تهران، خیابان ولیعصر، خیابان توانیر(عباسپور)، بالاتر از بیمارستان دی، میدان توانیر، ساختمان طلا، طبقه ۶، واحد ۶۲ 
چشم درد یکی از مشکلات شایع چشمی است که ممکن است به صورت ناگهانی رخ دهد و باعث نگرانی افراد شود. از سوزش خفیف و احساس فشار پشت چشم گرفته تا دردهای غیرقابل تحملی که حتی پلک زدن را برای فرد دشوار می‌کنند. گاهی علت آن مواردی ساده مثل خستگی چشم یا خشکی قرنیه است، اما در مواردی هم می‌تواند نشانه‌ی یک بیماری چشمی مثل عفونت، آب سیاه یا التهاب قرنیه باشد. اگر اخیرا دچار چشم درد شده‌اید، بهتر است ابتدا به دنبال نشانه‌های این درد باشید که در ادامه به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت. همچنین توصیه می‌کنیم بعد از مشخص شدن علت درد و سوزش چشم، حتما به دنبال روشهای درمانی موثر برای این مشکل باشید.
چشم درد نشانه چیست؟
چشم درد یکی از علائمی است که ممکن است یک مشکل ساده به نظر برسد، اما در بعضی از موارد می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های جدی و نیازمند بررسی تخصصی باشد. از التهاب‌های سطحی گرفته تا اختلالات عصبی یا حتی بیماری‌های سیستمیک، هر کدام می‌توانند به شیوه‌ای خاص باعث بروز درد در ناحیه چشم شوند. آشنایی با این بیماری‌ها و تشخیص به موقع آن‌ها نه تنها به کاهش درد کمک می‌کنند، بلکه می‌توانند از بروز آسیب‌های دائمی به بینایی جلوگیری کنند. مهم‌ترین بیماری‌هایی که می‌توانند باعث درد چشم شوند عبارت‌اند از:
التهاب ملتحمه
التهاب ملتحمه یا همان چشم صورتی یکی از شایع‌ترین دلایل قرمزی و ناراحتی چشم است. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که پوشش شفاف سطح داخلی پلک و بخش سفید چشم (ملتحمه) دچار التهاب شود. علت آن می‌تواند ویروسی، باکتریایی یا آلرژیک باشد. در این حالت، رگ‌های خونی چشم متورم شده و باعث قرمزی چشم می‌شوند. علائمی مانند خارش، آبریزش و احساس وجود جسم خارجی در چشم هم شایع هستند. گرچه التهاب ملتحمه یا کنژنکتیویت، معمولا دردناک نیست، اما در بعضی موارد می‌تواند باعث احساس سوزش یا فشار خفیف در چشم شود.
ساییدگی قرنیه (خراش قرنیه)
ساییدگی قرنیه زمانی اتفاق می‌افتد که سطح شفاف جلوی چشم (قرنیه) دچار خراش شود. این اتفاق می‌تواند به دلیل مالیدن چشم، ورود جسم خارجی یا استفاده نادرست از لنز تماسی رخ دهد. این مشکل هرچند ممکن است سطحی به نظر برسد، اما بسیار دردناک است و با هر پلک زدن بدتر می‌شود. درمان خراش قرنیه شامل مصرف قطره‌های آنتی‌بیوتیک و استراحت چشم است و در اغلب موارد طی چند روز بهبود می‌یابد.
کراتیت (عفونت یا التهاب قرنیه)
کراتیت یا التهاب قرنیه، معمولا در اثر عفونت‌های باکتریایی، ویروسی و قارچی ایجاد می‌شود. این بیماری در افرادی که از لنزهای تماسی استفاده می‌کنند رایج‌تر است به خصوص اگر لنزها به درستی تمیز نشده باشند و یا بیش از حد در چشم باقی بمانند. درد چشم در کراتیت معمولا شدید است و با حساسیت به نور، کاهش بینایی و ترشح چشم همراه است. در صورت عدم درمان سریع، این وضعیت می‌تواند باعث آسیب زیادی به بینایی شود.
وجود جسم خارجی در چشم
یکی از دلایل شایع چشم درد، ورود ذراتی مانند گرد و خاک، مژه یا حشرات ریز به داخل چشم است. این مواد خارجی می‌توانند سطح چشم را تحریک کرده و حتی باعث خراش قرنیه شوند. فرد در این حالت، احساس سوزش چشم، خارش یا وجود چیزی در داخل چشم دارد. شست و شوی چشم با آب تمیز یا اشک مصنوعی در بیشتر موارد مشکل را برطرف می‌کند، اما اگر جسم خارج نشود یا درد ادامه پیدا کند، باید به پزشک مراجعه کنید.
التهاب عنبیه (یووئیت)
یووئیت به التهاب ناحیه میانی چشم گفته می‌شود که در اثر بیماری‌های خود ایمنی، عفونت یا ضربه به چشم ایجاد می‌شود. این بیماری باعث درد، قرمزی، تاری دید و حساسیت به نور می‌شود. درد ناشی از یووئیت شدیدتر از دردهای سطحی است و می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های سیستمیک مانند آرتریت روماتوئید یا سارکوئیدوز باشد. تشخیص و درمان سریع یووئیت برای پیشگیری از آسیب بینایی ضروری است.
نوریت اپتیک (التهاب عصب بینایی)
نوریت اپتیک، التهاب عصبی است که سیگنال‌های بینایی را از چشم به مغز منتقل می‌کند. این التهاب عصب بینایی با بیماری‌هایی مانند ام‌اس (مالتیپل اسکلروزیس) یا عفونت‌های ویروسی همراه است. علائم نوریت اپتیک شامل درد چشم (به ویژه هنگام حرکت دادن آن)، کاهش بینایی یا تاری دید و گاهی از بین رفتن کامل بینایی در یک چشم است. این بیماری باید با بررسی عصبی و تصویربرداری‌های دقیق، پیگیری و درمان شود.
میگرن چشمی
میگرن چشمی یکی از انواع خاص میگرن است که می‌تواند باعث درد پشت چشم یا اطراف آن شود. این عارضه گاهی همراه با تاری دید، دیدن خطوط زیگزاگ یا نقاط کور (اورا) است. این نوع درد معمولا یک طرفه است و ممکن است با سردرد شدید همراه شود. میگرن‌های چشمی معمولا با استراحت در محیط تاریک و استفاده از داروهای ضد سردرد کنترل می‌شوند.
علت چشم درد
درد چشم یکی از مشکلات شایع در حوزه چشم‌پزشکی است که می‌تواند در هر سنی و به دلایل گوناگونی ایجاد شود. این درد ممکن است گاهی به صورت سوزشی سطحی بروز کند و گاهی نیز به صورت دردی عمیق در نواحی پشت یا داخل چشم، مخصوصا در حدقه چشم یا فقط در یکی از چشم‌ها (مثلا فقط در چشم چپ) احساس شود. شناخت دقیق علت این درد اهمیت زیادی دارد چون بعضی از آن‌ها ممکن است نیازمند درمان فوری باشند. در ادامه، با شایع‌ترین دلایل بروز چشم درد آشنا می‌شویم:
خشکی چشم
وقتی تولید اشک کاهش می‌یابد یا کیفیت آن پایین می‌آید، سطح چشم دچار خشکی و التهاب می‌شود. این التهاب می‌تواند به تحریک عصب‌های قرنیه منجر شود و باعث سوزش، خارش و در مواردی درد چشم در یک سمت صورت شود که معمولا به صورت درد چشم چپ یا راست خود را نشان می‌دهد. افرادی که مدت زیادی به صفحه نمایش نگاه می‌کنند، بیشتر دچار این نوع درد می‌شوند و چشم آن‌ها خشک می‌شود. به صورت کلی خشکی چشم به دلیل فشار بر عضلات چشم اتفاق می‌افتد و می‌تواند باعث چشم درد شود.
خستگی چشم
خستگی چشم زمانی ایجاد می‌شود که فرد برای مدت طولانی روی فعالیت‌هایی مانند کار با کامپیوتر، گوشی موبایل، مطالعه یا رانندگی در شب تمرکز می‌کند. این فعالیت‌ها عضلات چشم را درگیر می‌کنند و باعث انقباض و تنش آن‌ها می‌شوند. در نتیجه، فرد ممکن است احساس درد خفیف تا متوسط در اطراف یا پشت چشم‌ها، به خصوص در ناحیه حدقه داشته باشد. این درد گاهی به صورت سنگینی در یک سمت صورت یا فقط در یک چشم ظاهر می‌شود. همچنین، خستگی مفرط چشم باعث کاهش روانکاری سطح چشم می‌شود که این امر، با تحریک قرنیه و ایجاد اصطکاک مداوم، باعث می‌شود تا التهاب، حساسیت و در نهایت درد چشم تشدید شود.
فشارخون بالا
فشار خون بالا باعث آسیب به عروق خونی داخل چشم و شبکیه می‌شود. این آسیب‌ها می‌توانند باعث خونریزی‌های ریز، تورم یا انسداد جریان خون به عصب بینایی شوند. در نتیجه فرد ممکن است دچار درد چشم یا حتی درد پشت چشم شود. در بعضی از بیماران، فشار خون بالا با ایجاد فشار روی حدقه چشم یا احساس سنگینی در یک طرف صورت مثل درد چشم چپ، خود را نشان می‌دهد.
عفونت و التهاب چشم
عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی مانند ملتحمه یا یووئیت، باعث قرمزی، تورم و درد در چشم می‌شوند. این درد ممکن است محدود به یک چشم باشد و با علائمی مانند اشک‌ریزی، حساسیت به نور و احساس فشار در چشم همراه شود. در برخی موارد، التهاب‌های عمقی می‌توانند به صورت درد در ناحیه پشت چشم یا حتی درد چشم چپ (در صورت یک‌طرفه بودن درگیری) بروز پیدا کنند.
انواع چشم درد
چشم درد فقط یک نوع مشخص ندارد. بسته به شرایط جسمی، روحی یا محیطی، شکل‌ها و شدت‌های مختلفی از آن تجربه می‌شوند. در ادامه به رایج‌ترین انواع چشم درد و دلایل احتمالی هر کدام اشاره می‌کنیم:
- چشم درد تنشی و عصبی: در زمان‌هایی که تحت فشار روانی یا استرس زیادی هستید، بدن شروع به ترشح زیاد آدرنالین می‌کند. این وضعیت می‌تواند روی عضلات اطراف چشم و عصب بینایی تاثیر بگذارد و باعث درد، فشار یا حتی تاری دید شود. افرادی که اضطراب مزمن دارند معمولا دچار دردهای تنشی در ناحیه چشم، به ویژه پشت حدقه چشم می‌شوند.
- چشم درد در دوران بارداری: بارداری با موجی از تغییرات هورمونی همراه است که ممکن است روی چشم‌ها هم اثر بگذارد. بسیاری از زنان در این دوران دچار خشکی یا خارش چشم می‌شوند و در بعضی از موارد، درد یا تاری دید نیز تجربه می‌شود.
- چشم درد حین جوشکاری و بعد از آن: تماس مستقیم یا غیر مستقیم با اشعه فرابنفش در حین جوشکاری، ممکن است به آسیب قرنیه منجر شود که به آن “چشم جوشکاری” یا “فلاش قوسی” می‌گویند. این نوع درد معمولا چند ساعت بعد از مواجه شدن با نور جوشکاری ایجاد می‌شود و می‌تواند همراه با ریزش اشک باشد.
- چشم درد بعد از عمل لیزیک: اگرچه درد شدید بعد از عمل لیزیک نادر است، اما احساس ناراحتی، سوزش یا خشکی چشم کاملا طبیعی است. بعضی بیماران حس می‌کنند جسم خارجی داخل چشمشان گیر کرده و همین موضوع باعث دردهای خفیف موقتی می‌شود.
- چشم درد ناشی از کم خوابی یا بی‌خوابی: نداشتن خواب کافی باعث اختلال در تولید اشک می‌شود و سطح چشم را خشک و حساس می‌کند. این موضوع می‌تواند باعث خارش، سنگینی و درد چشم به‌خصوص هنگام بیدار شدن یا کار کردن در طول روز شود.
- چشم درد در دوران قاعدگی (پریودی): تغییرات هورمونی در زمان پریود می‌تواند باعث خشکی، خارش یا قرمزی چشم‌ها شود. گاهی این تحریک‌ها به شکل سوزش یا درد خفیف در چشم ظاهر می‌شوند که موقتی اما آزاردهنده هستند.
روشهای تشخیص چشم درد
برای تشخیص دقیق علت چشم درد، پزشک ابتدا علائم شما را بررسی کرده و درباره زمان شروع درد، محل دقیق آن، سوابق آسیب دیدگی، استفاده از لنز تماسی و علائم همراه مانند تاری دید سوالاتی می‌پرسد. پس از آن، معاینه چشمی انجام می‌شود و در صورت نیاز، از تست‌های تکمیلی برای بررسی دقیق‌تر استفاده خواهند شد. رایج‌ترین روشهای تشخیص چشم درد عبارت‌اند از:
- معاینه فیزیکی چشم با دستگاه‌های تخصصی
- اندازه‌گیری فشار داخل چشم
- آزمایش بینایی‌سنجی (Visual Acuity Test)
- تست رنگ فلوروسئین برای بررسی زخم قرنیه
- توپوگرافی قرنیه
- آزمایش اشک (Schirmer’s Test)
- MRI یا سی‌تی‌اسکن از مغز و چشم
- نمونه‌برداری از ضایعات یا توده‌های چشمی
در مورد فشار چشم و نحوه اندازه‌گیری آن بیشتر بخوانید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر چشم درد شما ناگهانی، شدید یا همراه با علائمی مانند تاری دید، دوبینی، حساسیت به نور، قرمزی شدید، ترشح غیرطبیعی، تورم اطراف چشم، حالت تهوع، استفراغ یا سردرد باشد، باید سریعا به پزشک مراجعه کنید. همچنین در صورتی که درد چشم بعد از وارد شدن جسم خارجی، ضربه، سوختگی شیمیایی یا استفاده از لنز تماسی ایجاد شود و یا اگر با استراحت و درمان‌های خانگی طی یکی دو روز بهبود نیابد، بررسی پزشکی ضروری است. عدم پیگیری برخی از این علائم می‌تواند منجر به آسیب دائمی به بینایی شود.
روشهای درمانی چشم درد
درمان چشم درد کاملا بستگی به علت ایجاد آن دارد. گاهی یک خستگی ساده پشت مانیتور منجر به درد خفیف می‌شود و گاهی یک عفونت یا بیماری زمینه‌ای جدی پشت آن قرار دارد. برای همین، شناخت روشهای مناسب درمانی اهمیت زیادی دارد. در این بخش، هم به سراغ بهترین داروها و قطره‌ها می‌رویم و هم روشهای ساده‌ای را معرفی می‌کنیم که می‌توانید در خانه انجام دهید. در بعضی موارد می‌توانید از درمان‌های سنتی نیز استفاده کنید. برخی از رایج‌ترین روشهای درمانی عبارت‌اند از:
دارو درمانی برای چشم درد
یکی از رایج‌ترین روشهای درمانی برای چشم درد، استفاده از داروها و قطره‌های چشمی است. پزشکان بعد از تشخیص علت درد و سوزش چشم، معمولا داروهای مناسب برای چشم درد را تجویز می‌کنند. بعضی از این داروها شامل موارد زیر هستند:
- بهترین مسکن برای درد چشم: در موارد خفیف، پاراستامول (استامینوفن) یا ایبوپروفن می‌توانند درد را کاهش دهند. برای دردهای متوسط تا شدید، ترکیب ایبوپروفن ۴۰۰ میلی‌گرمی (هر ۸ ساعت) با پاراستامول ۱ گرمی (هر ۶ ساعت) موثر است، ولی مصرف هر دارویی باید با مشورت پزشک باشد.
- بهترین قطره برای درد چشم: بسته به نوع درد (خشکی، التهاب، آلرژی یا عفونت)، انواع قطره چشم توصیه می‌شوند. قطره‌های اشک مصنوعی برای خشکی چشم، قطره‌های آنتی‌هیستامین برای آلرژی و قطره‌های ضدعفونی‌کننده برای عفونت کاربرد دارند. برای درد عصبی چشم، گاهی از قطره‌های تسکین دهنده عصب مانند سیکلوپلژیک‌ها نیز استفاده می‌شود.
- درمان چشم درد عصبی: درمان این نوع درد چشم معمولا به کنترل استرس و مصرف داروهای آرام‌بخش یا ضد افسردگی سبک بستگی دارد. گاهی نیز کمپرس گرم و استراحت چشم به کاهش فشار عصبی کمک می‌کنند.
درمان خانگی چشم درد
بعضی از راهکارهای ساده خانگی می‌توانند در تسکین درد چشم بسیار موثر باشند. این درمان‌های خانگی به خصوص زمانی که درد ناشی از خشکی چشم، آلرژی یا خستگی باشد، موثر عمل می‌کنند و شامل موارد زیر هستند:
- استراحت کامل به چشم‌ها به خصوص بعد از استفاده طولانی مدت از موبایل یا لپ‌تاپ.
- کمپرس گرم که در کاهش التهاب، مخصوصا برای گل‌مژه یا بلفاریت موثر است.
- استفاده از چای کیسه‌ای سرد شده برای کاهش تورم و آرام کردن درد
- شست و شوی چشم با آب استریل یا محلول نمکی برای خروج ذرات یا کاهش تحریک سطح چشم
- قطره‌های بدون نسخه اشک مصنوعی برای رفع خشکی و کاهش سوزش چشم
روشهای پیشگیری از چشم درد
پیشگیری از چشم درد، بیش از هر چیز به سبک زندگی شما بستگی دارد. با رعایت چند عادت ساده روزانه، می‌توان از خستگی و آسیب چشمی جلوگیری کرد و سلامت بینایی را برای سال‌ها حفظ کرد. از کاهش فشار ناشی از استفاده طولانی از وسایل دیجیتالی گرفته تا تغذیه مناسب و محافظت در برابر نور خورشید، هرکدام می‌توانند در کاهش احتمال بروز درد چشم موثر باشند. در ادامه، راهکارهای کاربردی و علمی برای پیشگیری از چشم درد را بررسی کرده‌ایم:
- استراحت به چشم‌ها: پس از ۲۰ دقیقه استفاده از دستگاه‌های دیجیتال، ۲۰ ثانیه به نقطه‌ای در فاصله ۶ متری نگاه کنید تا فشار کمتری به چشم‌ها وارد شود.
- تنظیم نور محیط: از فیلترهای نور آبی و تنظیم روشنایی صفحه نمایش متناسب با نور محیط استفاده کنید تا از خستگی چشم‌ها جلوگیری شود.
- محیط کاری مناسب: مطمئن شوید که مانیتور در سطح چشم قرار دارد و نور محیط به درستی تنظیم شده است تا تابش مستقیم به چشم‌ها کاهش یابد.
- استفاده از عینک آفتابی: هنگام قرار گرفتن در معرض نور خورشید، عینک آفتابی با فیلتر UV از چشم‌های شما محافظت می‌کند.
- مرطوب‌سازی چشم‌ها: در محیط‌های خشک از قطره اشک مصنوعی یا دستگاه بخور استفاده کنید تا چشم‌ها از خشکی در امان بمانند.
- رعایت بهداشت چشمی: دست‌های خود را قبل از تماس با چشم شسته و مراقبت صحیح از لنزهای تماسی را فراموش نکنید.
- تغذیه سالم برای چشم‌ها: مواد غذایی حاوی ویتامین A مانند هویج و سیب‌زمینی شیرین، ویتامین C از مرکبات و امگا-۳ ماهی‌های چرب برای سلامت چشم‌ها بسیار مفید هستند.
- دوری از آلودگی‌ها: از دود سیگار و دیگر آلاینده‌های محیطی پرهیز کنید تا از آسیب به چشم‌ها جلوگیری شود.
- معاینات چشم‌پزشکی دوره‌ای: مراجعه منظم به چشم‌پزشک برای بررسی سلامت چشمان شما ضروری است و می‌تواند بیماری‌های چشمی را در مراحل اولیه شناسایی کند.
کلام پایانی
چشم درد می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله خستگی و استرس گرفته تا بیماری‌های جدی‌تر باشد. شناخت علت دقیق این درد و درمان به موقع آن از اهمیت زیادی برخوردار است. از روشهای خانگی و دارویی گرفته تا مراقبت‌های پزشکی حرفه‌ای، هر کدام می‌توانند در تسکین درد چشم و بهبود کیفیت زندگی موثر باشند. در صورتی که درد چشم شما به‌‌طور مداوم ادامه داشت یا به صورت شدید بروز کرد، بهترین اقدام مراجعه به یک متخصص چشم است. اگر شما هم از درد چشم رنج می‌برید یا نیاز به مشاوره و درمان دقیق دارید، دکتر سعید یادگاری، متخصص و جراح بیماری‌های چشم، با سال‌ها تجربه و تخصص در این زمینه آماده هستند تا به شما کمک کنند. دکتر یادگاری با استفاده از روشهای نوین و دقیق پزشکی، شما را در مسیر درمان و حفظ سلامت چشم‌هایتان همراهی خواهند کرد.
سوالات متداول
بله، گریه می‌تواند باعث تحریک موقت چشم‌ها، خشکی، سوزش و قرمزی آن‌ها شود. این درد موقتی است و پس از گذشت زمان کوتاهی بهبود می‌یابد. اگر درد ادامه داشت، حتما به پزشک مراجعه کنید.
در بعضی موارد، درد چشم می‌تواند نشان‌دهنده بیماری‌های جدی مانند گلوکوم یا التهاب عنبیه باشد. اگر درد با علائمی مانند تاری دید، سردرد، تهوع یا حساسیت شدید به نور همراه باشد، باید فورا به پزشک مراجعه کنید.
بله، در صورتی که درد چشم ناشی از خشکی چشم یا تحریک سطح چشم باشد، قطره‌های اشک مصنوعی می‌توانند موثر باشند، اما اگر درد شدید یا مداوم باشد، مراجعه به پزشک ضروری است.
