تهران، خیابان ولیعصر، خیابان توانیر(عباسپور)، بالاتر از بیمارستان دی، میدان توانیر، ساختمان طلا، طبقه ۶، واحد ۶۲ 
یکی از مهم‌ترین بخش‌های صورت چشم‌ها هستند، انحراف چشم، به ویژه در کودکان می‌تواند اتفاق بسیار ناراحت کننده‌ای باشد. یکی از روش‌های درمان آن عمل انحراف چشم کودکان است که در این مقاله، به صورت کامل به آن خواهیم پرداخت. برای آشنایی با این جراحی تا انتهای مقاله، همراه ما باشید.
انحراف چشم کودکان چیست؟
انحراف چشم یا استرابیسم، وضعیتی است که در آن چشمان فرد به طور همزمان به یک نقطه نمینگرند. این امر می تواند منجر به مشکلات بینایی و حتی کاهش بینایی شود. تشخیص و درمان به موقع این وضعیت بسیار مهم است، زیرا می تواند از عوارض جدی آن جلوگیری کند. والدین باید به دقت به رشد و تکامل بینایی کودکان خود توجه کنند و در صورت مشاهده هرگونه انحراف چشم، فورا با متخصص مشورت کنند. با تشخیص و درمان به موقع، می توان این مشکل را به طور کامل برطرف نمود.
استرابیسم کودکان، ناهماهنگی چشم‌ها است که باعث انحراف نگاه موازی طبیعی می‌شود. تشخیص آن، مشاهده رفلکس نور قرنیه، استفاده از تست پوششی و به صورت کلی مشاهدات بالینی است. درمان ممکن است شامل اصلاح نقص بینایی با چسباندن و لنزهای اصلاحی و عمل انحراف چشم کودکان باشد.
درباره انحراف چشم کودکان و نوزادان بیشتر بدانید !
انواع انحراف چشم کودکان
انواع مختلفی از استرابیسم بر اساس جهت انحراف، شرایط خاصی که تحت آن انحراف رخ می‌دهد و اینکه آیا انحراف ثابت یا متناوب است، توصیف شده است. این انحراف‌ها عبارت‌اند از:
ایزوتروپیا (Esotropia): در این حالت، یک یا هر دو چشم به سمت داخل (نزدیک بینی) انحراف دارند. این نوع انحراف معمولاً در کودکان زیر دو سال مشاهده می‌شود.
اگزوتروپیا (Exotropia): در این نوع انحراف، یک یا هر دو چشم به سمت خارج (دوربینی) متمایل هستند. این نوع انحراف معمولاً در کودکان بزرگتر و هنگام خستگی یا تمرکز روی اشیای دور مشاهده می‌شود.
هایپرتروپیا (Hypertropia): در این حالت، یک چشم به سمت بالا انحراف دارد. این نوع انحراف نسبت به انواع دیگر کمتر شایع است.
هایپوتروپیا (Hypotropia): در این نوع انحراف، یک چشم به سمت پایین متمایل است. این نوع نیز کمتر از سایر انواع مشاهده می‌شود.
استرابیسم متناوب (Intermittent Strabismus): در این حالت، انحراف چشم‌ها به صورت گاه‌به‌گاه و نه دائمی رخ می‌دهد. ممکن است کودک بعضی مواقع چشم‌های خود را درست تنظیم کند و در مواقع دیگر دچار انحراف شود.
- تروپیا، یک انحراف آشکار است که با هر دو چشم باز قابل تشخیص است. تروپیا می‌تواند ثابت یا متناوب باشد و ممکن است یک چشم یا هر دو چشم را درگیر کند.
- فوریا، یک انحراف نهفته است که تنها زمانی قابل تشخیص است که یک چشم پوشیده شده باشد تا دید تک چشمی باشد. انحراف در فوریا نهفته است، زیرا مغز با استفاده از عضلات خارج چشمی، انحراف جزئی را اصلاح می‌کند.
عمل انحراف چشم کودکان چگونه انجام می شود؟
عمل انحراف چشم کودکان یا جراحی استرابیسم، یک روش جراحی است که برای اصلاح ناهماهنگی چشم‌ها و بهبود هماهنگی و توانایی دیدن صحیح استفاده می‌شود. این عمل جراحی شامل تنظیم یا تقویت عضلات چشم است تا چشم‌ها بتوانند به درستی به یک نقطه نگاه کنند. در ادامه مراحل و اطلاعات کلی درباره این جراحی آورده شده است:
آماده‌سازی قبل از جراحی:
- ارزیابی کامل چشم: قبل از جراحی، یک ارزیابی کامل توسط متخصص چشم‌پزشک انجام می‌شود تا نوع و میزان انحراف مشخص شود.
- آزمایش‌ها و بررسی‌ها: ممکن است نیاز به انجام آزمایش‌های مختلف برای اطمینان از سلامت عمومی کودک باشد.
فرآیند جراحی:
- بیهوشی: جراحی تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود، بنابراین کودک در طول عمل خواب است و هیچ دردی احساس نمی‌کند.
- تنظیم عضلات چشم: جراح از طریق برش‌های کوچک روی عضلات چشم، طول و کشش آن‌ها را تنظیم می‌کند. بسته به نوع انحراف، عضلات ممکن است کوتاه یا بلند شوند، یا جابه‌جا شوند تا تراز چشم‌ها اصلاح شود.
بعد از جراحی:
- مراقبت‌های بعد از عمل: پس از جراحی، کودک ممکن است تا چند روز درد خفیف و قرمزی در چشم‌ها داشته باشد. پزشک معمولاً قطره‌ها یا پمادهای چشمی تجویز می‌کند تا از عفونت جلوگیری کند و به بهبود سریع‌تر کمک کند.
- پیگیری و مراقبت‌های بعدی: معمولاً نیاز به پیگیری‌های منظم با چشم‌پزشک برای بررسی وضعیت بهبود و انجام تمرینات چشمی یا استفاده از عینک وجود دارد.
نتایج و عوارض:
- موفقیت جراحی: در بسیاری از موارد، جراحی استرابیسم موفقیت‌آمیز است و می‌تواند هماهنگی و دید کودک را بهبود بخشد.
- عوارض احتمالی: مانند هر عمل جراحی دیگری، این جراحی نیز ممکن است عوارضی مانند عفونت، خونریزی یا عدم اصلاح کامل انحراف داشته باشد که نیاز به مراقبت و پیگیری‌های بیشتر دارد.
جراحی انحراف چشم می‌تواند تأثیر بزرگی بر کیفیت زندگی کودک داشته باشد و با تشخیص و درمان به‌موقع، بسیاری از مشکلات بینایی در آینده را جلوگیری کند. عمل انحراف چشم کودکان، یک تخصص ویژه است، چشم پزشکان اطفال، به طور ویژه آموزش دیده‌اند تا این جراحی را به طور ایمن و موثر بر روی چشم کودکان انجام دهند.
عوارض عمل انحراف چشم کودکان
جراحی استرابیسم یا انحراف چشم کودکان، همانند هر جراحی دیگری، می‌تواند خطرات و عوارض خاص خود را داشته باشد. توجه داشته باشید که با وجود ریسک‌های ممکن، بسیاری از جراحی‌ها با موفقیت بهبودی چشمی کودکان را به دنبال دارند. این خطرات ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- عفونت: عفونت‌ها می‌توانند در محل جراحی ایجاد شوند و نیاز به درمان با آنتی‌بیوتیک دارند.
- خونریزی: خونریزی داخلی در ناحیه چشم ممکن است اتفاق بیفتد و می‌تواند به درمان‌های بیشتر نیاز داشته باشد.
- آسیب به عصب‌ها یا بافت‌های اطراف: گاهی اوقات هنگام جراحی ممکن است به بافت‌های نرم چشم یا عصب‌های اطراف آسیب وارد شود.
- نیاز به جراحی‌های تکمیلی: در برخی موارد، یک جراحی اولیه استرابیسم برای رسیدن به نتایج دلخواه کافی نیست و ممکن است نیاز به جراحی‌های تکمیلی باشد.
- عدم تقارن چشم‌ها: گاهی اوقات نتایج جراحی ممکن است کاملاً تقارنی نباشد و نیاز به اقدامات بیشتری باشد تا چشم‌ها هماهنگی بهتری داشته باشند.
- تغییرات بینایی: در موارد نادر، جراحی می‌تواند بر توانایی چشم کودک در دید کامل تأثیر بگذارد.
- انکسارهای بینایی (مثل آستیگماتیسم): گاهی تغییرات در بافت‌های چشم می‌تواند منجر به تغییرات در عیوب انکساری شود.
خطرات و عوارض جراحی انحراف چشم را مطالعه کنید !
فواید عمل انحراف چشم کودکان
جراحی انحراف چشم کودکان، که برای اصلاح استرابیسم انجام می‌شود، مزایای چشمگیری دارد که می‌تواند تأثیر عمیقی بر کیفیت زندگی و قابلیت‌های بینایی کودک داشته باشد. در اینجا به برخی از این مزایا اشاره می‌کنیم:
- بهبود هماهنگی چشم‌ها: جراحی می‌تواند موقعیت چشم را تنظیم کند تا کودک بتواند با هر دو چشم به طور هماهنگ به یک نقطه نگاه کند.
- افزایش توانایی دید مجسم (سه‌بعدی): هماهنگ‌سازی چشم‌ها ممکن است به کودک این امکان را بدهد که دید سه‌بعدی بهتری داشته و فواصل را دقیق‌تر تخمین بزند.
- کاهش دوبینی: اگر کودک دوبینی داشته باشد، جراحی ممکن است به کاهش یا حذف این مشکل کمک کند.
- بهبود ظاهر: تصحیح انحراف چشم‌ها می‌تواند به بهبود ظاهر چشم‌ها و افزایش اعتماد به نفس کودک کمک کند.
- پیشگیری آمبلیوپی: جراحی ممکن است به جلوگیری از توسعه یا تشدید چشم تنبل کمک کند، که موقعیتی است که در آن چشم نادیده گرفته می‌شود و نمی‌تواند به خوبی توسعه یابد.
- بهبود تعاملات اجتماعی: وقتی چشم‌های کودک به درستی هماهنگ شود، ممکن است در تعامل با دیگران و برقراری ارتباط چشمی احساس راحتی بیشتری کند.
- کاهش ناراحتی عضلانی: اصلاح انحراف چشم ممکن است فشار روی عضلات چشم را کاهش دهد و ناراحتی یا خستگی چشم را کاهش دهد.
جراح چگونه به عضلات چشم نزدیک می‌شود؟
ماهیچه‌های چشم به صلبیه (پوشش خارجی چشم) متصل می‌شوند و توسط یک لایه نازک از بافت شفاف به نام ملتحمه پوشیده شده اند. پلک‌ها توسط یک اسپکولوم باز نگه داشته می‌شوند. جراح، ملتحمه را برای دسترسی به عضله‌های چشم برش می‌دهد و از ابزارهای کوچکی برای شناسایی عضله مورد نظر برای جراحی استفاده می‌کند. هیچ برش پوستی ایجاد نمی‌شود و در طی جراحی، کره چشم از حدقه خارج نمی‌شود.
بخیه قابل تنظیم
جراحی استرابیسم، شامل اتصال عضله چشم به پوشش خارجی چشم پس از تغییر موقعیت و یا طول عضله است. جراحی استاندارد استرابیسم، بدون بخیه قابل تنظیم از یک گره دائمی در طول عمل جراحی استفاده می‌کند. تکنیک بخیه قابل تنظیم از یک گره کمانی یا گره لغزشی (گره موقت) روی عضله استفاده می‌کند که می‌تواند تغییر کند. بعد از جراحی، می‌توان با تنظیم گره موقت، تراز چشم را تغییر داد. تنظیم، معمولاً با بیدار بودن بیمار و بی‌حس شدن چشم عمل شده انجام می‌شود. جراحی بخیه قابل تنظیم، عموماً فقط برای بیمارانی ارائه می‌شود که قادر به همکاری کامل با روند تنظیم هستند. این تنظیم ممکن است در اتاق بعد از عمل، روز بعد یا اواخر هفته بسته به ترجیح جراح انجام شود.
مراقبت های بعد از عمل انحراف چشم کودکان
مراقبت‌های بعد از جراحی انحراف چشم کودکان بسیار مهم است تا فرآیند بهبود پس از جراحی به خوبی پیش برود و مشکلاتی مانند عفونت یا عوارض دیگر جلوگیری شود. در ادامه، مراقبت‌هایی که باید بعد از عمل انحراف چشم کودکان انجام شود را ذکر می‌کنیم:
استفاده از داروها:
- پزشک ممکن است داروهای چشمی مانند قطره‌های ضد التهاب و ضد عفونی تجویز کند. این داروها باید به دقت و به ترتیب زمانی مشخص شده توسط پزشک استفاده شوند.
پوشاندن چشم:
- در برخی موارد، پزشک ممکن است برای محافظت از چشم‌های کودک پس از جراحی، از باندهای پوشاننده چشم یا عینک خاصی استفاده کند. این پوشاندن چشم ممکن است تا چند روز پس از جراحی ادامه یابد.
استراحت و محدودیت فعالیت‌ها:
- پس از جراحی، کودک باید استراحت کافی داشته باشد و فعالیت‌های فیزیکی سنگین را اجتناب کند. همچنین از استفاده از وسایل الکترونیکی مانند تلویزیون و تبلت نیز به مدت محدودی پس از جراحی خودداری کند.
تمرینات چشمی:
- پزشک ممکن است تمرینات خاصی را به کودک شما توصیه کند تا به بهبودی سریع‌تر بینایی و هماهنگی چشم‌ها کمک کند. این تمرینات معمولاً شامل حرکات چشمی و تمرینات تقویتی مختلفی می‌شوند.
مراقبت از قرنیه:
- کودک باید از قرنیه چشم‌های خود مراقبت کند و هرگونه تماس غیرضروری با آن را جلوگیری کند. همچنین باید از تماس با آب آلوده یا اشیاء ناخواسته دوری کند تا عفونت قرنیه جلوگیری شود.
زمانبندی مراجعه به پزشک:
- کودک باید زمانبندی مراجعه‌های پس‌ازجراحی خود را رعایت کند. پزشک ممکن است مراجعات مکرری را برای بررسی پیشرفت پس از جراحی تعیین کند.
هرگونه علامت ناراحتی، درد شدید، تغییرات ناخواسته در بینایی و یا هر علامت دیگر غیرعادی باید به زودی به پزشک اطلاع داده شود.
کلام پایانی
در این مقاله، به صورت کامل به انحراف چشم، جراحی آن، علائم و علل استرابیسم به صورت کامل پرداختیم. پزشکان اطفال به صورت تخصیص آموزش می‌بینند که این جراحی را بر روی کودکان انجام دهند. در این مقاله، روش جراحی، مزایا و عوارض احتمالی آن را به صورت کامل مورد بررسی قرار دادیم.
قبل از تصمیم‌گیری در مورد جراحی انحراف چشم برای کودکان، مشاوره با یک چشم‌پزشک متخصص در این زمینه ضروری است. او می‌تواند بر اساس وضعیت خاص کودک شما، بهترین روش درمانی را پیشنهاد دهد و همچنین پس از جراحی، مراقبت‌های لازم و تمرینات پس از جراحی را توصیه کند تا بهبودی بهتری برای کودک شما فراهم شود.
سوالات متداول
پس از جراحی، اکثر کودکان می‌توانند در عرض ۲ تا ۳ روز به روال عادی روزانه خود بازگردند.
جراحی استرابیسم معمولا یک روش ایمن و موثر برای درمان ناهماهنگی چشم است. با این حال، اگر چشم پزشک نیز آن‌ها را توصیه کند، جایگزین عینک، چسباندن یا تاری نمی‌شود.
