جراحی آب مروارید: دریچه‌ای به سوی دید روشن

آب مروارید یکی از مشکلات شایع بینایی است که با تیره و غیرشفاف شدن عدسی چشم مشخص می‌شود. با پیشرفت علم پزشکی، جراحی آب مروارید بسیار موثر و ایمن شناخته شده است که می‌تواند بینایی را به فرد بازگرداند. این جراحی کیفیت زندگی بیمار را به طور چشمگیری بهبود می‌بخشد. در این مقاله، به مرور کاملی از فرایند جراحی، و عوارض، مزایا، نحوه انجام اقدامات قبل و بعد از آن خواهیم پرداخت.

جراحی آب مروارید چیست؟

جراحی آب مروارید، یک روش جراحی است که برای رفع آب مروارید و بهبود بینایی انجام می‌شود. در طی این عمل جراحی، عدسی طبیعی کدر شده داخل چشم، که دید را محدود کرده است، حذف شده و با عدسی مصنوعی شفاف جایگزین می‌شود. این جراحی معمولاً خطرات بسیار کم و نرخ موفقیت بالایی دارد. اغلب بیماران توانایی خود را برای دیدن بدون نیاز به عینک یا با نیاز کمتر به عینک، بعد از جراحی بازمی‌یابند. زمان بهبود پس از جراحی نیز نسبتاً کوتاه است و بیمار معمولاً می‌تواند به فعالیت‌های روزمره خود بازگردد، هرچند برخی محدودیت‌ها مانند پرهیز از فعالیت‌های سنگین تا مدتی پیشنهاد می‌شود.

آب مروارید چیست؟

آب مروارید که به زبان پزشکی کاتاراکت نامیده می‌شود، یکی از شایع‌ترین علل کاهش بینایی مخصوصاً در سالمندان است. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که عدسی طبیعی چشم، که معمولاً شفاف است و نقش مهمی در تمرکز نور برای ایجاد تصویر واضح بر شبکیه دارد، تیره و ابری می‌شود. عدسی چشم از پروتئین‌ها و آب تشکیل شده، و با بالا رفتن سن، تغییراتی در ساختار پروتئین‌ها رخ می‌دهد که می‌تواند منجر به کدورت و اختلال در انتقال نور شود.

آب مروارید باعث می‌شود که نور را نتوان به طور موثری به شبکیه هدایت کرد و در نتیجه تصاویری که به مغز می‌رسند نیز مبهم و ناواضح خواهند بود. این موضوع می‌تواند تاثیراتی مانند کاهش بینایی، مشکلات در تشخیص رنگ‌ها و افزایش خیرگی داشته باشد. جراحی برای حذف عدسی آسیب‌دیده و جایگزینی آن با یک عدسی مصنوعی شفاف معمولاً روش درمانی استاندارد برای آب مروارید است.

علل آب مروارید

عوامل مختلفی می‌توانند خطر ایجاد آب مروارید را افزایش دهند، این علت‌ها عبارت‌اند از:

• بالا رفتن سن
• دیابت
• استعمال دخانیات
• قرار گرفتن در معرض نور آفتاب برای مدت‌های طولانی و بدون محافظت
• فشار خون بالا
• آسیب دیدگی‌های قبلی چشم
• مصرف برخی داروها، مانند استروئیدها

پیشنهاد می کنیم بخوانید : پیشگیری از آب مروارید

علائم

• تاری دید
• کاهش بینایی شبانه
• حساسیت به نور
• دیدن هاله‌ها اطراف نورها
• تغییر در دید رنگ‌ها
• تغییر مکرر نسخه عینک یا لنز
• دوبینی
• مشکل در تشخیص کنتراست‌ها

انواع روش‌های جراحی آب مروارید

روش‌های جراحی که برای از بین بردن آب مروارید استفاده می‌شود عبارت‌اند از:

فاکوامولسیفیکاسیون

فاکوامولسیفیکیشن، یک روش جراحی مدرن برای درمان آب مروارید است که در آن از امواج اولتراسوند استفاده می‌شود تا عدسی کدر چشم را خرد کرده و از بین ببرد. در این روش، از طریق یک برش بسیار کوچک در سطح چشم، یک دستگاه کوچک وارد چشم شده و عدسی کدر را تکه‌تکه می‌کند. سپس ذرات آن را بیرون می‌کشد. پس از آن، یک عدسی مصنوعی به نام عدسی داخل چشمی (IOL) در محل عدسی اصلی کار گذاشته می‌شود. این عمل جراحی باعث بهبود دید می‌شود و معمولا نیاز به بیهوشی عمومی ندارد و به صورت سرپایی انجام می‌شود.

جراحی خارج کپسولی

جراحی خارج کپسولی آب مروارید (Extracapsular Cataract Extraction – ECCE)، یک روش جراحی است که در آن برش نسبتاً بزرگی روی چشم ایجاد می‌شود تا عدسی کدر ناشی از آب مروارید را حذف کند. اما کپسول عقبی عدسی، که یک پوشش بسیار نازک از بافت چشمی است را حفظ می‌نماید. سپس یک عدسی داخل چشمی مصنوعی (IOL) در داخل کیسه عدسی قرار می‌گیرد تا جایگزین عدسی طبیعی شود که برداشته شده است. این تکنیک، اغلب برای آب مرواریدهای بسیار پیشرفته استفاده می‌شود که نمی‌توان آن‌ها را با استفاده از فیکوامولسیفیکیشن درمان کرد. اگرچه جراحی ECCE نسبت به فیکوامولسیفیکیشن به زمان بیشتری برای بهبود نیاز دارد و احتمال برخی عوارض را افزایش می‌دهد، اما یک روش موثر برای بازیابی بینایی در افرادی است که به آب مروارید مبتلا هستند.

بیشتر بخوانید : درمان تاری دید بعد از عمل آب مروارید

عوارض جراحی آب مروارید

علی‌رغم نرخ موفقیت بالای جراحی آب مروارید، مانند هر عمل جراحی دیگری، ممکن است عوارضی به همراه داشته باشد. عوارض احتمالی عبارتند از:

• التهاب: تورم و قرمزی در چشم بعد از جراحی.
• عفونت: احتمال بروز عفونت داخل چشمی که ممکن است به درمانهای اضافی نیاز داشته باشد.
• افزایش فشار داخل چشمی (گلوکوم): گاهی اوقات فشار داخل چشم پس از عمل بالا می‌رود.
• ورم ماکولا: تورم و آسیب به ناحیه مرکزی شبکیه چشم که می‌تواند بینایی را مختل کند.
• پس زدن عدسی: کدر شدن کپسول پشتی که عدسی مصنوعی را در خود نگه داشته است.
• خروج یا جابجایی عدسی مصنوعی: ممکن است عدسی درست در مکان خود قرار نگیرد یا بعداً جابجا شود.
• نارسایی شبکیه: جدا شدن شبکیه از دیواره پشتی چشم که می‌تواند نیاز به جراحی فوری داشته باشد.
• بروز آستیگماتیسم: بخصوص اگر برش جراحی بزرگتر باشد.
• خونریزی داخل چشم: اگر چه نادر است اما خونریزی می‌تواند دید را به خطر بیندازد.
• درد، خارش و ناراحتی در چشم: این عوارض معمولاً موقتی هستند.

مراحل جراحی آب مروارید

جراحی آب مروارید معمولاً تحت بیهوشی موضعی و در بیشتر موارد به صورت سرپایی انجام می‌شود، یعنی بیمار نیاز به بستری شدن طولانی‌مدت در بیمارستان ندارد. این جراحی شامل چند مرحله اصلی است:

1. چشم با قطره‌های چشمی یا با تزریق در اطراف چشم بی‌حس می‌شود. همچنین داروهای آرامش بخش به بیمار داده می‌شود.
2. بیمار در حین جراحی بیدار خواهد بود و ممکن است در حین عمل نور و حرکت را مشاهده کند.
3. جراح از طریق یک میکروسکوپ ویژه نگاه می‌کند. او برش‌های کوچکی در نزدیکی لبه قرنیه ایجاد می‌کند (بریدگی‌ها، ایجاد شده توسط تیغ یا لیزر). جراح از این برش‌ها برای رسیدن به عدسی چشم استفاده می‌کند و با استفاده از ابزارهای بسیار کوچک، عدسی را با آب مروارید می‌شکنند و آن را خارج می‌کنند. سپس لنز جدید را در جای خود قرار می‌دهد.
4. معمولاً جراح، نیازی به بخیه زدن برش‌ها ندارد. این برش ها، به مرور زمان به خودی خود بسته می‌شوند. یک محافظ روی چشم شما قرار داده می‌شود تا از آن در حین بهبودی از جراحی محافظت کند.
5. بیمار حدود ۱۵ تا ۳۰ دقیقه در یک منطقه ریکاوری استراحت خواهد کرد و سپس برای ترخیص آماده خواهد شد.

اقدامات قبل از جراحی آب مروارید

• معاینه چشم: بررسی شرایط چشم و اندازه‌گیری برای انتخاب عدسی مناسب
• آزمایش‌های پیش از عمل: شامل آزمایش خون و اندازه‌گیری فشار خون
• قطع داروهایی که می‌توانند خطر خونریزی را افزایش دهند: مانند آسپرین یا ضد انعقادها، طبق دستور پزشک
• اجتناب از خوردن و نوشیدن: معمولاً از شب قبل از عمل
• تنظیم دوز داروها: بررسی داروها با پزشک برای تنظیم دوزها
• پیش‌بینی مراقبت‌های پس از جراحی: ترتیب دادن برای داشتن همراه و استراحت کافی پس از عمل

اقدامات پس از جراحی آب مروارید

• استفاده از داروهای چشم: مانند قطره‌های آنتی‌بیوتیک و ضد التهاب
• استراحت در خانه: پرهیز از انجام فعالیت‌های سنگین یا ورزشی برای چند هفته
• حفاظت از چشم: استفاده از عینک آفتابی برای محافظت از نور و استفاده از محافظ چشم در زمان خواب
• اجتناب از فشار به چشم: پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین
• جلوگیری از کارهایی که احتمال آسیب به چشم را افزایش می‌دهند: مانند شنا کردن و استفاده از وان آب گرم
• توجه به نشانه‌های عفونت یا عوارض: مانند: افزایش درد، قرمزی، تاری دید یا خروج مایعات از چشم که باید فوراً گزارش شود
• حضور در تمام جلسات معاینه پس از جراحی: مهم است که برای بررسی پیشرفت، دستورالعمل‌های پزشکی دنبال شود

مراقبت های لازم بعد از جراحی آب مروارید را مطالعه کنید !

عوارض بعد از جراحی

جراحی آب مروارید به طور کلی ایمن و موثر است، اما مانند هر عمل جراحی دیگر می‌تواند با عوارض احتمالی همراه باشد. برخی از عوارض ممکن پس از جراحی آب مروارید عبارت‌اند از:

• عفونت چشمی (اندوفتالمیت): نیازمند درمان سریع برای جلوگیری از آسیب دائمی به چشم
• التهاب: تورم و قرمزی چشم پس از عمل که معمولاً با دارو قابل کنترل است
• خونریزی داخل چشم: اغلب خفیف است و نیازی به درمان ندارد اما گاهی نیاز به توجه پزشکی دارد
• افزایش فشار داخل چشم: ممکن است منجر به درد یا آسیب به عصب چشم شود
• ادم ماکولا یا ورم ماکولا (ورم مرکز شبکیه): که ممکن است تاری دید را به همراه داشته باشد
• جدا شدن شبکیه: عارضه نادر اما جدی که احتمالاً به جراحی فوری نیاز دارد
• آستیگماتیسم یا اعوجاج بینایی: معمولاً به دلیل شکل غیرطبیعی برش‌های جراحی است
• مشکلات مربوط به عدسی داخل چشمی: از جمله جابه‌جایی، تغییر موقعیت یا پوشیده شدن با فیبرهای بیولوژیکی
• نیاز به عینک یا تماس مجدد با پزشک: برخی بیماران پس از جراحی ممکن است به عینک با شماره جدید نیاز داشته باشند

کلام پایانی

جراحی آب مروارید، می‌تواند فصل نوینی را در زندگی افرادی که با این مشکل روبرو هستند، آغاز کند و به آن‌ها کمک کند تا دوباره جهان اطراف خود را با جزئیات و رنگ‌های واضح ببینند. با انتخاب درست و به موقع روش جراحی و داشتن انتظارات واقع‌بینانه، بیماران می‌توانند امیدوار باشند به زندگی عادی و فعال خود بازگردند. در این مقاله، به صورت کامل تمام مزایا، معایب، انواع، اقدامات قبل و بعد از جراحی را مورد بررسی قرار دادیم.

سوالات متداول