درمان بلفاریت چشم (التهاب پلک) با دارو، پماد چشمی و کمپرس گرم

بلفاریت به التهاب پلک گفته می‌‌شود و یکی از دلایل شایع بروز درد و قرمزی پلک و کبره بستن مژه‌ها است. خوشبختانه چشم پزشک می‌‌تواند به کمک روش‌های موجود به درمان این اختلال را بپردازد تا از میزان التهاب بیشتر پلک جلوگیری شود و از آسیب دیدگی جدی چشم یا پلک شما اجتناب گردد.

 انواع بلفاریت 

چشم پزشک بر اساس ظاهر لبه‌های پلک به تعیین نوع بلفاریت خواهد پرداخت. انواع مختلف بلفاریت و علائم و نشانه‌های آن به شرح زیر می‌باشند:

• در بلفاریت استافیلوکوکوس معمولا بیمار دچار چسبندگی خفیف پلک، کلفت شدن لبه‌های پلک و ریزش مژه‌ها و انحراف آنها خواهد شد.
• در بلفاریت سبورئیک بیمار فلس‌های چسبناک یا کبره بستن در اطراف ساقه مژه‌ها و قرمزی خفیف پلک را تجربه می‌کند.
• در بلفاریت اولسراتیو بیماری شاهد کبره‌های سفت و سخت در اطراف پلک خود خواهد بود که برداشتن آنها باعث می‌‌شود تعدادی زخم تشکیل شود که به راحتی خونریزی می‌‌کنند و از آنها ترشح خارج می‌شود. این بیماران همچنین شاهد ریزش مژه‌های خود، بد شکلی لبه‌های جلویی پلک و ریزش شدید اشک خواهند بود. در موارد شدید نیز قرنیه دچار التهاب خواهد شد.
• بلفاریت غدد چربی اختلالی است که باعث مسدود شدن غدد چربی پلک، کاهش کیفیت اشک و قرمزی لبه‌های پلک می‌شود.

 علل بروز بلفاریت چیست؟ 

 بلفاریت دلایل متعددی دارد که برخی از آنها به شرح زیر می‌باشند:

• عفونت باکتریایی پلک
• اختلال در عملکرد غدد چربی پلک
• خشکی چشم
• عفونت قارچی چشم
• انگل چشم

 معمولاً خشکی چشم و بلفاریت به صورت همزمان رخ می‌دهند و باعث می‌شوند تشخیص اینکه آیا خشکی چشم باعث بلفاریت شده است یا آنچه بلفاریت باعث خشکی چشم شده است دشوار باشد. این فرایند آنقدر شایع است که برخی از محققان و چشم پزشکان در حال حاضر عقیده دارند که بلفاریت و خشکی چشم می‌توانند یک بخش از مشکل چشمی مزمنی باشند که سندروم بلفاریت خشکی چشم نام دارد. بر اساس دیدگاه افرادی که از این نظریه دفاع می‌‌کنند خشکی چشم آخرین علامت بلفاریت است و درمان بلفاریت از بروز خشکی چشم جلوگیری می‌‌کند و باعث کاهش یا رفع علائم و نشانه‌های آن خواهد شد. معمولاً بلفاریت با رشد زیاد باکتری‌ها در اطراف پلک و در قسمت ساقه مژه‌ها ارتباط دارد. با گذر زمان این باکتری‌ها تکثیر می‌شوند و ساختاری را به وجود می‌‌آورند که بیوفیلم نام دارد. بیوفیلم به یک محیط سمی تبدیل می‌شود مانند پلاکی که روی دندان تشکیل می‌شود. انگل‌هایی که در چشم وجود دارند از این بیوفیلم تغذیه می‌کنند و در مقابل تعداد آنها بیشتر می‌‌شود و باعث بدتر شدن التهاب پلک خواهد شد. باکتری موجود در بیوفیلم پلک نیز به تولید یک ماده می‌پردازد که اکسو توکسین نام دارد و باعث بروز التهاب قدرت تولید کننده چربی در پلک می‌شود و منجر به اختلال غدد چربی پلک خواهد شد و درد حاصل از خشکی چشم را به دنبال دارد. بلفاریت همچنین با بیماری‌های پوستی از قبیل پسوریازیس، شوره، اگزما و روزاسه ارتباط دارد و معمولاً بلفاریت و قرمز شدن چشم با هم رخ می‌دهند.

 علائم و نشانه‌های بلفاریت چیست؟ 

شایع ترین علائم و نشانه‌های بلفاریت به شرح زیر می‌باشند:

• سوزش و سوختگی چشم
• به وجود آمدن ضایعات کبره مانند در قسمت قاعده مژه‌ها
• التهاب و آبریزش چشم
• خارش پلک
• احساس جسم خارجی در چشم

 با توجه به شدت بلفاریت ممکن است شما تعدادی از این علائم و همه ی آنها را تجربه کنید و ممکن است این علائم دائمی باشند یا آن که پس از مدتی بهبود پیدا کنند. در برخی موارد به فعالیت باعث ریزش مژه‌ها خواهد شد. بلفاریت همچنین یکی از دلایل شایع احساس ناراحتی در هنگام استفاده از لنز چشمی است و تعداد زیادی از افراد را مجبور می‌‌کند دیگر از لنز چشمی استفاده نکند.

 بلفاریت چگونه تشخیص داده می‌شود؟ 

 پزشک از شما درباره علائم و نشانه‌هایی که دارید سوال می‌پرسد، سابقه پزشکی شما را بررسی می‌کند و مژه و چشم شما را معاینه خواهد کرد. می‌توان بلفاریت را از طریق انجام معاینه چشم تشخیص داد. معاینات چشم و تمرکز بر روی پلک و سطح جلوی چشم شامل موارد زیر می‌باشد:

• سابقه پزشکی بیمار برای مشخص کردن علائم و نشانه‌هایی که بیمار دارد و هرگونه مشکلی در سطح سلامت عمومی او که باعث بروز مشکلات چشمی شده است.
• معاینه سطح خارجی چشم از قبیل ساختار پلک، بافت پوست و ظاهر مژه‌ها
• ارزیابی لبه‌های مژه‌ها، ساقه مژه و باز بودن غدد چربی با استفاده از نور و بزرگ نمایی
• ارزیابی کیفیت و ماهیت اشک به منظور بررسی هر نوع ناهنجاری

 معاینه چشم با دستگاه 

 پزشک به بررسی علایم و نشانه‌های می‌‌پردازد که باعث بروز انواع خاصی از بلفاریت شده است و برای این کار از دستگاه استفاده می‌کند. این دستگاه دارای طراحی خاصی است و از میکروسکوپ با قدرت پایین و یک منبع نور قوی استفاده می‌‌کند که منبع نور آن به پزشک کمک می‌‌کند سطح خارجی چشم و پلک را بررسی نماید و برای انجام این کار باید بیمار چانه و پیشانی خود را به دستگاه تکیه دهد. سپس چشم پزشک بر اساس ارزیابی‌های انجام شده یک روش را برای درمان بیمار توصیه خواهد کرد که این امر علت بروز مشکل او بستگی دارد. معمولاً بلفاریت به دنبال یک مشکل پوستی از قبیل روزاسه و یا یک عامل بیماری زا به وجود می‌‌آید که انتخاب برنامه درمان بر این اساس انجام می‌شود.

 راه‌های درمان بلفاریت چیست؟ 

 درمان بلفاریت باید با مراجعه به پزشک و تعیین علت اصلی التهاب چشم انجام شود. پزشک به بررسی چشم و پلک شما می‌پردازد تا به این نتیجه برسد که آیا شما دچار بلفاریت هستید یا نه و اگر بلفاریت دارید نوع آن کدام است تا بتواند بهترین روش برای درمان معرفی کند. معمولا از روش‌های زیر برای درمان بلفاریت استفاده می‌شود.

 استفاده از کمپرس گرم 

 برای استفاده از کمپرس گرم باید یک عدد پارچه تمیز را درون آب گرم قرار دهید و سپس آب اضافی آن را بگیرید تا فقط کمی نمدار باشد. حداقل به مدت یک دقیقه این پارچه را روی پلک خود قرار دهید و هر بار که احساس کردید از گرمای پارچه کم شده است دوباره آن را درون آب گرم قرار دهید. این کار باعث می‌شود کبره‌های اطراف چشم جدا شوند و از بسته شدن غدد چربی جلوگیری گردد. همچنین یک دستگاه الکتریکی وجود دارد که از گرما و ماساژ برای باز کردن غدد چربی پلک استفاده می‌‌کند که فرایند درمان در مطب پزشک و توسط چشم پزشک انجام خواهد شد.

 اسکراب پلک  

 ساییدن آرام چشم باعث می‌‌شود که بیوفیلم و باکتری‌های اضافی از اطراف پلک خارج شوند. چشم پزشک معمولاً به شما توصیه می‌‌کند که هر روز از کمپرس گرم و اسکراب پلک استفاده کنید تا پلک شما تمیز شود و باکتری و هر عاملی که باعث بلفاریت شده است از پلک خارج گردد. پزشک به تجویز داروهای چشمی ‌می‌پردازد که به شما برای تمیز کردن چشم کمک خواهد کرد. شما می‌توانید از شامپو بچه نیز استفاده کنید. 

 درمان بلفاریت در مطب پزشک 

 اگرچه اسکراب پلک در منزل یک اقدام بسیار سودمند است معمولا انجام روش‌های تمیز کردن پلک در مطب پزشک پیشنهاد می‌شود تا به درمان بهتر بلفاریت کمک کند. برخی از روش‌های درمانی احتمالی به شرح زیر می‌باشند:

• پاک کردن مواد زائد در اطراف پلک تا باکتری، بیوفیلم و هر عاملی که باعث التهاب پلک یا بسته شدن غدد چربی شده است از بین برود.
• برطرف کردن عواملی که باعث مسدود شدن غدد چربی چشم شده ‌اند.
• استفاده از آی پی ال برای باز کردن غدد مسدود پلک و از سرگیری مجدد فعالیت این غدد

 مصرف آنتی بیوتیک 

 چشم پزشک به شما پماد آنتی بیوتیک چشمی ‌می‌دهد که از آن استفاده کنید. برای استفاده از این محصول باید مقدار کمی از پماد را روی نوک انگشت تمیز خود بمالید یا از یک تکه پنبه استفاده کنید سپس به آرامی پماد را به ساقه مژه‌های خود بمالید. طبق دستور پزشک این کار را قبل از خواب انجام دهید. همچنین ممکن است پزشک به تجویز داروهای آنتی بیوتیک خوراکی نیز بپردازد.

 استفاده از قطره چشمی‌ 

 اشک مصنوعی یا قطره استریل چشم می‌‌تواند باعث رفع قرمزی و التهاب و خشکی چشم شود. چشم پزشک برای شما قطره آنتی بیوتیک تجویز می‌‌کند تا به تخلیه بهتر غدد چربی کمک کند.

 نکاتی در خصوص بهداشت پلک 

 توجه کردن به بهداشت پلک یک اقدام بسیار مهم برای درمان و کنترل بلفاریت است اما به شرط آن که به طور صحیح انجام شود. برای شروع باید از کمپرس گرم و تمیز استفاده کنید تا مواد زائدی که باعث مسدود شدن غدد چربی چشم شده است تخلیه شود. برای این کار باید به شرح زیر عمل کنید:

• دست‌های خود را بشویید سپس یک تکه پارچه تمیز را درون آب گرم قرار دهید و آب اضافی آن را بگیرید.
• این پارچه را به مدت چند دقیقه روی پلک بسته خود قرار دهید.
• سپس به آرامی قبل از آنکه چشم خود را باز کنید اطراف پلک خود را بسایید اما دقت کنید که از ساییدن محکم آن خودداری کنید.

 از دستورات پزشک در خصوص تعداد دفعات استفاده از کمپرس گرم و مدت زمان قرار دادن آن روی چشم خود پیروی کنید. هنگامی‌ که برای اولین بار شروع به انجام این کار می‌کنید پزشک از شما می‌خواهد که روزی چند بار و هر بار به مدت ۵ دقیقه کمپرس گرم را روی پلک خود قرار دهید. پس از مدتی فقط به روزی یک بار استفاده از کمپرس گرم نیاز خواهید داشت.

 تمیز کردن پلک  

 از یک تکه پنبه استفاده کنید تا به کمک آن و محلول تجویز شده توسط پزشک به تمیز کردن چشم خود بپردازید. به آرامی‌ لبه‌های پلک بالا و پایین خود را تمیز کنید اما دقت کنید که محلول تمیز کننده وارد چشم شما نشود. هدف از درمان بلفاریت این است که پلک شما به حالت عادی برگردد و سلامتی خود را به دست بیاورد. تمیز کردن پلک مرحله بعدی است و پزشک به شما می‌گوید که از چه نوع محصول تمیز کننده برای این کار استفاده کنید. برخی از روش‌های موجود گ عبارتند از استفاده از آب گرم، استفاده از شامپو بچه یا محصولات رایج مخصوص تمیز کردن پلک. برای تمیز کردن پلک باید به صورت زیر عمل کنید:

• دست‌های خود را بشویید و سپس یک دستمال تمیز را مرطوب کنید یا از اینکه پنبه یا گاز مخصوص پانسمان برای تمیز کردن پلک خود توسط محلول مخصوص استفاده کنید.
• به آرامی ‌مژه‌ها و اطراف پلک خود را تمیز کنید. چشم خود را با آب گرم بشویید. این کار را با استفاده از یک دستمال تمیز دیگر برای چشم دیگر خود انجام دهید.

 در ابتدا چشم پزشک از شما می‌خواهید در طول روز چند بار به تمیز کردن چشم خود بپردازید سپس روزی یک بار این فرایند را انجام دهید. بهتر است در زمانی که دچار بلفاریت هستید کمتر از لوازم آرایش مخصوص چشم استفاده کنید زیرا ریمل و سایر لوازم آرایشی باعث تداخل در سلامت و بهداشت پلک شما خواهند شد. در صورتی که پزشک استفاده از شامپوی ضد شوره را برای پوست سر و موهای شما توصیه کرده است باید از تماس شامپو با پلک و چشم خود اجتناب کنید تا از بروز التهاب جلوگیری شود.

 چگونه از عود بلفاریت جلوگیری کنیم؟  

 معمولاً بلفاریت پلک یک اختلال مزمن است یعنی می‌تواند دوباره عود کند و به یک مشکل بزرگ تبدیل شود. بهترین روش برای جلوگیری از بروز بلفاریت و عود مجدد آن تمیز نگه داشتن پلک در طول روز و جلوگیری از تجمع باکتری، بیوفیلم و انواع میکروارگانیسم درون لبه‌های پلک است. محصولات مختلفی در دسترس قرار دارند که شما می‌توانید به کمک نکاتی که در قسمت بالا توضیح دادیم به تمیز کردن پلک خود بپردازید. محصولات مخصوص تمیز کردن پلک نیز در بازار وجود دارند که در مقایسه با شامپو بچه اثر گذاری بهتری دارند. ممکن است پزشک برای حفظ سلامت غدد چربی و حفظ رطوبت چشم مصرف مکمل‌های غذایی از قبیل اسیدهای چرب امگا ۳ را به شما پیشنهاد کند.

 اگر از عینک یا لنز چشمی استفاده می‌کنید 

 اگر شما از زنده چشم استفاده می‌کنید و دچار بلفاریت شده اید باید تا زمانی که بلفاریت به طور کامل درمان نشده است از آن استفاده نکنید زیرا استفاده از لنز چشمی در شرایطی که شما دچار التهاب پلک هستید باعث می‌‌شود که باکتری و سایر عوامل بیماری زا درون لنز گیر بیافتند و باعث قرمز شدن چشم و بروز سایر بیماری‌های جدی چشم شوند. در صورتی که شما عینک جایگزین لنز ندارید و مجبور به تهیه آن هستید از پزشک خود بخواهید که برای شما عینک فتوکرومیک را تجویز نماید تا در مقابل نور آفتاب تیره شود. اگر شما هم مانند افرادی که دچار خشکی چشم هستند به نور حساسیت دارید بهتر است از عینک یا لنز فتوکرومیک استفاده نمایید و به این ترتیب دیگر نیازی به تهیه عینک آفتابی نخواهید داشت. پس از آن که بلفاریت شما به خوبی درمان شد می‌توانید در صورت تمایل از لنز چشمی خود استفاده کنید. بهتر است شما لنز چشمی خود را از موادی انتخاب کنید که قابلیت نفوذ گاز را دارند تا به این ترتیب ریسک بروز مشکلات مرتبط با بلفاریت به حداقل برسد.