اصطلاح افتادگی پلک یا پتوزیس مربوط به شرایطی است که پلک فوقانی یک یا دو چشم افتادگی پیدا می کند. این افتادگی ممکن است به سختی قابل توجه باشد یا اینکه ممکن است پلک کاملا روی مردک را فرابگیرد. علائم افتادگی پلک زمانی نمایان می شود که پلک فوقانی در بالا نگه داشتن خود در حالت عادی ناتوان باشد. شرایط و بیماری هایی که باعث افتادگی پلک می شوند از لحاظ شدت، از وضعیت های نورولوژیکی اورژانسی تحدید کننده حیات، تا فرآیندهای غیرمستقیمی که طی سال ها ایجاد می شوند، متغیرند.
برای درمان افتادگی پلک عصبی روش های جراحی برای لیفت پلک بالا استفاده می شود.
علت و درمان افتدگی پلک عصبی
نقص عملکردی یا تخریب عصب اکولوموتور یا اعصاب سمپاتیک یا سیستم عصبی مرکزی ممکن است موجب افتادگی پلک شوند. عصب سوم قبل تر رسیدن به اپکس اوربیتال، از مغز میانی به سیسترنای بین پایکی به سینوسی غاری می رود. آنوریسم داخل مغزی (معمولا در شریان ارتباطی خلفی رخ می دهد) و سبب خونریزی تحت عنکبوتیه می شود و علاوه بر مننژیت و سایر ضایعات فشاری و نفوذی در منطقه، می تواند با تخریب عصب سوم سبب منجر به افتادگی پلک شود. از آنجایی که عضله بالابرنده، عضله اصلی مسئول باز نگه داشتن چشم است. اختلال شدید در عملکرد عصب سوم معمولا سبب افتادگی پلک کامل یا نسبی می شود. بسته به علت، قبل از انجام مداخلات جراحی، یک دوره تحت نظارت در نظر گرفته مب شود تا اجازه دهیم در صورت امکان در عمکلرد عضله بالابرنده و عصب بهبود ایجاد شود. آویزان نگه داشتن عضله فرونتالیس با استفاده از یک میله سیلیکونی یا فاسیا لاتا در عمل اسلینگ، بهترین نتایج را در این موارد برای ما به دنبال خواهد داشت.
عضلا مولر تنها به میزان اندکی در بالابردن پلک نقش دارد؛ بنابراین در سندروم هورنر، تنها افتادگی پلک خفیف دیده می شوده که در آن اختلال در فیبرهای سمپاتیکی وجود دارد که به عضله مولر عصب رسانی می کنند. سندروم هورنر ممکن است به دلیل ضایعات مختلفی ایجاد شود که شامل شکاف در شریان کاروتید، تومورهای سینوس غاری یا ضایعات قله ریه می شوند که زنجیره سمپاتیک را مختل می سازند.
علل غیر مستقیم افتادگی پلک عصبی شامل دیابت، تومورها، آنوریسم های کاروتید-غاری و مالتیپل اسکلروزیس می شود. از آنجایی که اختلال در عملکرد عضله مولر افتادگی پلک جزئی ایجاد می کند، عمل های اصلاح این عضله تنها مقدار کمی از افتادگی پلک را تصحیح می کنند که این عمل ها شامل عمل فاسانلا-سروات و مشابه آن می باشند.
دیگر انواع افتادگی پلک و راه درمان آنها
افتادگی پلک بر اساس سن شروع، اتیولوژی، شدت و میزان باقی مانده از عملکرد عضله بالابرنده پلک فوقانی، طبقه بندی می شود
افتادگی پلک آپونوروتیک
افتادگی آپونوروز در اثر پیری، شایع ترین علت افتادگی پلک متوسط در بزرگسالان است. تاثیرات جاذبه و از دست رفتن تون به علت پیری، عضله بالابرنده و آپونوروز آن را می کشد. ممکن است پارگی یا انحراف آپونوروز توسط التهاب مزمن، جراحی داخل چشمی، ضربه یا لنزهای سخت تماسی تشدید شود. بطور معمول، تقویت آپونوروز عضله بالابرنده، مناسب ترین عمل برای چنین مواردی است؛ زیرا سبب اصلاح علت زمینه ای می شود.
افتادگی پلک میوژنیک
نقص عملکردی عضله بالابرنده، مانع بالارفتن پلک تا موقیت مناسبش می شود. شایع ترین بیماری هایی که مسئول ایجاد افتادگی پلک میوژنیک هستند شامل میاستنی گراویس، دیستروفی میوتونیک، دیستروفی عضلانی فاسیاهای شانه ای بازو ای، دیستروفی عضلانی چشمی حلقی، میوپاتی های مادرزادی، افتالموپلژی خارجی پیش رونده مزمن و میتوکندریوپاتی، می شوند.
متاسفانه این موارد، معوملا پیش رونده هستند و حتی پس از درمان جراحی بصورت متناوب، مجددا رخ می دهند. در این موارد عمل اسلینگ یا به اصطلاح عمل عصای کمکی افتادگی پلک می تواند کمک کننده باشد. میزان بالابردن پلک باید محتاطانه باشد تا از تماس چشمی خودداری شود و به علاوه همراه با آن باید عمل بالاکشیدن پلک تحتانی نیز انجام شود.
میاستنی گراویس می تواند باعث انواع مختلفی از افتادگی پلک شود که اغلب با نامتقارنی چشمی و سایر ضعف های عضلانی چشمی یا اندامی همراه است. اگرچه درمان اولیه میاستنی معمولا داروی است، اما در موارد پایدار مقاوم استفاده از جراحی اندیکاسیون دارد.
افتادگی پلک مکانیکی
زمانی رخ می دهد که پلک برای بالابرده شدن توسط عضله زیادی سنیگین است؛ مثل اتفاقاتی ک در بلفاروکالازیس ، افتادگی چربی دور چشم یا تومور های پلک می افتد. وزن اضافی تداوم یافته روی پلک سبب کشیده شدن پوست پلک نازک خواهد شد. از بین بردن توده ناشی از افتادگی پلک (در صورت وجود) و پوست اضافی پلک با یا بدون برداشتن عضله بالابرنده به صورت کمکی، می تواند باعث کاهش مشکل شود.
افتادگی پلک ضربه ای
در بعضی موارد، ممکن است عضله بالابرنده از جای خود کنده شود. در ضربات شدید تر، ممکن است با تشکیل زخم و افتادگی پلک مکانیکی بصورت ثانویه، در تاندون عضله بالابرنده برش عرضی ایجاد شود. همچنین ممکن است عصب سوم آسیب ببیند. برای انتخاب رویکرد جراحی مناسب نیاز است تا بررسی های فردی انجام شود. افتادگی پلک ضربه ای ممکن است با گذشت زمان و وقوع افتادگی آپونوروز عضله بالابرندع بدتر شود.
ارزیابی اولیه
تعیین علت وقوع افتادگی پلک برای انتخاب درمانی حیاتی است. در ابتدا باید مشخص شود که افتادگی پلک از تظاهرات یک بیماری زمینه ای شدید نورولوژیکی نباشد. علاوه بر اندازه گیری اندازه پلک، اندازه شکاف پلکی و عملکرد عضله بالابرنده، باید ارزیابی دقیقی از سایز مردمک، تحرک چشم و حس صورت انجام شود. علاوه بر این افتادگی پلک حقیقی را باید از افتادگی پلک کاذب که می تواند به عللی مثل اسپاسم پلک یا اسپاسم همی فیشیال رخ دهد، افتراق داد.
نحوه جراحی افتادگی پلک
جراحی معمولا بهترین درمان برای افتادگی پلک است. جراح شما برای بالاکشیدن پلک ها، عضلات بالابرنده را قطور می سازد که به شما دید و ظاهر بهتری می دهد. در موارد شدید که شامل ضعیف شدن عضلات بالابرنده هستند، جراح پلک را به زیر ابرو متصل می سازد. این کار به عضلات پیشانی اجازه می دهد تا در بالابردن پلک جایگزین عضلات بالابرنده شوند.
مراقبت های بعد از درمان افتادگی پلک عصبی
پوست شما از همان لحظه پس از تکمیل جراحی پلاستیک شروع به بهبودی می کند. پزشک ها همیشه به بیماران اجازه می دهند تا حدود ۴۵ دقیقه بعد از عمل جهت ریکاوری و بهبود، استراحت کنند. شما می توانید در حالی کهماسک ژل سرد چشم روی چشم هایتان است و به استراحت تام روی صندلی ها درمانی راحت ادامه می دهید، با همسر، اقوام یا دوستتان درباره عمل صحبت کنید. در چنین حالتی به طرز فوق العاده ای احساس راحتی پیدا می کنید.
پرستار زیر زانوهای شما بالشی قرار خواهد داد و در صورتی که بخواهید برای شما پارچه ای خواهد آورد. با فروکش کردن فشار، ممکن است کم کم احساس سردی کنید.
ماسک ژل سرد چشم حدودا پس از ۲۰ دقیقه تعویض می شود. این کار برای القای بهبود فرد مهم است. استراحت، بخصوص حین ۴۸ ساعت ابتدایی پس از عمل، و اعمال کمپرس سرد به تسریع فرآیند بهبود کمک خواهد کرد. به علاوه، استراحت کردن می تواند شدت التهاب و کبودی را کاهش دهد.
جراحان پلاستیک با استفاده از ابزار حرارت زایی(دیاترمی) این عمل را انجام می دهند. این کار تضمین می کند که عروق خونی کوچک حین عمل سوزانده شوند. شما هیچ کدام از این ها را احساس نخواهید کرد؛ اما از مزایای این کارا پس از عمل بهره مند می شوید.
دیاترمی معمولا نسبت به روش های رایج کمتر باعث کبودی می شود.
برای تسریع بهبود، پزشک ها به شما راهکار ها زیر را پس از جراحی پلک توصیه می کنند:
آنرا راحت بگیرید
بهتر است تا در روزهای ابتدایی آنرا راحت بگیرید. این کار به شما کمک می کند تا هرگونه درد و تورمی را کاهش دهید. نباید از مسکن ها به قدار زیاد استفاده کنید. پوست ظریف روی پلک ها معمولا به سرعت و با موفقیت بهبود می یابد. شش هفته تا ۳ ماه پس از عمل زخم ها تقریبا غیر قابل رویت خواهند بود.
از فشار دادن آن خودداری کنید
پلک ها به مواردی مثل جاذبه و تجمع مایع بسیار حساس هستند؛ بنابراین، تا حد امکان مهم است که از انجام هر کاری که باعث افزایش فشار سر شما در دو هفته اول پس از عمل می شود خودداری کرد. سرتان را بالا بگیرید. به جلو هم نشوید و وسایل سنگین را بلند نکنید. هنگام خواب برای بالا نگه داشتن سرتان از دو بالش استفاده کنید. اگر پس از عمل هر گونه خونریزی ای داشتنید، چشمانتان را به آرامی با یک تکه گاز مرطوب کنید. آنها را مالش ندهید؛ چرا که این کار می تواند سبب باز شدن زخم بشود. اگر احساس خارش کردید؛ حواستان باشد تا بجای مالش آنرا مرطوب کنید.
دوش گرفتن
تا زمانی که زخم شود توسط ضماد محافظت می شود؛ می توانید دوش بگیرید. زخم ها نباید خیس شوند؛ بنابراین به شما پیشنهاد می کنیم تا دوش نگیرید یا از سونا استفاده کنید.
ورزش
پزشک ها توصیه می کنند که از انجام ورزش و وارد آوردن فشارهای فیزیکی طی دو هفته اول پس از عمل خودداری کنید.
نور خورشید
زخم ها نباید طی شش هفته ابتدایی پس از عمل، در معرض نور خورشید یا لامپ های برنزه کننده قرار بگیرند. استفاده از عینک آفتابی می تواند به پیشگیری از این مواجهه کمک کند.
آسپرین و ایبوپروفن
مهم است تا از ۱۰ روز قبل از عمل تا روز پس از آن، از بکار بردن هر گونه درمان دارویی که شامل آسپرین یا ایبوبروفن است؛ خودداری شود. این کار از خونریزی های شدید پس از عمل پیشگیری می کند. در صورت نیاز می توانید از پاراسماتول استفاده کنید.
سیگار کشیدن
هرچه بیشتر از کشیدن سیگار پرهیز کنید؛ زخم شما بهتر بهبود پیدا می کند. پزشک ها توصیه می کننده که کمی قبل از عمل و حداقل چند هفته پس از عمل از کشیدن سیگار خودداری کنید.
رانندگی
بلافاصله پس از عمل، شما اجازه ندارید رانندگی کنید. رانندگی بدون همراه طی هفته اول به ضرر شماست؛ چرا می تواند بیمه شما را باطل کند.
مراقبت از زخم
اگر می خواهید؛ می توانید حدود شش هفته پس از کرم های درمان زخم استفاده کنید. همچنین می توانید از کرم چشمی نیز استفاده کنید. مراقب باشید تا این کرم ها در چشم هایتان نروند؛ زیرا سبب آزردگی آنها خواهد شد.
خطرهای جراحی برای افتادگی پلک
پس از جراحی، ممکن است علی رغم بالاتر بودن پلک ها نسبت به حالت قبل از جراحی، قرینه به نظر نرسند. در موارد بسیار نادر ممکن است حرکات پلک نیز از بین برود.
از آنجایی که انتخاب نادرست جراح می تواند باعث ایجاد ظاهری نامطلوب یا در چشم ها خشک ناشی از بالاکشیدن پلک، سبب بسته شدن ناکامل پلک شود؛ انتخاب با دقت جراح کار مهمی است.
پیش از موافقت با جراحی افتادگی پلک، بپرسید که جراح تان چند عمل انجام داده است. به علاوه از او بخواهید تا عکس های قبل و بعد بیماران قبلی را به شما نشان دهد از او بخواهید تا در صورت امکان با آنها درباره تجربه شان صحبت کنید.
