آب مروارید (کاتاراکت): علت، علائم، درمان، هزینه

آب مروارید، نواحی ابری است که روی عدسی چشم ایجاد می‌شود. این بیماری، وابسته به سن شایع‌ترین نوع بیماری چشمی است. در این مقاله، به صورت کامل، علائم، علل، راه‌های تشخیص، درمان و اقدامات بعد از درمان را توضیح می‌دهیم. برای آشنایی با این موارد تا انتهای مقاله، همراه ما باشید.

آب مروارید چیست؟

کاتاراکت یا آب مروارید یک بیماری چشمی است که در آن عدسی چشم تار و مات می‌شود. عدسی چشم یک لنز شفاف است که در قسمت پشتی چشم واقع شده و نقش مهمی در تمرکز نور بر روی شبکیه و تشکیل تصویر دارد. با پیشروی بیماری کاتاراکت، عدسی تغییر شکل می‌دهد و ترکیب‌های پروتئینی در داخل آن تجمع می‌کنند، که منجر به کاهش کیفیت بینایی می‌شود.

پیشگیری از آب مروارید چگونه است ؟ 

انواع آب مروارید

انواع آب مروارید به شرح زیر است:

• آب مروارید هسته‌ای: این عارضه در ناحیه مرکزی (هسته) عدسی ایجاد می‌شود. کاتاراکت هسته‌ای معمولاً پی‌آمد بالا رفتن سن است.
• آب مروارید زیر کپسولی: این عارضه پشت عدسی چشم رخ می‌دهد. بیماران مبتلا به دیابت یا افرادی که دوز بالایی از داروهای استروئیدی مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به آب مروارید زیرکپسولی قرار دارند.
• آب مروارید قشری: مشخصه این عارضه لکه‌های تیره سفید و مثلثی شکلی است که از دور عدسی چشم شروع می‌شود و مانند پره چرخ تا مرکز عدسی امتداد می‌یابد. این نوع آب مروارید قشر عدسی یعنی بخشی از آن را درگیر می‌کند که اطراف هسته مرکزی قرار دارد.
• آب مروارید کودکان
• کاتاراکت ضربه‌ای
• ثانویه
• مرتبط با افزایش سن

آب مروارید کودکان

کاتاراکت اطفال، بر نوزادان و کودکان تأثیر می‌گذارد. نوزادان ممکن است به صورت مادرزادی این بیماری را داشته باشند، یا ممکن است مدتی پس از تولد ایجاد شود. کاتاراکت کودکان، معمولاً ارثی است، اما ممکن است به دلیل آسیب‌های چشمی یا سایر بیماری‌های چشمی نیز رخ دهد. نوزادان و کودکان مبتلا به این بیماری، برای جلوگیری از مشکلاتی مانند تنبلی چشم (تنبلی چشم) نیاز به درمان فوری دارند.

آب مروارید ضربه‌ای

این نوع زمانی ایجاد می‌شود که چیزی به چشم آسیب برساند. درمان این نوع کاتاراکت پیچیده‌تر است، زیرا ساختارهای اطراف لنز نیز ممکن است نیاز به ترمیم داشته باشند.

آب مروارید ثانویه

کاتاراکت ثانویه، لکه‌های ابری هستند که روی کپسول عدسی چشم یا غشایی که عدسی چشم را می‌پوشاند ایجاد می‌شوند. اصطلاح دیگر برای این وضعیت کدورت کپسولی خلفی است. این یک عارضه شایع اما به راحتی قابل درمان جراحی آب مروارید است.

انواع آب مروارید مرتبط با افزایش سن

انواع مختلفی از کاتاراکت مرتبط با افزایش سن وجود دارد. نام آن‌ها به مکان آن‌ها در عدسی چشم اشاره دارد. اغلب افراد به طور همزمان بیش از یک نوع دارند. این شرایط به این دلیل است که لکه‌های ابری در چندین ناحیه از عدسی چشم ایجاد می‌شود. سه نوع رایج آب مروارید مرتبط با افزایش سن عبارتند از:

• آب مروارید اسکلروتیک هسته‌ای که در هسته تشکیل می‌شود.
• آب مروارید قشری که در قشر مغز ایجاد می‌شود.
• آب مروارید ساب کپسول خلفی که در قشر خلفی ایجاد می‌شود.

نشانه‌ها و علائم

 آب مروارید در ابتدا کوچک است و تاثیر چندانی بر بینایی ندارد. بیمار متوجه می‌شود که دیدش اندکی تار شده و حالتی پیش آمده است که انگار از پشت یک عینک کدر به دنیا نگاه می‌کند یا انگار تمام دنیا به سبک امپرسیونیسم نقاشی شده است. آب مروارید نور خورشید یا لامپ را بسیار درخشان می‌کند. بیمار نورهای چراغ‌های ماشین‌های جلو را خیره کننده‌تر از پیش می‌یابد و این نورها چشم‌هایش را به شدت می‌زند.‌ از طرفی رنگ‌ها به درخشندگی قبل نیست.

نشانه‌های کاتاراکت عبارتند از:

• ابری، تار یا مه‌آلود بودن دید
• تغییر در نحوه مشاهده رنگ (رنگ‌ها ممکن است محو باشند یا واضح به نظر نرسند)
• حساسیت به نور شدید خورشید، چراغ‌ها یا لامپ‌ها
• تابش خیره کننده، از جمله هاله یا رگه‌هایی که در اطراف نورها ایجاد می‌شود
• مشکل دید در شب
• تغییرات در بینایی، از جمله نزدیک‌بینی که بدتر می‌شود
• برای خواندن به نور روشن‌تری نیاز است
• دوبینی

علت آب مروارید

کاتاراکت، یک بیماری چشمی است که در آن عدسی چشم تار و مات می‌شود و باعث کاهش کیفیت بینایی می‌شود. این بیماری، ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود که عبارت‌اند از:

• کهولت سن: افزایش سن، یکی از عوامل اصلی بروز کاتاراکت است. با پیر شدن، ساختار و عملکرد طبیعی عدسی تغییر می‌کند و ممکن است ترکیب‌های پروتئینی درون عدسی تجمع کنند و باعث ایجاد تاری در عدسی شوند.
• عوامل ژنتیکی: بعضی از افراد ممکن است به دلیل وراثت ژنتیکی بیشتر در معرض خطر بروز کاتاراکت باشند. در برخی موارد، کاتاراکت به صورت خانوادگی انتقال پیدا می‌کند.
• عوامل زیست محیطی: برخی عوامل زیست محیطی می‌توانند بر بروز کاتاراکت تأثیر بگذارند. مثلاً، برخورد مداوم با اشعه ماوراء بنفش خورشید، تعرض به شدت بالای نور مصنوعی، استفاده طولانی مدت از استروئیدها، سابقه آسیب چشمی ناشی از ضربه یا جراحی و استفاده طولانی مدت از داروهای خاص می‌توانند به بروز کاتاراکت کمک کنند.
• بیماری‌های مزمن: برخی بیماری‌های مزمن مانند دیابت، بیماری‌های قلبی‌عروقی، بیماری‌های التهابی، بیماری‌های تیروئید و بیماری‌های ایمنی می‌توانند به بروز کاتاراکت مرتبط باشند.
• عوامل ترومایی: آسیب یا ضربه به چشم نیز می‌تواند عامل ایجاد کاتاراکت باشد.
• مصرف بلندمدت داروهای خاص: برخی داروها مانند: استروئیدها، آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضدویروسی و دیگر داروهای خاص ممکن است در مصرف بلندمدت باعث بروز کاتاراکت شوند.

عوامل خطر آب مروارید

عوامل خطر برای کاتاراکت به سه گروه اصلی محیطی، پزشکی و ژنتیکی، تقسیم می‌شوند.

محیطی

عامل‌های خطرزای محیطی آن‌هایی هستند که در دنیای اطراف خود با آن‌ها مواجه می‌شوید. آن‌ها گاهی اوقات مواد سمی هستند که تنفس می‌کنید. این عوامل، مضر هستند، زیرا میزان رادیکال‌های آزاد را در بدن افزایش می‌دهند. این عوامل، مولکول‌های ناپایداری هستند که به سلول‌های سالم آسیب می‌رسانند. رادیکال‌های آزاد، با آسیب رساندن به سلول‌های عدسی چشم، می‌توانند منجر به کاتاراکت شوند و عبارت‌اند از:

• آلودگی هوا
• دود تنباکو
• الکل
• مواد شیمیایی صنعتی
• آفت کش‌ها
• قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور UV خورشید
• سابقه پرتودرمانی در قسمت بالایی بدن

عوامل خطر پزشکی

مشکلات پزشکی که می‌توانند خطر ابتلا به کاتاراکت را افزایش دهند عبارتند از:

• ابتلا به دیابت یا قند خون بالا
• انجام برخی جراحی‌های چشم، مانند گلوکوم
• استفاده از کورتیکواستروئیدها برای درمان برخی شرایط پزشکی (مانند آرتریت روماتوئید)
• داشتن بیماری‌های چشمی خاص، مانند پیگمانتوزای شبکیه یا یووئیت چشمی

عوامل خطر ژنتیکی

سابقه خانوادگی کاتاراکت، خطر ابتلا به آن را افزایش می‌دهد. برخی جهش‌های ژنتیکی منجر به این بیماری از نوع مادرزادی می‌شوند. وقتی صحبت از کاتاراکت مرتبط با افزایش سن می‌شود، جهش‌های ژنتیکی ممکن است عدسی چشم را در برابر آسیب‌های ناشی از عوامل خطر محیطی آسیب پذیرتر کند.

تشخیص

چشم پزشکان و اپتومتریست‌ها، کاتاراکت را از طریق یک معاینه جامع چشم تشخیص می‌دهند. پزشک، چشمان را از نزدیک بررسی می‌کند تا علائم بیماری را جستجو کند و شدت آن را ارزیابی کند. همچنین از فرد در مورد بینایی، سابقه پزشکی و اینکه آیا در انجام کارهای روزمره مشکل دارد، می‌پرسد.

متخصص آب مروارید را پس از معاینه کامل چشم تشخیص می‌دهد که موارد زیر را در برمی‌گیرد:

• تست تشخیص دید: قدرت بینایی بیمار در فواصل مختلف با استفاده از چارت مخصوص اندازه‌گیری می‌شود.
• معاینه مردمک متسع (گشاد شده): برای اتساع یا باز کردن مردمک چشم در آن قطره ریخته می‌شود. چشم پزشک با ذره‌بین مخصوص شبکیه و عصب نوری را معاینه می‌کند تا نشانه‌های آسیب دیدن چشم یا وجود مشکلات دیگر را بررسی کند. دید نزدیک تا چند ساعت پس از معاینه تار خواهد بود.
• تونومتری (اندازه‌گیری فشار داخل چشم): چشم پزشک فشار داخل چشم را با دستگاه مخصوصی اندازه‌گیری می‌کند. قطره بی‌حس کننده قبل از آزمایش داخل چشم ریخته می‌شود.

ممکن است چشم‌پزشک آزمایش‌های دیگری را برای بررسی ساختار و سلامت چشم انجام دهد.

درمان

جراحی آب مروارید تنها راه برای از بین بردن آب مروارید و بازگرداندن دید شفاف است. در طی جراحی، چشم پزشک عدسی چشم را برمی دارد و آن را با یک لنز داخل چشمی (IOL) جایگزین می‌کند. IOL نوعی لنز مصنوعی است که برای همیشه در چشم باقی می‌ماند. گزینه‌های مختلفی برای IOL وجود دارد.

اطلاعات کامل درباره جراحی آب مروارید را مطالعه کنید !

مزیت اصلی IOL این است که دید واضح است، همانطور که عدسی طبیعی چشم باید باشد. فایده دیگر جراحی، این است که می‌تواند عیوب انکساری را تصحیح کند و به بیمار این امکان را می‌دهد که پس از جراحی کمتر به عینک یا لنزهای تماسی نیاز داشته باشد.

چه زمانی عمل آب مروارید ضروری است؟

تمام کسانی که مبتلا به آب مروارید شده‌اند لزوماً به جراحی آب مروارید نیاز ندارند. ممکن است آب مروارید در مراحل اولیه خود، فقط مشکلات جزئی مانند نزدیک بینی ایجاد کند. ممکن است پزشک بتواند این علائم را تنها با عینک برطرف کند.

آب مروارید، به آهستگی تشکیل شده و به تدریج باعث ضعف بینایی می‌شود. انجام جراحی فقط در هنگامی ضرورت پیدا می‌کند که ضعف بینایی فرد باعث اختلال در فعالیت‌های روزمره، مانند مطالعه یا رانندگی شود.

افراد مبتلا به آب مروارید باید با پزشک خود صحبت کنند تا بدانند که چه موقع ممکن است به عمل جراحی نیاز داشته باشند.

آماده شدن برای عمل جراحی

قبل از جراحی، پزشک درباره هر نوع داروی در حال مصرف، از فرد سوال می‌پرسد. ممکن است لازم باشد بیمار، روز عمل جراحی یا قبل از آن، مصرف داروهای خاصی را متوقف کند. پزشک به فرد توضیح می‌دهد که باید مصرف کدام داروها را متوقف کند یا اینکه برای آن داروها جایگزین دیگری ارائه می‌کند.

همچنین ممکن است پزشک از یک فرد بخواهد تا ۶ ساعت قبل از عمل جراحی از خوردن یا آشامیدن اجتناب کند.

ممکن است برخی افراد قبل از عمل جراحی، نوعی قطره چشم مصرف کنند.

جراحی آب مروارید یک عمل نسبتا سریع است و می‌توان انتظار داشت ورود به مرحله جراحی و خروج از آن، زمان بسیار کوتاهی به طول بیانجامد.

اما از آنجا که این عمل جراحی مستقیماً بینایی را تحت تاثیر قرار می‌دهد، فرد باید برای بازگشت به خانه از کلینیک محل جراحی از دیگران کمک بگیرد. ممکن است لازم باشد فردی برای رسیدن به خانه و انجام امورات شخصی در منزل، در کنار بیمار باقی بماند.

انواع جراحی آب مروارید

دو نوع جراحی آب مروارید وجود دارد: جراحی آب مروارید برش کوچک و عمل جراحی اکسترا کپسولار

جراحی آب مروارید برش کوچک

جراحی آب مروارید برش کوچک (SICS) رایج‌تر از دو عمل دیگر است. SICS شامل ایجاد یک برش ریز در داخل قرنیه است که خارجی‌ترین لایه چشم است. قرنیه، قسمت گنبدی شکل چشم است که در جلوی عدسی قرار دارد.

سپس جراح، یک پروب را از طریق برش به داخل قرنیه وارد می‌کند. این کاوشگر یا پروب از امواج اولتراسوند برای شکستن عدسی استفاده می‌کند تا جراح بتواند آن را در قطعات کوچک، از چشم خارج کند. چشم پزشکان این فرآیند را روش جراحی فیکو می‌نامند.

جراح، کپسول عدسی که همان غشای خارجی نازکی است که عدسی را می‌پوشاند، را در جای خود قرار می‌دهد و یک عدسی مصنوعی جدید را درون آن می‌گذارد. به طور معمول برش درون قرنیه، نیازی به بخیه ندارد.

در برخی موارد ممکن است فرد به دلیل سایر مشکلات چشمی نتواند از عدسی مصنوعی استفاده کند. در برخی موارد گذاشتن لنزهای تماسی یا عینک می‌تواند مشکلات بینایی را اصلاح کند.

جراحی آب مروارید با لنز را مطالعه کنید !

جراحی اکسترا کپسولار

جراحی اکسترا کپسولار شامل ایجاد یک برش بزرگ در داخل قرنیه می‌شود. این برش بزرگ، به جراح اجازه می‌دهد تا عدسی را به صورت یک تکه کامل خارج کند. در این روش نیز مانند عمل SICS ، جراحان کپسول لنز را برای پشتیبانی از عدسی مصنوعی جدید، در جای خود قرار می‌دهند.

جراحان معمولاً این نوع از جراحی را زمانی انجام می‌دهند که امواج التراسوند در عمل فیکو، قادر به شکستن نقاط غیر شفاف عدسی نباشد.

در حین عمل جراحی باید انتظار چه چیزی را داشت؟

قبل از جراحی، تیم مقدماتی تمام اطلاعات نهایی درباره سابقه پزشکی فرد و خود عمل جراحی را فراهم می‌کنند. پس از آماده شدن بیمار، جراح عمل جراحی را آغاز می‌کند.

در حین عمل جراحی، فرد باید انتظار موارد زیر را داشته باشد:

• پزشک معمولاً برای آرامش بیمار به او دارو می‌دهد.
• ممکن است پزشک از قطره بی‌حسی چشم یا تزریق ماده بی‌حسی برای بی‌حس کردن چشم بیمار استفاده کند.
• فرد در حین عمل، هوشیار و بیدار باقی می‌ماند و ممکن است روشنایی و سایر حرکات را ببیند (با این حال قادر به دیدن آن چه که جراح انجام می‌دهد، نیست)
• جراح برش‌های کوچکی ایجاد می‌کند تا بتواند به عدسی‌های چشم برسد. سپس عدسی‌ها را برداشته و آنها را با عدسی مصنوعی جایگزین می‌کند.
• معمولا، نیازی به زدن بخیه نیست. زیرا زخم‌ها به خودی خود بهبود پیدا می‌کنند.
• سپس جراح یک محافظ را روی چشم یا چشم‌ها قرار می‌دهد و بیمار را به اتاق ریکاوری می‌فرستد.

کل فرایند عمل، معمولاً حدود ۱۵ دقیقه طول می‌کشد.

ریکاوری

معمولاً فرد یک ساعت پس از عمل جراحی در اتاق ریکاوری منتظر می‌ماند. ممکن است جراح، چشم بیمار را باند پیچی کند تا به فرآیند بهبودی آن کمک کند.

هنگامی که بیمار به خانه باز می‌گردد، باید تمرکز خود را بر پیشگیری از عفونت چشم بگذارد. بیمار باید مانع ورود آب به چشم شده و هرگونه قطره چشمی را تنها با تجویز پزشک یا جراح خود استفاده کند.

فرد می‌تواند بیشتر فعالیت‌های روزانه خود، از جمله مطالعه و تماشا کردن تلویزیون را ادامه دهد. با این حال باید از بلند کردن اجسام سنگین و فعالیت‌هایی که می‌توانند موجب وارد شدن فشار به چشم شوند، مانند دویدن آهسته یا بسکتبال، اجتناب کند.

اطلاعات کامل درباره مراقبت های بعد از عمل آب مروارید 

معمولاً جراح از فرد می‌خواهد تا پس از عمل جراحی برای معاینه و چکاپ، مجدداً مراجعه کنند. معاینه و چکاپ پس از عمل، پزشک را مطمئن می‌سازد که بهبودی همانطور که انتظار می‌رود، صورت می‌گیرد. معاینات چکاپ معمولاً یک روز پس از جراحی، یک هفته بعد و چند هفته پس از جراحی انجام می‌شوند.

عوارض

چنانچه پس از جراحی آب مروارید با نشانه‌ها و علائم زیر مواجه شدید، به سرعت با پزشک تماس بگیرید:

• کاهش دید
• تشدید درد
• افزایش قرمزی
• ورم اطراف چشم
• ترشحات چشم
• دید مواج، اخگربینی یا تغییر در میدان دید

درمان تاری دید بعد از عمل آب مروارید را نیز مطالعه کنید !

پیشگیری

هرچند قابل پیشگیری بودن آب مروارید جای بحث دارد، اما براساس نتایج چند پژوهش می‌توان احتمال بروز آب مروارید را با مصرف بعضی مکمل‌های تغذیه‌ای و مواد مغذی کاهش داد:

• رژیم غذایی: چنانچه ویتامین E، کاروتنوئیدهای لوتئینی و زیگزانتین بیشتری از طریق رژیم غذایی و مکمل‌ها دریافت شود، احتمال بروز آب مروارید کاهش می‌یابد. تخم آفتابگردان، بادام و اسفناج منابع غنی ویتامین E محسوب می‌شود. همچنین اسفناج، کلم و دیگر سبزیجات با برگ سبز سرشار از لوتئین و زیزانتین هستند. نتایج دیگر پژوهش‌ها نیز حکایت از آن دارد که ویتامین‌های آنتی اکسیدان مانند ویتامین ث و مواد غذایی سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 خطر آب مروارید را کاهش می‌دهد.
• عینک: اقدام موثر دیگری که به پیشگیری از آب مروارید کمک می‌کند، به چشم زدن عینک‌های محافظی است که 100 % اشعه ماوراء بنفش خورشید را در محیط‌های باز دفع می‌کند.

هزینه جراحی آب مروارید

هزینه جراحی آب مروارید به متغیرهای گوناگونی چون نوع لنز داخل چشمی، نوع آزمایش‌های قبل از عمل (پایه یا پایه به علاوه انکساری)، موقعیت کلینیک (شهری یا روستایی) و گستردگی مراقبت پس از جراحی بستگی دارد. شرکت‌های بیمه معمولاً هزینه جراحی آب مروارید را می‌پردازند.

هزینه تمام جراحی‌ها در این کلینیک و تحت نظارت دکتر یادگاری با حداقل قیمت و بالاترین کیفیت انجام می‌شود.

کلام پایانی

کاتاراکت، یک بیماری طبیعی در زمان پیری است، اما تشخیص آن ممکن است ناراحت کننده باشد. احتمال جراحی چشم ممکن است شما را عصبی کند و ممکن است تعجب کنید که بعد از آن دید شما چگونه خواهد بود. سعی کن زیاد نگران نشوید و به یاد داشته باشید که جراحی، یکی از رایج‌ترین و معمول‌ترین روش‌ها درمان است. در این مقاله، به صورت کامل علل، علائم، روش پیشگیری، تشخیص و درمان آن را توضیح دادیم.

سوالات متداول