عبارت دیگر، نوری که از جهات مختلف به چشم وارد شده بر نقاط کانونی مختلفی هم متمرکز می‌شود و تصویری تار را به وجود می‌آورد.

آیا می دانید : فرق صعیفی چشم و آستیگمات چیست ؟

درمان آستیگماتیسم چیست؟

تشخیص

یک چشم پزشک می‌تواند از طریق آزمایش جامع چشم، آستیگماتسم را تشخیص بدهد. آزمایش برای تشخیص آستیگمات چشم، چگونگی تمرکز چشم بر روی نور را مشخص کرده و تعیین می‌کند که هر لنز نوری به چه میزان قدرت برای بهبود بینایی نیاز دارد. این آزمایش شامل موارد زیر می‌باشد:

• وضوح بینایی
• کراتومتری
• انکسار

وضوح بینایی

زمانی که حروف را از روی نقشه‌ی راه دور می‌خوانید، در حال آزمون وضوح بینایی خود هستید. وضوح بینایی به صورت یک کسر بیان می‌شود (برای مثال 40/20). عدد بالایی فاصله‌ی استاندارد آزمایش (20 پا) و عدد پایین کوچکترین اندازه‌ی حرف خوانده شده است. یک فرد با وضوح بینایی 40/20 باید در فاصله‌ی 20 پایی قرار بگیرد تا بتواند حرفی را بخواند که باید در فاصله‌ی 40 پایی به صورت واضح و آشکار دیده شود. وضوح بینایی نرمال 20/20 می‌باشد.

کراتومتری توپوگرافی

یک دستگاه کراتومتر، وسیله‌ای اولیه است که برای اندازه‌گیری مقدار انحنای قرنیه استفاده می‌شود. با تاباندن یک دایره‌ی نوری بر روی قرنیه و اندازه‌گیری بازتابش آن، می‌توان به طور دقیق انحنای آن بخش از سطح قرنیه را اندازه گرفت. این اندازه‌گیری به خصوص در تعیین اندازه‌ی مناسب لنزهای چشمی ضروری می‌باشد. توپوگرافی قرنیه، که استفاده از آن نیز افزایش یافته است، یک نقشه‌ی برجسته از قرنیه ایجاد کرده و جزئیات بیشتری را از شکل آن در اختیار پزشک قرار می‌دهد.

انکسار

با استفاده از وسیله‌ای به نام فروپتر، چشم پزشک مجموعه‌ای از لنزها را در مقابل چشم شما قرار داده و بررسی می‌کند که آنها چگونه بر روی نور تمرکز می‌کنند. این کار با استفاده از یک ابزار نوری دستی به نام شبکیه‌بین یا یک ابزار اتوماتیک انجام می‌شود که قدرت تمرکز چشم را ارزیابی می‌کند. بر اساس پاسخ‌های شما، این قدرت تصحیح می‌شود تا لنزی که واضحترین بینایی را فراهم می‌کند، تعیین شود. با وجود فناوری‌های جدید، اطلاعات گرفته شده از بیمار برای تعیین نیازهای بینایی او، به صورت درست و صحیح باقی می‌مانند.

روش‌های درمان آستیگماتیسم

افراد مبتلا به آستیگماتیسم دارای درجات مختلفی از تاری دید می‌باشند. روش‌های درمان شامل استفاده از عینک، لنزهای چشمی و بعضی از جراحی‌های انکساری می‌باشند.

• لنز اصلاحی
• لنزهای طبی و تماسی
• لیزر درمانی
• سایر روش‌ها

لنزهای اصلاحی

لنزهای اصلاحی با جبران کردن انحنای غیر معمول قرنیه (لایه شفافی از بافت که در جلوی چشم قرار دارد) کار می‌کنند، به طوری که نور ورودی که از طریق لنز اصلاحی عبور می‌کند به درستی بر روی شبکیه چشم متمرکز می شود. شبکیه چشم، لایه‌ای حساس به نور است که در پشت چشم قرار گرفته است.

معمولا، عینک و لنزهای طبی به همان اندازه که درمان  آستیگماتسم تاثیر دارد، موثر هستند. بنابراین، نوع لنزهای اصلاحی که تصمیم دارید از آن‌ها استفاده کنید، به اولویت شخصی شما و توصیه‌ی متخصص چشم پزشک تان بستگی دارد. پزشک، چشمانتان را معاینه  کرده ، بینایی تان را امتحان و عینک و یا لنز طبی مناسب تان را تجویز می‌کند تا آن را تهیه کنید.

هیچ دلیل بالینی برای این که چرا کودکان نمی‌توانند لنزهای تماسی داشته باشند، وجود ندارد. اگرچه نظر چشم پزشک، برای تصمیم‌گیری در مورد این که آیا آن‌ها برای کودکتان مناسب هستند یا خیر، مهم خواهد بود. بیشتر کودکان بالاتر از ۱۲ سال قادر به استفاده از آن‌ها خواهند بود. با این حال، این نکته حائز اهمیت است که کودک بتواند استفاده درست از لنزهای خود داشته باشد. آن‌ها باید بتوانند هر گونه دستورالعمل مربوط به لنزهای خود را رعایت کنند، مانند اینکه تا چه مدت میتوانند لین لنزها را نگه دارند، و چه زمانی باید آن‌ها را تمیز کنند.

لنزهای تماسی و طبی برای درمان آستیگماتیسم

اگر می‌خواهید که از لنزهای تماسی و طبی استفاده کنید، حفظ بهداشت لنز و خوب تمیز نگه داشتن آن‌ها برای جلوگیری از عفونت‌های چشمی بسیار مهم است. سه نوع مختلف از لنزهای طبی وجود دارد که عبارتند از:

• لنزهای تماسی سخت
• لنزهاي تماسي نافذ اکسيژن
• لنزهای تماسی نرم

لنزهای تماسی سخت

لنزهای تماسی سخت، از ترکیبی از پلاستیک و شیشه ساخته می‌شوند.  مشکل لنزهای تماسی سخت این است که آن‌ها از ورود اکسیژن به چشم جلوگیری می‌کنند.  کمبود اکسیژن می‌تواند باعث شود تا چشم تان رگ‌های جدیدی تولید کند که ممکن است دید را تاریک کند. این‌ لنزها نوعی لنز قدیمی هستند، و معمولا برای  آستیگماتیسم استفاده نمی‌شوند.

لنزهای تماسی نافذ اکسیژن 

در ساخت لنزهای تماسی با نفوذپذیری  اکسیژن ، از نوعی پلاستیک استفاده می‌شود که به اکسیژن اجازه عبور از لنز و به چشم می‌دهد. این مواد تحت عنوان نافذ گاز و یا نافذ اکسیژن شناخته می‌شوند.

لنزهای تماسی نرم

لنزهای تماسی نرم از مخلوطی از آب و پلیمر ساخته شده‌اند که به نام محلول پلیمری نیز شناخته می‌شوند. خود پلاستیک نفوذ پذیر اکسیژن نیست، اما آب موجود در لنز اجازه می‌دهد تا اکسیژن به چشم وارد شود. در برخی از لنزهای نرم، آب به سرعت تبخیر می‌شود، بنابراین تنها می‌توانید آن‌ها را برای مدتی کوتاهی استفاده کرده و بعد آن را تعویض کنید. اگرچه مواد جدیدتری مانند ژل سیلیکون، نافذ اکسیژن هستند، بنابراین می‌توانید از آن‌ها برای مدت طولانی‌تری استفاده کنید. انواع مختلفی از لنزهای تماسی نرم وجود دارد که عبارتند از:

• لنزهایی که برای یک روز استفاده می کنید (یک بار مصرف) و بعد از خارج کردن آن‌ها در شب، باید آنها را دور بیاندازید.
• لنزهایی که میتوانید به مدت یک ماه هر روز استفاده کنید ، هر شب لنزها را بیرون می‌آورید و در صبح آن‌ها را دوباره در چشم قرار می‌دهید.
• لنزهایی که به طور مداوم برای یک ماه استفاده می کنید، سپس تعویض کنید.

درمان آستیگماتیسم با لیزر

این نکته مهم است که بسیاری از موارد آستیگماتیسم به دلیل خمیدگی و انحنای قرنیه می‌باشند. به همین دلیل، تنها عمل آستیگماتیسم می‌تواند به صورت مؤثر این شرایط را درمان کند. عینک و لنزهای چشمی در زمان استفاده می‌توانند بینایی را اصلاح کنند اما در واقع علاج این مسئله نیستند.

درمان‌های جراحی چشم آستیگمات شامل جراحی لیزیک چشم، پی آر کی (فوتوریفرکتیو کراتکتومی یا PRK) و لازک می‌باشند. جراحی لیزیک قرنیه را با برداشتن بافت چشم تغییر شکل می‌دهد. در جراحی پی آر کی، لایه‌ی نازک خارجی قرنیه (اپیتلیوم) برداشته شده و پیش از تغییر شکل بافت زیرین قرنیه با یک لیزر اگزایمر دور انداخته می‌شود. در جراحی لازک، لایه‌ی بالایی سلول‌ها در مدت سی ثانیه با الکل درمان شده و از بافت زیرین جدا می‌شود. بافت تازه‌ای که نمایان می‌شود با لیزری مشابه آنچه در جراحی‌های لیزیک و پی آر کی استفاده می‌شود، تحت درمان قرار می‌گیرد. تنها موارد خفیف آستیگماتیسم با جراحی‌های لیزر چشم درمان می‌شوند.

جراحی لیزر شامل استفاده از پرتوهای لیز (پرتوهای باریک نور) برای تغییر شکل و شکل دهی مجدد بافت قرنیه برای تغییر انحنای آن است. این روش، معمولاً به صورت سرپایی انجام می‌شود به این معنی که بعد از آن، نیازی به بستری شدن در بیمارستان نیست. در عوض، بعد از عمل، یک یا چند مراجعه به کلینیک تخصصی چشم پزشکی خواهید داشت. این درمان معمولاً ۲۰ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد.

انواع لیزر برای درمان آستیگماتیسم

انواع مختلف جراحی‌های لیزر عبارتند از:

پی آر کی (Photorefractive کراتکتومی)

در جراحی لیزری پی آر کی (PRK-photorefractive کراتکتومی)(لینک به مقاله پی آر کی)، مقدار کوچکی از سطح قرنیه جدا می‌شود. از یک پرتوی لیزر برای از بین بردن بافت به منظور تغییر شکل قرنیه استفاده می‌شود. سپس به سطح قرنیه فرصت می‌دهند تا التیام یابد. عمل PRK به اندازه دو نوع جراحی دیگر، رایج نیست.

لیزر کراتکتومی اوپیتلیال LASEK- (لازک)

لیزر کراتکتومی اوپیتلیال (LASEK) روشی مشابه به PRK است، با این تفاوت که در آن از الکل برای شل کردن لایه سطحی سلول‌های قرنیه، پیش از این که از مسیر خود خارج شود، استفاده می‌کنند. سپس از یک لیزر برای تغییر شکل قرنیه استفاده می‌شود.  بعد از اتمام درمان، لایه سطحی سلول‌ها پس از چند روز به‌طور طبیعی دوباره رشد خواهند کرد.

لیزر کراتکتومی در محل -LASIK (لیزیک)

لیزر در محل LASIK شبیه به لازک است، با این تفاوت که در این عمل، یک لایه (فلپ) از بافت اغلب با استفاده از نوعی لیزر به نام لیزر femtosecond برداشته می‌شود. این لایه را به بالا کشیده تا بافت زیرین قرنیه در معرض قرار بگیرد که سپس با لیزر تغییر شکل داده می‌شود.

سپس این لایه بر روی چشم مجدداً قرار می‌گیرد. عمل لیزیک اغلب گزینه‌ی درمان لیزری ارجح‌تری می‌باشد، زیرا باعث درد بسیار کمی می‌شود و دید شما در عرض چند ساعت بهبود می‌یابد. اگرچه بازیابی کامل بینایی می‌تواند کمی بیشتر طول بکشد.

LASEK (لازک) و PRK (پی آر کی) دردناک‌تر از روش لیزیک ( (LASIK هستند. بیشتر از یک هفته طول می‌کشد تا دید شما بهبود یابد. در روش‌های LASEK یا PRK، دوره‌ی بهبودی کامل بینایی معمولاً تا سه‌ تا چهار هفته بعد از عمل طول می‌کشد.

اگر قرنیه به اندازه کافی ضخیم باشد، می‌توان عمل لیزیک را انجام داد. اگر قرنیه بسیار نازک باشد، خطر بروز یک سری مشکلات و عوارض جانبی، از جمله کاهش دید، بسیار زیاد خواهد بود. در صورتی امکان عمل‌های لازک و پی آر کی وجود دارد که قرنیه از ضخامت کافی برای جراحی لیزیک برخوردار نباشد.

روش‌های دیگر برای درمان آستیگماتیسم

بیشتر افراد مبتلا به آستیگماتیسم می‌توانند عمل لیزیک انجام دهند. برخی از افراد درجه‌ی آستیگماتیسم شان به قدری زیاد است که با عمل لیزر نمی‌توان آن را اصلاح کرد. اگرچه گاهی اوقات، افراد می‌توانند عمل دیگری را به نام کراتکتومی آستیگماتیک(AK) انجام دهند تا هر گونه مشکل آستیگماتیسم باقی مانده را اصلاح کنند.

در عمل آستیگماتیک کراتکتومی از یک روش به نام RK، یا کراتکتومی شعاعی استفاده می‌کند. در عمل AK، جراح متخصص عیوب انکساری، بریدگی‌های کوچکی را در برخی از نقاط اصلی و کلیدی در قرنیه ایجاد می‌کند تا قرنیه را کروی‌تر کند. این عمل گاهی با یک عمل برشی دیگر به نام LRI، یا برش شل کننده‌ی لیمبوس ترکیب می‌شود. یک برش LRI، در کناره‌های مخالف هم قرنیه ایجاد می‌شود که باعث می‌شود تا قرنیه در همان جهت برش داده شده، کمی مسطح‌تر شود.

برای ارزیابی جامع بر روی بینایی شما، باید مشخص شود که آیا شما یک کاندید مناسبی برای عمل لیزیک هستید یا خیر. نوع و شدت آستیگماتیسم شما، به متخصص چشم‌ پزشکی در تصمیم‌گیری اینکه عمل لیزیک چشم برایتان مفید خواهد بود یا خیر، کمک خواهد کرد. برخی از افراد مبتلا به آستیگماتیسم نباید عمل لیزیک انجام دهند، چون برخی از ویژگی‌ها و مشخصه‌های چشم‌هایشان مانع از برخورداری آن‌ها از نتیجه موفقیت‌آمیز این عمل می‌شود.