مراقبت بعد از عمل آب سیاه چشم (گلوکوم) : دارو برای کنترل درد

 آشنایی با آنچه که قرار است پس از جراحی آب سیاه رخ بدهد به اندازه آشنایی با آنچه که قرار است در طول عمل رخ دهد اهمیت دارد. در این عمل جراحی شما دوران بهبود را در بیمارستان سپری نخواهید کرد. در جراحی آب سیاه نیز همانند همه عمل‌های جراحی چشم مراقبت از چشم پس از عمل برای حفظ سلامت و بینایی آن اهمیت بسیار زیادی دارد. در این مقاله قصد داریم به توضیح نکات مربوط به مراقبت‌های پس از جراحی آب سیاه، نکات ضروری مربوط به عمل و وسایل مورد نیاز برای بهبود پس از عمل بپردازیم.

آب سیاه چیست؟

 آب سیاه یک نوع بیماری چشمی است که می‌تواند با آسیب رساندن به یک عصب در قسمت پشت چشم که عصب بینایی نام دارد باعث کاهش دید و نابینایی شود. علائم و نشانه‌های این اختلال به آرامی خود را نشان می‌دهند به نحوی که ممکن است شما اصلاً متوجه بروز آنها نشوید. تنها راه برای تشخیص آب سیاه انجام معاینه جامع چشم توسط چشم پزشک است. هیچ راهی برای درمان آب سیاه وجود ندارد اما درمان به موقع اغلب می‌‌تواند روند آسیب دیدگی را متوقف کند و از بینایی شما محافظت نماید.

انواع آب سیاه شامل چه مواردی است؟

 آب سیاه انواع مختلفی دارد اما شایع ترین نوع آن که اکثر افراد را درگیر می‌‌کند آب سیاه زاویه باز نام دارد. سایر انواع آب سیاه کمتر شایع هستند مانند آب سیاه مادرزادی و آب سیاه زاویه بسته.

علائم و نشانه‌های آب سیاه چیست؟

 آب سیاه معمولاً در ابتدا هیچ گونه نشانه و علامتی را به وجود نمی‌‌آورد به همین دلیل نیمی از افرادی که دچار این بیماری چشمی هستند از وجود آن اطلاعی ندارند. با گذر زمان ممکن است به تدریج بینایی شما کاهش پیدا کند که اغلب این مشکل از بینایی محیطی شما به ویژه آن قسمت از بینایی که به ببینی نزدیک تر است شروع خواهد شد. از آن جایی که این اختلال به آرامی به وجود می‌آید تعداد زیادی از افراد در ابتدا دچار اختلال بینایی نمی‌‌شوند اما با پیشرفت بیماری و بدتر شدن آن شما متوجه می‌شوید که نمی‌‌توانید دیگر اشیایی که در دو طرف چشم شما قرار دارند را مشاهده کنید. درمان نکردن آب سیاه در نهایت باعث نابینایی خواهد شد.

چه افرادی در معرض خطر آب سیاه قرار دارند؟

 احتمال بروز آب سیاه در همه افراد وجود دارد اما ریسک بروز آن در برخی از افراد بالاتر است. اگر شما شرایط زیر را دارید بیشتر در معرض خطر ابتلا به این اختلال قرار خواهید داشت:

• در صورتی که ۶۰ سال به بالا سن دارید
• در صورتی که جز نژادهای آفریقایی آمریکایی هستید و ۴۰ سال به بالا سن دارید
• در صورتی که در خانواده شما سابقه ابتلا به آب سیاه وجود دارد.

 با پزشک خود در خصوص ریسک ابتلا به آب سیاه صحبت کنید و از او بپرسید که هر چند وقت یک بار باید معاینه شوید.

 علل بروز آب سیاه چیست؟

 دانشمندان به طور دقیق نمی‌دانند که علت بروز شایع ‌ترین نوع آب سیاه چیست اما تعداد زیادی از افرادی که دچار آب سیاه هستند فشار داخل چشم آنها بالا است و روش‌هایی که بتواند باعث کاهش فشار داخل چشم شود می‌‌تواند به کند کردن روند بیماری کمک نماید. هیچ راهی برای جلوگیری از بروز آب سیاه وجود ندارد به همین دلیل انجام معاینات منظم چشم بسیار مهم است تا پزشک بتواند قبل از آنکه بینایی شما کاهش پیدا کند به تشخیص این اختلال بپردازد.

 آب سیاه چگونه تشخیص داده می‌شود؟

 هنگامی ‌که پزشک به انجام معاینات جامع چشم می‌پردازد می‌تواند وجود این اختلال را تشخیص دهد. معاینه چشم یک روش ساده و بدون درد است و پزشک در چشم شما قطره می‌ریزد تا مردمک چشم گشاد شود امکان معاینه چشم به لحاظ آب سیاه و سایر مشکلات چشمی وجود داشته باشد. معاینات چشم شامل تست میدان دید برای بررسی دید محیطی است.

 آب سیاه چگونه درمان می‌شود؟

 پزشک از روش‌های درمانی مختلفی برای بهبود این اختلال استفاده می‌‌کند که برخی از آنها عبارتند از استفاده از قطره چشمی‌، لیزر درمانی و انجام عمل جراحی. اگر شما دچار آب سیاه هستید بهتر است هر چه زودتر برنامه درمان خود را شروع نمایید. اگرچه شروع درمان نمی‌‌تواند آسیب ایجاد شده بینایی را جبران کند شروع به موقع درمان می‌تواند از بدتر شدن آن جلوگیری نماید.

 دارو درمانی

 تجویز قطره چشمی رایج ترین روش برای درمان آب سیاه است که باعث می‌‌شود فشار داخل چشم کاهش پیدا کند و از آسیب دیدگی عصب بینایی جلوگیری شود.

 لیزر درمانی

 پزشک برای کاهش فشار داخل چشم از لیزر برای تخلیه مایع از چشم استفاده می‌نماید. لیزر درمانی یک روش ساده است که پزشک می‌تواند در مطب خود به انجام آن بپردازد.

 انجام عمل جراحی

 در صورتی که دارو درمانی و لیزر درمانی کمکی به بهبود شما نکند پزشک انجام عمل جراحی را پیشنهاد خواهد داد. انواع مختلفی از عمل‌های جراحی وجود دارد که می‌‌توانند به تخلیه مایع از چشم کمک کند.

انواع عمل جراحی آب سیاه شامل چه مواردی است؟

 درمان آب سیاه برروی کاهش فشار داخل چشم ناشی از تجمع مایع تمرکز دارد. داروهای مختلفی وجود دارد که می‌‌تواند باعث کاهش فشار داخل چشم شوند اما در صورتی که بدن نتواند به این داروها واکنش نشان دهد یا آن که علیرغم استفاده از بالاترین دوز دارو تغییری در شرایط بیمار ایجاد نشود چه اتفاقی رخ خواهد داد؟ در این شرایط معمولاً قدم بعدی انجام عمل جراحی است. انواع مختلف عمل‌های جراحی برای درمان آب سیاه وجود دارد و آشنایی با نکات مربوط به مراقبت‌های بعد از عمل به نوع عملی که قرار است انجام شود بستگی دارد. معمولا از سه نوع عمل جراحی برای درمان آب سیاه استفاده می‌شود که عبارتند از ترابکولوپلاستی انتخابی با لیزر، ترابکولکتومی ‌و کاشت ایمپلنت. خاطرنشان می‌کند که تعداد زیادی از بیماران مبتلا به آب سیاه و آب مروارید می‌‌توانند به صورت همزمان تحت عمل جراحی قرار بگیرد.

• ترابکولوپلاستی انتخابی با لیزر همان طور که از اسمش مشخص است از لیزر برای درمان آب سیاه استفاده می‌‌کند که در این روش پزشک به کمک لیزر به ایجاد سوراخ‌های بسیار کوچکی در محل اتصال قرنیه و عنبیه می‌‌پردازد تا فشار داخل چشم کاهش پیدا کند. برخی از افراد این سوال را می‌پرسند که آیا انجام این روش درمانی درد دارد؟ اگرچه برخورد لیزر با چشم می‌تواند کمی ترسناک باشد اکثر افرادی که تحت درمان قرار می‌‌گیرند و می‌‌گویند که در طول درمان و پس از جراحی دچار هیچ گونه دردی نشدند یا آن که درد بسیار خفیفی را احساس کردند.
• در هنگام انجام ترابکولکتومی ‌پزشک یک برش کوچک را ایجاد می‌‌کند تا به تخلیه مایع و کاهش فشار داخل چشم کمک کند. نتایج حاصل از این روش جراحی در مقایسه با درمان با لیزر ماندگاری بیشتری دارد.
• در یک روش دیگر پزشک از طریق عمل جراحی اقدام به کاشت ایمپلنت درون چشم خواهد کرد. در این روش یک ایمپلنت جایگزین سیستم آسیب دیده تخلیه مایع می‌‌شود و از فشار داخل چشم کم می‌کند.

 دوران بهبود پس از جراحی آب سیاه چقدر طول می‌کشد؟

 دوران بهبود پس از جراحی آب سیاه در بیماران مختلف متفاوت است اما معمولاً بیشتر بیماران ۳ تا ۶ هفته پس از عمل بهبود خواهند یافت. معمولاً در دوران بهبود پس از آن به بیماران توصیه می‌شود که از انجام فعالیت جسمانی سنگین و سایر کارها از قبیل برداشتن اجسام سنگین، ورزش کردن و کارهای پر استرس خودداری نمایند.

 رانندگی کردن پس از جراحی آب سیاه

 روزی که جراحی انجام می‌‌شود و یک روز پس از آن بهتر است که فردی همراه شما باشد تا شما نیازی به رانندگی کردن برای رفتن به بیمارستان و منزل نداشته باشید. توانایی رانندگی کردن پس از جراحی آب سیاه نیز مانند دوران بهبود در بیماران مختلف متفاوت است. برخی از بیماران پس از یک هفته می‌توانند رانندگی کنند و برخی دیگر به دو هفته زمان نیاز دارند.

 مراقبت‌های بعد از عمل جراحی آب سیاه

پس از اتمام عمل جراحی باید همه تلاش خودتان را بکنید که نتایج خوبی را از درمان به دست بیاورید. نکاتی که در ادامه به آنها اشاره می‌‌کنیم در کاهش عوارض حاصل از درمان بسیار اهمیت دارند:

مراقبت از چشم

• از برداشتن محافظ چشم خود اجتناب کنید و صبر کنید تا روز بعد پزشک آن را بردارد.
• تا دو هفته پس از جراحی از عینک آفتابی یا عینک معمولی استفاده کنید.
• به مدت دو هفته پس از عمل روی چشم جراحی شده خود را توسط محافظ پلاستیکی بپوشانید.
• از خوابیدن روی چشم جراحی شده خود اجتناب کنید و در صورت امکان به پشت یا پهلو بخوابید.
• پس از خواب به آرامی به کمک یک حوله مرطوب ترشحات خارج شده از چشم خود را تمیز کنید.
• داروهای تجویز شده را طبق دستور پزشک مصرف کنید.
• همیشه قبل از استفاده از قطره چشمی ‌دست‌های خود را بشویید.
• ممکن است تا چند هفته اول پس از عمل پلک شما دچار افتادگی شود.

 فعالیت‌های روزمره

• از پایین آوردن سر خود تا نزدیکی کمر اجتناب کنید زیرا در چنین حالتی به چشم جراحی شده شما فشار وارد می‌شود.
• از برداشتن اجسام سنگین خودداری کنید زیرا برداشتن اشیای سنگین باعث افزایش فشار در چشم جراحی شده خواهد شد. سعی کنید از عطسه و سرفه شدید خودداری کنید.
• در صورت تمایل می‌توانید تلویزیون نگاه کنید یا کتاب بخوانید.
• از مواد غذایی و نوشیدنی‌های مورد علاقه خود استفاده کنید.
• مثل روزهای عادی دندان‌های خود را مسواک بزنید و موهای خود را شانه کنید.
• آقایان می‌توانند مثل گذشته شیو کنند.
• به طور طبیعی دوش بگیرید و موهای خود را بشویید اما در یک هفته اول پس از عمل از خیس شدن چشم جراحی شده خود جلوگیری کنید.
• مثل روزهای عادی کار کنید اما از برداشتن اجسام سنگین یا حرکات کششی تا سه هفته پس از عمل خودداری کنید. انجام دادن حرکات ورزشی سبک ایرادی ندارد.
• دو هفته پس از عمل می‌توانید فعالیت جنسی داشته باشید.
• دو تا چهار هفته پس از عمل فعالیت‌های خود را به تدریج افزایش دهید.
• ۴ هفته پس از عمل بدون هیچ گونه محدودیتی می‌توانید به زندگی عادی خود ادامه دهید.

 درد چشم

 اکثر بیماران پس از عمل در حد خیلی زیادی را تجربه نمی‌کنند اما امکان بروز مقداری التهاب، احساس جسم خارجی در چشم، خارش و درد خفیف تا متوسط وجود دارد. در صورتی که دچار درد خفیف تا متوسط شدید می‌توانید از قرص استامینوفن استفاده کنید.

مراجعه فوری به پزشک

 در تعداد زیادی از بیماران دوران بهبود به صورت یکسان سپری نمی‌شود با این حال اگر شما دچار درد زیاد، کاهش بینایی، احساس نور چشمک زن در چشم جراحی شده یا هر گونه نشانه و علامت دیگری شدید که شما را نگران کرده است می‌‌توانید به پزشک مراجعه کنید.

 مراجعه به پزشک پس از عمل

 مراجعه به پزشک پس از عمل در فواصل زمانی تعیین شده بسیار مهم است. به خاطر داشته باشید داروهایی که مصرف می‌کنید را به همراه خود به مطب پزشک ببرید. اولین ملاقات شما با پزشک صبح روز بعد از عمل جراحی است.