جراحی اوربیتوتومی: کاربرد، انواع و مزایا!

وجود مشکل‌هایی مانند تومور، کیست، افتادگی و… در چشم، میتواند بسیار نگران کننده باشد و نیاز به اقدام‌های فوری پزشکی دارد. یک روش درمانی برای این شرایط جراحی است. در این مقاله، جراحی اوربیتوتومی را به صورت کامل مورد بررسی قرار می‌دهیم و با انواع، کاربرد‌ها، مزایا و خطرات آن خواهیم پرداخت. برای آشنایی با این مفاهیم تا آخر مقاله، همراه ما باشید.

جراحی اوربیتوتومی چیست؟

جراحی اوربیتوتومی به مجموعه‌ای از اعمال جراحی اطلاق می‌شود که برای تصحیح اختلالات، آسیب‌ها و بیماری‌های مرتبط با حفره‌ی اوربیت (حدقه‌ی چشم) انجام می‌پذیرد. این روش‌های جراحی که بر اساس دقت فوق‌العاده به انجام می‌رسند، می‌توانند منجر به بهبود قابل توجهی در کیفیت زندگی بیماران شوند. این جراحی رویکردهایی را شامل می‌شود که در آن‌ها جراح تغییراتی را در استخوان‌ها و بافت‌های نرم داخل و اطراف حفره‌ی اوربیت ایجاد می‌کند تا مشکلات بینایی، تومور، سرطان و زیبایی‌شناختی را برطرف سازد.

انواع جراحی

جراحی اوربیتوتومی به‌دلیل نیازهای متفاوت بیماران و شرایط خاص هر حالت بالینی، می‌تواند به سه شیوه مختلف اجرا شود. در ادامه هر یک از این شیوه‌ها شرح داده شده است.

جراحی اوربیتوتومی قدامی

اوربیتوتومی قدامی، اصولاً شامل دسترسی به اوربیت از طریق برش‌هایی در نواحی جلویی می‌شود. برش‌ها ممکن است از طریق پوست پلک، داخل کانال بینی یا از طریق پایین‌ترین قسمت پلک انجام شوند. این نوع جراحی برای موارد زیر مفید است:

• دسترسی به ساختارهای قدامی اوربیت، مانند استخوان‌های اطراف چشم
• اصلاح کره چشم ناشی از بیماری‌های مختلف، مثل بیماری گریوز
• حذف ضایعات یا تومورهای قدامی اوربیت
• چون جراحی اوربیتوتومی قدامی تهاجمی‌تر است، مراقبت‌های پس از عمل و مدیریت درد حائز اهمیت خاصی هستند.

جراحی اوربیتوتومی جانبی

اوربیتوتومی جانبی، معمولاً از طریق برش‌هایی در ناحیه‌ی کناری چشم انجام می‌شود و به منظور دسترسی به ساختارهای جانبی و خلفی اوربیت به کار می‌رود. این نوع عمل جراحی برای شرایط زیر سودمند است:

• جراحی کارسینوم بازال
• اصلاح شکستگی‌های جانبی استخوان‌های اوربیتال
• جراحی‌های خاص که به دسترسی عمیق‌تر به اوربیت نیاز دارند
• جراحی جانبی می‌تواند با ریسک بالاتری از جمله آسیب‌رسانی به اعصاب و عضلات ناحیه‌ی چشم و پیرامون آن همراه باشد.

جراحی اوربیتوتومی ترکیبی

اوربیتوتومی ترکیبی از رویکرد قدامی و جانبی است تا دسترسی گسترده‌تری به تمام بخش‌های اوربیت ارائه دهد. این رویکرد برای حالت‌های پیچیده که نیاز به مدیریت چندگانه‌ی اختلالات اوربیت دارند، مفید است. برخی از دلایل استفاده از این روش عبارت‌اند از:

• درمان تومورهایی که در قسمت‌های مختلف اوربیت پخش شده‌اند.
• رفع و ترمیم شکستگی‌های پیچیده مربوط به حوادث شدید یا آسیب‌های فراگیر صورتی.
• اقدامات ترکیبی از جراحی‌های ترمیمی و زیبایی.

کاربرد اوربیتوتومی

جراحی اوربیتوتومی می‌توانند برای اهداف مختلف، از جمله اصلاحی و ترمیمی به کار روند. کاربردهای این روش‌های جراحی عبارت‌اند از:

• ترمیم شکستگی‌های استخوان‌های اوربیت: بعد از ضربه یا تروما به صورت، ممکن است نیاز به جراحی برای بازسازی حفره اربیت وجود داشته باشد.
• برداشتن تومورها یا ضایعات: تومورها یا غدد ترشحی که در حفره اوربیت رشد می‌کنند ممکن است به جراحی برای حذف نیاز داشته باشند.
• اصلاح بیرون‌زدگی چشم: این حالت که گاهی در اثر بیماری گریوز ایجاد می‌شود، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد تا چشم به موقعیت عادی بازگردد.
• جراحی‌های پلاستیک و ترمیم زیبایی: برخی عمل‌های جراحی اوربیتوتومی ممکن است به منظور بهبود نمای ظاهری چشم انجام شوند.
• اصلاح افتادگی پلک (پتوز): برای بیمارانی که پلک‌هایشان افتادگی دارد، ممکن است جراحی لازم باشد تا دید آن‌ها بهبود یابد و نمای ظاهری بهتری داشته باشند.
• رفع مشکلات اشک‌ریزی: گاهی اوقات جراحی برای تعمیر کانال‌های اشکی که مسدود یا آسیب دیده‌اند انجام می‌شود.

فواید

جراحی اوربیتوتومی، ممکن است هنگام روبرو شدن با شرایط پزشکی خاصی که ناحیه اوربیت (حفره‌ای که چشم در آن قرار دارد) را تحت تاثیر قرار داده است، یک گزینه درمانی مهم باشد. مزایای این روش جراحی چندگانه و متنوع هستند و عبارت‌اند از:

• بهبود عملکرد بینایی: تصحیح بعضی از مشکلات چشمی که بر توانایی دید فرد تاثیر گذاشته‌اند، مانند برطرف کردن اگزوفتالموس (بیرون‌زدگی چشم).
• اصلاح مشکلات زیبایی‌شناختی: بازسازی ظاهر طبیعی چشم و نواحی اطراف آن، مثل ترمیم شکستگی‌های استخوانی اطراف اوربیت و بهبود وضعیت پتوز (افتادگی پلک).
• حذف تومورها و ضایعات: برداشتن تومورهای بدخیم یا خوش‌خیم اوربیت که ممکن است موجب فشار بر چشم یا تغییرات در بینایی شوند.
• کاهش درد و ناراحتی: برخی از اختلالات اوربیت می‌توانند موجب درد یا ناراحتی شوند که با این جراحی می‌توان این علائم را کاهش داد یا از بین برد.
• بازگرداندن عملکرد اشک‌ریزی: در مواردی که سیستم اشکی آسیب دیده باشد و باعث مشکلاتی همچون خشکی یا ترشح بیش از اندازه اشک شود، جراحی می‌تواند به ترمیم و بهبود این وضعیت کمک کند.
• بهبود در کیفیت زندگی: با کاهش یا حذف مشکلات فیزیکی و زیبایی‌شناختی ناشی از اختلالات اوربیت، بیماران می‌توانند در فعالیت‌های روزانه‌شان راحت‌تر شرکت کنند.

خطرات جراحی اوربیتوتومی

جراحی اوربیتوتومی، مانند هر نوع جراحی دیگری، می‌تواند با خطرات و عوارضی همراه باشد. درک این عوارض احتمالی به بیماران و پزشکان کمک می‌کند تا تصمیمات آگاهانه‌ای بگیرند و برنامه‌ریزی دقیقی برای مراقبت‌های پس از جراحی داشته باشند. عوارض احتمالی که بیشتر حاصل جراحی ناموفق هستند، عبارت‌اند از:

• عفونت: این یکی از شایع‌ترین خطرات جراحی است که ممکن است سایت جراحی یا بافت‌های اطراف را تحت تاثیر قرار دهد.
• خونریزی یا کبودی: در طول یا بعد از جراحی ممکن است خونریزی رخ دهد که می‌تواند منجر به کبودی یا در موارد نادر هماتومی شود.
• آسیب به اعصاب: جراحی ممکن است منجر به آسیب موقت یا دائمی به اعصاب اطراف یا درون اوربیت شود، که می‌تواند باعث بی‌حسی، کاهش حساسیت یا حتی فلج عضلات چهره شود.
• آسیب به بافت‌های اطراف چشم: شامل آسیب به کره چشم، عضلات چشم، یا ساختارهای داخلی که می‌توانند بینایی را تحت تاثیر قرار دهند.
• تغییر در بینایی: در برخی موارد، جراحی می‌تواند منجر به تغییراتی در دقت بینایی، مانند دید دوگانه یا تاری دید شود.
• انسداد مجاری اشکی: اگر مجاری اشکی آسیب ببینند، ممکن است بیمار با مشکلات تخلیه اشک روبرو شود که به ریزش اشک بیش از حد یا خشکی چشم منجر شود.
• مشکلات استخوانی یا بافت نرم: شامل‌عدم ترمیم صحیح استخوان‌ها و یا آسیب به بافت‌های نرم اطراف چشم.
• تورم و کیست: امکان تورم طولانی‌مدت یا تشکیل کیست در ناحیه‌ی جراحی وجود دارد.
• نیاز به جراحی‌های تکمیلی: گاهی اوقات، یک جراحی اولیه نمی‌تواند تمام مشکلات را حل کند و نیاز به جراحی‌های اضافی برای اصلاح کامل وضعیت پیش بیاید.

اقدامات قبل از جراحی

قبل از انجام جراحی اوربیتوتومی، اقدامات ویژه‌ای لازم است که هم بیمار و هم تیم پزشکی باید به آن‌ها توجه کنند. این اقدامات برای این است بیمار برای عمل جراحی در بهترین شرایط قرار گیرد. این اقدامات عبارت‌اند از:

• مشاوره و ارزیابی دقیق: بحث در مورد سابقه پزشکی بیمار، داروهای مصرفی، و خطرات و مزایای جراحی
• آزمایشات پزشکی: انجام آزمایش خون، بررسی‌های تصویربرداری مانند CT Scan یا MRI از ناحیه اوربیتال برای تعیین محل دقیق جراحی
• توقف داروهایی که ممکن است خطر خونریزی را افزایش دهند: داروهای ضد انعقاد مانند وارفارین یا آسپرین
• تنظیم داروهای مصرفی: اگر بیمار داروهایی برای دیگر شرایط پزشکی مصرف می‌کند، باید با پزشک جراح یا دکتری که دارو را تجویز کرده مشورت شود تا مطمئن شویم که داروها تداخل منفی با جراحی نخواهند داشت.
• پرهیز از خوردن و نوشیدن: معمولاً بیماران باید از نیمه‌شب قبل از جراحی هیچ چیز نخورند و ننوشند تا معده در هنگام بیهوشی خالی باشد.
• اقدامات بهداشتی: در برخی موارد، شست‌وشو یا آماده‌سازی ناحیه‌ای که قرار است جراحی شود با استفاده از آنتی‌باکتریال‌ها توصیه می‌شود.
• بیهوشی: گفتگو با متخصص بیهوشی در مورد نوع بیهوشی (عمومی یا موضعی) و بحث در مورد هرگونه نگرانی یا تجربه قبلی نسبت به بیهوشی.
• برنامه‌ریزی برای مراقبت‌های پس از عمل: بیمار باید نیازمندی‌های پس از جراحی مانند کمک در خانه، نحوه مصرف داروها و قرارهای پیگیری را بداند.
• استراحت کافی: اطمینان از استراحت کافی قبل از جراحی می‌تواند به تسریع روند ریکاوری کمک کند.

اقدامات بعد از جراحی اوربیتوتومی

اقدامات پس از جراحی اوربیتوتومی مهم هستند تا اطمینان حاصل شود هم روند بهبودی به خوبی پیش برود و هم از بروز عوارض جلوگیری شود. دستورالعمل‌های زیر معمولاً جزئی از برنامه‌ریزی پس از جراحی می‌باشند:

• مراقبت از زخم: پیروی دقیق از دستورالعمل‌های جراح برای مراقبت از برش‌ها و نواحی جراحی شده، که ممکن است شامل تمیز کردن ملایم و استفاده از پمادهای آنتی‌بیوتیک باشد.
• مدیریت درد: استفاده از داروهای مسکن که توسط جراح تجویز شده‌اند تا از ناراحتی و درد پس از عمل کاسته شود.
• کاهش تورم و کبودی: استفاده از کمپرس سرد به طور دوره‌ای برای کاهش تورم و کبودی در اطراف ناحیه جراحی شده.
• اجتناب از فعالیت‌های سنگین: پرهیز از ورزش‌های سنگین، خم شدن یا بلند کردن اشیاء سنگین تا زمانی که جراح اجازه دهد.
• مراقبت از چشم‌ها: ممکن است توصیه شود تا از چشم‌ها در برابر نور خورشید و باد محافظت شود. برخی اوقات استفاده از عینک‌های آفتابی یا محافظ چشم توصیه می‌شود.
• پیروی از توصیه‌های تغذیه‌ای: مصرف یک رژیم غذایی مغذی و متعادل که به بهبودی کمک کند، مانند غذاهای غنی از پروتئین و ویتامین‌ها.
• کنترل علائم هشداردهنده: آگاهی از نشانه‌هایی مانند: تب، افزایش درد، تغییر رنگ یا بوی ترشح از ناحیه جراحی شده که ممکن است نشانه‌هایی از عفونت باشند.
• پیگیری با تیم پزشکی: مراجعه به جراح برای پیگیری‌های مرتب و رعایت دقیق زمانبندی‌های تعیین شده برای بازبینی و برداشتن بخیه‌ها.
• خودداری از فشار آوردن به چشم: از فعالیت‌هایی که ممکن است فشار به چشم‌ها وارد کنند مانند مالش چشم‌ها یا پوشیدن لنزهای تماسی به مدت توصیه شده توسط پزشک خودداری کنید.
• استفاده از قطره‌ها یا داروهای تجویز شده: اغلب داروهایی مانند قطره‌های آنتی‌بیوتیک یا استروئیدی برای جلوگیری از عفونت و کاهش التهاب تجویز می‌شوند.
• استراحت کافی: خواب کافی و پرهیز از استرس برای بهبود طبیعی بدن بسیار مهم است.

دوره نقاهت و مدت زمان بهبودی

دوره نقاهت و زمان بهبودی پس از جراحی اوربیتوتومی می‌تواند بر اساس عوامل متعددی متفاوت باشد. از جمله این عوامل موقعیت و دامنه ضایعه یا تومور، نوع جراحی انجام شده، سن و وضعیت سلامتی کلی بیمار و توانایی بدن در ترمیم خود هستند. به طور کلی، این موارد می‌توانند در دوره نقاهت تاثیر بگذارند:

• اگر جراحی کوچک و محدود به سطوح بیرونی باشد، بهبودی ممکن است از چند روز تا یک یا دو هفته طول بکشد.
• زمانی که گسترده‌تر و پیچیده‌تر باشد، به ویژه اگر شامل بافت‌های عمیق‌تر یا استخوان‌های اوربیت باشد، ممکن است دوره نقاهت چندین هفته یا حتی ماه‌ها طول بکشد.
• سرعت بهبودی همچنین به این بستگی دارد که بیمار چگونه دستورالعمل‌های پس از جراحی از جمله مدیریت فعالیت‌ها، داروهای تجویز شده و مراقبت از زخم را دنبال کند.
• حضور در ویزیت‌های پس از جراحی به ارزیابی پیشرفت و اطمینان از بهبودی مناسب کمک می‌کند.
• سلامتی کلی بیمار، وجود شرایط پزشکی همزمان و توانایی پاسخ به جراحی همگی می‌توانند بر زمان بهبودی تأثیر بگذارند.
• حتی پس از بسته شدن زخم‌ها و کاهش تورم، ممکن است هنوز احتیاج به زمان ویژه‌ای برای بازگشت کامل عملکرد یا ظاهر طبیعی باشد.

روند جراحی اوربیتوتومی

جراحی اوربیتوتومی، یک عمل جراحی دقیق و پیچیده است که در آن دسترسی به حفره اوربیت (چشم) برای درمان مشکلات متعددی از جمله تومورها، عفونت‌ها، شکستگی‌های استخوانی اوربیت و بیماری‌های مربوط به تیروئید (مانند بیماری گریوز) فراهم می‌شود. در ادامه، به طور کلی روند این جراحی توضیح داده شده است:

مرحله ارزیابی و آمادگی جراحی اوربیتوتومی

قبل از جراحی، بیمار تحت ارزیابی‌های دقیق و تصویربرداری‌های مختلف (مثل MRI یا CT scan) قرار می‌گیرد تا جراح بتواند تصویر واضحی از مشکل موجود کسب کند. سپس، جراح یک برنامه جراحی دقیق تهیه می‌کند.

روز جراحی

• بر اساس موقعیت و دامنه جراحی، بیمار ممکن است تحت بیهوشی عمومی یا موضعی قرار گیرد.
• جراح، برش‌هایی را در ناحیه اطراف چشم، ممکن است از طریق پوست داخلی مانند داخل پلک یا کنار بینی، ایجاد می‌کند تا به فضای اوربیتال برسد بدون اینکه آسیبی به بافت‌های مهم وارد شود.
• به محض ایجاد دسترسی مناسب، جراح تومور، بافت آسیب دیده یا عنصری که نیاز به اصلاح دارد (مانند استخوان شکسته یا بافت‌های فیبروتیک) را بر می‌دارد.
• در صورت نیاز، جراح اقدام به بازسازی اوربیت می‌کند. این کار شامل استفاده از پروتزها یا غضروف‌های مصنوعی برای حمایت از ساختارهای اوربیت است.
• پس از تکمیل جراحی، جراح با استفاده از بخیه یا سایر روش‌ها، برش‌ها را می‌بندد.

پس از جراحی

بعد از اتمام جراحی، بیمار به بخش مراقبت‌های پس از عمل منتقل شده و تحت نظارت قرار می‌گیرد تا از بیهوشی بیدار شود و حال عمومی وی ارزیابی شود. پس از چند ساعت یا بیشتر، بسته به پیچیدگی جراحی و وضعیت بیمار، او ممکن است به اتاق خود منتقل شود یا در صورت نیاز به مراقبت‌های بیشتر در بیمارستان باقی بماند.

کلام پایانی

جراحی اوربیتوتومی، می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر بهبود وضعیت سلامتی و کیفیت زندگی مبتلایان داشته باشد. با این حال، تصمیم‌گیری برای انجام این عمل باید با دقت و پس از ارزیابی همه جوانب و مشاوره کافی با پزشک متخصص اربیت انجام گیرد. در این مقاله، کاربردها، انواع، مزایا و خطرات آن را مورد بررسی قرار دادیم.

سوالات متداول