روماتیسم مفصلی یکی از بیماری‌های سیستم خود ایمنی بدن است. در روماتیسم مفصلی، سیستم ایمنی بدن اشتباهاً به بافت‌های مفاصل شخص حمله می‌کند. این امر موجب بروز التهاب می‌شود و در نتیجه مفاصل دردناک، متورم و خشک خواهند شد. تورم بر سایر بخش‌های بدن نیز تأثیر می‌گذارد از جمله پوست، خون، عروق و چشم‌ها.
غالباً آرتریت بعنوان التهاب مفاصل تشخیص داده می‌شود. ولی این عارضه می‌تواند مشکلات دیگری را در سایر نواحی بدن از جمله چشم‌ها ایجاد کند. حدود 1 نفر از هر 5 نفر انسان بالای 18 سال مبتلا به یکی از انواع آرتریت تشخیص داده می‌شوند. این بیماری می‌تواند در هر سن، نژاد یا جنسیتی بروز کند و تأثیر مخربی بر کیفیت زندگی فرد خواهد گذاشت.
آن دسته از کسانی که دچار مشکلات چشمی می‌شود معمولاً از هر دو چشم مبتلا خواهند شد. اکثریت کسانی را که دچار مشکلات چشمی مرتبط با آرتروز می‌شوند زنان تشکیل می‌دهند. این مشکلات چشمی با پیشرفت آرتروز بدتر خواهند شد.
روماتیسم مفصلی چه تأثیری بر چشم‌ها می‌گذارد؟
روماتیسم مفصلی در نتیجه بدکاری سیستم ایمنی بدن رخ می‌دهد. التهابی که از این بیماری منجر می‌شود می‌تواند بر بخش‌های متنوعی از بدن تأثیر بگذارد از جمله چشم‌ها.
خشکی چشم
شایع‌ترین شکایت چشمی بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی خشکی چشم است. اصطلاح پزشکی این وضعیت کراتوکنژنکتیویت سیکا است. التهاب ناشی از روماتیسم مفصلی باعث بروز ناهنجاری‌هایی در غدد اشکی (لاکریمال) می‌شود و در نتیجه ترشح مایعات از این غدد را تا حد قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌دهد.
علائم مرتبط با خشکی چشم در ساعات پایانی روز بیشتر احساس می‌شود زمانی که اشک‌های موجود در غدد اشکلی خشک یا تبخیر شده باشند. سایر علائم این عارضه عبارتند از:
- قرمزی
- کدر شدن دید
- احساس وجود شن ریزه در چشم
قرمزی
قرمزی در چشم‌ها بهمراه روماتیسم مفصلی به احتمال زیاد در نتیجه اسکلریت یا التهاب سفیدی چشم رخ می‌دهد. قرمزی ناشی از اسکلریت پس از استفاده از قطره چشمی از بین نخواهد رفت. اسکلریت می‌تواند باعث احساس درد در چشم‌ها، حساسیت به نور و کاهش قدرت دید شود.
یووئیت
یووئیت یکی دیگر از عوارض محتمل روماتیسم مفصلی است ولی این عارضه بیشتر در نوع نوجوانان این بیماری دیده می‌شود. یووئیت هنگامی رخ می‌دهد که مشیمیه، لایه بین شبکیه چشم و سفیدی چشم‌ها، ملتهب شود. علائم مرتبط با این بیماری عبارتند از قرمزی، درد، حساسیت به نور و کدر شدن دید.
اکثریت موارد یووئیت چشمی در کودکان ناشی از روماتیسم مفصلی است (سیستمیک آرتریت التهابی جوانان). یووئیت قابل درمان است ولی در صورت نادیده گرفتن این بیماری، می‌تواند باعث کوری بیمار شود.
- علل این بیماری عبارتند از: آرتروز نوجوانی، اسپوندیلیت آنکیلوزان، آرتریت پسوریاتیک، آرتریت واکنشی و بیماری بهجت.
- علائم: درد، قرمزی، کدر شدن دید، حساسیت به نور، خطر از دست رفتن دائمی بینایی، مخصوصاً در کودکان.
- درمان: قطره چشمی کورتیکواستروئید، کورتیکواستروئید خوراکی یا تزریق کورتیکواستروئید به چشم، آنتی بیوتیک در صورت بروز هرگونه عفونت.
کودکان مبتلا به آرتریت پسوریاتیک باید مکرراً برای یووئیت مورد غربالگری قرار گیرند، زیرا ممکن است علائم تا زمانی که قدرت دید بطور دائمی آسیب ببیند بروز نکنند.
آسیب به قرنیه
در صورت ابتلا به روماتیسم مفصلی و وجود علائم آن در چشم درمان این بیماری ضروری است. خشکی چشم، اسکلریت، یووئیت یا سندروم شوگرن در صورت عدم دریافت درمان مناسب می‌تواند باعث خراشیدگی، اسکار یا جراحت قرنیه شود. آسیب قرنیه منجر به از دست رفتن دائمی بینایی خواهد شد.
سندروم شوگرن
سندروم شوگرن یکی دیگر از انواع اختلالات سیستم ایمنی است که گاهی اوقات بهمراه رومانیسم مفصلی رخ می‌دهد. این بیماری آن دسته از غدد بدن را درگیر می‌کند که رطوبت تولید می‌کند و در نتیجه باعث خشکی و خارش چشم‌ها و همچنین احساس وجود شن ریزه در چشم‌ها می‌شود.
سندروم شوگرن علائم بالینی دیگری نیز دارد از جمله:
- خشکی دهان
- دشواری در بلع و صحبت کردن
- گرفتگی صدا یا سینه
- زخم‌های دهان
- خشکی پوست و ترک خوردن پوست
- خستگی مفرط
- تب
- تورم مفاصل و غدد
کراتیت سیکا
کراتیت سیکا، که عمدتاً با نام سندروم خشکی چشم شناخته می‌شود، هنگامی رخ می‌دهد که چشم‌ها به قدر کافی اشک تولید نمی‌کنند تا رطوبت آنها حفظ شود. این عارضه بیشتر زنان را مبتلا می‌کند.
- علل این بیماری عبارتند از: روماتیسم مفصلی، سندروم شوگرن ثانویه.
- علائم بالینی: خشکی، احساس وجود شن ریزه در چشم‌ها، کدر شدن دید
- درمان: کنترل التهاب ناشی از آرتروز با داروهای آرتروز، پماد موضعی که هر شب باید استفاده شود، قطره اشک مصنوعی برای حفظ رطوبت چشم‌ها، استفاده از دستگاه بخور در اتاق هنگام خواب
اسکلریت
اسکلریت به التهاب صلبیه یا سفیدی چشم گفته می‌شود. این بیماری منجر به نازک شدن بیش از حد قرنیه یا صلبیه شده و در نتیجه باعث پارگی چشم می‌شود.
اسکلریت غالباً نشانه‌ای از پیشرفت غیرقابل کنترل التهاب در فرد است و برای درمان آن فرد باید درمان آرتروز خود را تنظیم کند.
- علل این بیماری عبارتند از: التهاب روماتیسم مفصلی، سایر بیماری‌های سیستم خود ایمنی، از جمله پلی کندریت راجعه و گرانولوماتوز، عفونت
- علائم بالینی: قرمزی چشم‌ها که حتی با ریختن قطره چشمی بدون نسخه نیز از بین نمی‌رود، درد شدید، حساسیت به نور، کاهش بینایی
- درمان: کورتیکواستروئید خوراکی، سایر داروهای خوراکی یا تزریقی برای کاهش التهاب
آب مروارید
آب مروارید هنگامی رخ می‌دهد که التهاب کره چشم باعث تار شدن عدسی چشم شود. عدسی یک چشم سالم معمولاً شفاف است.
- علل این بیماری عبارتند از: روماتیسم مفصلی، اسپوندیلیت آنکیلوزان، آرتریت پسوریاتیک، استفاده از استروئید خوراکی یا موضعی.
- علائم بالینی: کدر یا تار شدن دید، ضعف بینایی در شب‌ها، محو شدن رنگ‌ها
- درمان: جراحی برای برداشتن عدسی تار شده و جایگزین کردن آن با یک عدسی مصنوعی
آب سیاه
آب سیاه به آسیب دیدگی عصب بینایی می‌گویند که به علت فشار بالا داخل چشم رخ می‌دهد. اگر کانال‌هایی که معمولاً مایعات را از چشم تخلیه می‌کنند ملتهب شوند، فشار در چشم افزایش می‌یابد.
- علل این بیماری عبارتند از: اسپوندیلیت آنکیلوزان، آرتروز ایدیوپاتیک جوانان (بدون علت مشخص)، سایر انواع آرتروزهای التهابی، عوارض جانبی درمان با کورتیکواستروئید برای آرتروز
- علائم بالینی: هیچ علامتی در مراحل اولیه آن وجود ندارد، درد، کدر شدن دید، نقاط کور در بینایی، دیدن هاله‌ای از رنگ‌های رنگین کمان در اطراف لامپ
- درمان: قطره چشمی، جراحی برای کاهش فشار، کاهش یا پرهیز از مصرف کورتیکواستروئید
انسداد وریدی شبکیه
اگر عروق خونی که به شبکیه چشم می‌رسند مسدود شوند، بیماری انسداد وریدی شبکیه رخ داده است.
- علل این بیماری عبارتند از: لوپوس، اسکلرودرمی، بیماری بهجت، سارکوئیدوز، پلی‌آرتریت ندوزا
- علائم بالینی: وجود نقطه کور در بینایی فرد، از دست رفتن بینایی که بطور ناگهانی رخ می‌دهد و برطرف می‌شود، از دست رفتن تدریجی بینایی
- درمان: جراحی لیزر برای کاهش ورم و بازیابی بینایی در صورتی که شریان مسدود شده باشد.
اگر شریانی مسدود شده باشد، برخی از پزشکان سعی خواهند کرد تا با پایین آوردن فشار در چشم بینایی فرد را نجات دهند. هرچند، آسیب ناشی از این بیماری معمولاً دائمی است و هیچ درمان موثری برای این بیماری یافت نشده است.
التهاب محتلمه یا کنژنکتیویت
کنژنکتیویت به التهاب یا عفونت بافت پلک‌ها و سفیدی چشم گفته می‌شود. موسسه ملی آرتروز و بیماری‌های اسکلتی عضلانی و پوستی آمریکا اعلام کرده است که ابتلا به آرتروز یکی از فاکتورهای ریسک کنژنکتیویت است.
- علل این بیماری عبارتند از: آرتریت واکنشی یا التهاب ناشی از عفونت
- علائم بالینی: قرمزی چشم‌ها یا پلک داخلی، افزایش مقدار اشک، ترشح ماده زرد رنگ که اطراف چشم‌ها جمع می‌شود، خارش یا سوزش چشم‌ها
- درمان: آنتی بیوتیک و استروئید برای کمک به درمان التهاب
آیا بیماری چشمی من نشاندهنده ابتلای من به روماتیسم مفصلی است؟
اگر شما نیز دچار خشکی چشم یا قرمزی چشم هستید، شاید دچار یک اختلال سیستم ایمنی شده باشید. البته بیماری‌های دیگری نیز هستند که می‌توانند باعث خشکی و قرمزی چشم‌ها شوند.
اگر مشکلات چشمی شما با سایر علائم ذیل همراه باشد، به احتمال زیاد دچار روماتیسم مفصلی شده‌اید:
- دردناک شدن مفاصل
- علائم مشابه آنفولانزا
- خستگی مفرط
- ضعف عمومی
- کاهش وزن غیرارادی
با پزشک خود درباره این علائم صحبت کنید، مخصوصاً اگر پس از چند روز چشم‌هایتان بهبود نیابند.
درمان بیماری‌های چشمی
برای درمان روماتیسم مفصلی، تشخیص زودهنگام برای درمان مهم است. وقتی که در حال درمان روماتیسم مفصلی هستید کمتر احتمال دارد که دچار اختلالات چشمی ناشی از روماتیسم مفصلی شوید.
می‌توان با قطره‌های چشمی و لوبریکانت‌های موضعی عارضه‌های چشمی را درمان کرد. این داروها می‌توانند خشکی، قرمزی و خارش را تسکین دهند. قطره‌های چشمی بدون مواد نگهدارنده برای چشم‌ها بهتر هستند. برای درمان التهاب‌های عمیق‌تر که به قطره‌های چشمی جواب نمی‌دهند، احتمالاً پزشک تزریق کورتیکواستروئید یا استروئید موضعی را برای بیمار تجویز خواهد کرد. برای درمان التهاب پیش زمینه‌ای، می‌توان 2 الی 4 بار در روز از استروئید موضعی استفاده کنید.
