گل مژه: علت، علائم، سریع‌ترین روش‌های درمان خانگی و پزشکی

گل مژه (Sty یا Stye) یک عارضه شایع در پلک است که به‌صورت برآمدگی قرمز و دردناک ظاهر می‌شود و علاوه بر ایجاد درد، می‌تواند زیبایی صورت را تحت تأثیر قرار دهد. این مشکل می‌تواند خواب شبانه شما را مختل کند و تجربه ناخوشایندی باشد. اما چرا گل مژه به وجود می‌آید؟ چه عواملی باعث بروز آن می‌شوند؟ و چگونه می‌توان از آن پیشگیری کرد؟ در این مقاله، به بررسی علل، علائم، روش‌های تشخیص و درمان گل مژه می‌پردازیم و با روش‌های پیشگیری و درمان خانگی آن آشنا خواهیم شد. برای درمان سریع و مؤثر گل مژه، می‌توانید به دکتر سعید یادگاری، متخصص چشم و جراحی چشم، مراجعه کنید و از درمان‌های تخصصی ایشان بهره‌مند شوید.

گل مژه چیست؟

گل مژه (Stye)، یک توده قرمز و دردناک در نزدیکی لبه پلک است که ممکن است شبیه یک دمل یا جوش به نظر برسد. آن‌ها اغلب پر از چرک و عفونت هستند و معمولا در خارج پلک شکل می‌گیرند. اما گاهی اوقات ممکن است در قسمت داخلی پلک هم ایجاد شوند. گل مژه‌ در اغلب موارد، پس از چند روز خود به خود از بین می‌رود. در این فاصله، می‌توانید با قرار دادن یک دستمال گرم مرطوب روی پلک خود، درد یا ناراحتی ناشی از آن را تسکین دهید.

انواع گل مژه

گل مژه یکی از عارضه‌های چشمی است که به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود و بسته به محل بروز، علائم و شدت آن متفاوت است. این عارضه معمولاً در اثر عفونت غدد چربی اطراف مژه‌ها یا داخل پلک ایجاد می‌شود و می‌تواند درد، قرمزی و تورم را به همراه داشته باشد. در ادامه، با دو نوع اصلی گل مژه که هرکدام ویژگی‌ها و محل بروز متفاوتی دارند، آشنا می‌شویم. انواع گل مژه عبارتند از:

گل مژه خارجی

گل مژه خارجی نوعی از گل مژه است که در لبه بیرونی پلک ظاهر می‌شود و معمولاً در اثر عفونت فولیکول‌های مژه یا غدد چربی کوچک (غدد سباسه) ایجاد می‌شود. این نوع گل مژه به‌صورت یک برآمدگی قرمز و دردناک است که معمولا با چرک پر می‌شود. گاهی اوقات، این نوع گل مژه شبیه یک جوش کوچک است و در مواردی ممکن است خودبه‌خود تخلیه شود. گل مژه خارجی بیشتر به دلیل تماس مکرر دست آلوده با چشم یا بهداشت نامناسب رخ می‌دهد. 

گل مژه داخلی

نوع دیگر گل مژه، گل مژه داخلی است که در سطح داخلی پلک به وجود می‌آید و معمولاً ناشی از عفونت غدد میبومیان (غدد چربی داخلی پلک) است. این نوع گل مژه معمولا قابل‌ مشاهده نیست، اما درد بیشتری نسبت به گل مژه خارجی دارد. تورم و التهاب ناشی از گل مژه داخلی بیشتر به چشم فشار وارد می‌کند و هنگام پلک زدن احساس ناخوشایندی ایجاد می‌کند. درمان این نوع معمولاً نیاز به مراقبت بیشتری دارد، زیرا تخلیه آن دشوارتر است.

چه کسانی در معرض خطر ابتلا به گل مژه هستند؟

گل مژه برای هر کسی رخ می‌دهد، اما برخی افراد به دلایل خاص بیشتر در معرض این مشکل قرار دارند. اگر تجربه خارش چشم یا تورم ناگهانی در پلک‌های خود دارید و می‌خواهید بدانید چرا این اتفاق می‌افتد، در ادامه بررسی می‌کنیم چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به گل مژه هستند. 

• افرادی با سابقه گل مژه: اگر قبلاً دچار گل مژه شده‌اید، احتمال بازگشت آن بیشتر است، به‌ویژه اگر علت‌های زمینه‌ای مانند بهداشت نامناسب چشم همچنان وجود داشته باشد.

• مبتلایان به بلفاریت: التهاب مزمن پلک‌ها یا بلفاریت، یکی از دلایل شایع عفونت‌های چشمی است که می‌تواند باعث شود شما بیشتر از دیگران در خطر ابتلا به گل مژه باشید.

• افراد با بیماری‌های پوستی: اگر پوستی حساس یا مشکلاتی مانند: آکنه، روزاسه یا شوره سر دارید، این احتمال وجود دارد که غدد چربی پلک شما مسدود شود و گل مژه ایجاد شود.

• دیابتی‌ها: دیابت، سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کند و در نتیجه بدن نمی‌تواند به راحتی با عفونت‌ها مقابله کند. اگر دیابت دارید، بهتر است به بهداشت چشم خود توجه بیشتری داشته باشید.

• کسانی که در محیط‌های آلوده کار می‌کنند: اگر شغل شما در محیط‌های پر از گردوغبار، مواد شیمیایی یا آلودگی است، چشم‌های شما بیشتر در معرض ورود باکتری‌ها قرار دارند که خطر گل مژه را افزایش می‌دهد.

• افراد با تغییرات هورمونی: تغییرات هورمونی ناشی از بارداری، استرس یا استفاده از برخی داروها می‌توانند غدد چربی را تحریک کنند و احتمال گل مژه را بالا ببرند.

• کسانی که از لنزهای تماسی استفاده می‌کنند: اگر لنزهای تماسی خود را به‌درستی تمیز نمی‌کنید یا با دستان آلوده به چشم خود دست می‌زنید، احتمال ورود عفونت به چشم و ایجاد گل مژه افزایش می‌یابد.

در رابطه با انواع کیست چشم نیز بیشتر بخوانید.

علائم گل مژه

گل مژه معمولا با علائم مشخصی همراه است که بسته به شدت عفونت و محل بروز، متفاوت هستند. این عارضه معمولاً در ابتدا به‌صورت یک برآمدگی کوچک و دردناک ظاهر می‌شود و به‌تدریج علائم دیگری مانند: تورم، قرمزی و حتی آبریزش چشم به آن اضافه می‌شوند. بسیاری از افراد احساس می‌کنند جسمی خارجی در چشمشان وجود دارد یا هنگام پلک زدن احساس درد می‌کنند. اگرچه گل مژه به‌طور کلی مشکل جدی‌ای نیست، اما علائم آن بسیار آزاردهنده هستند و در مواردی حتی بر فعالیت‌های روزمره و ظاهر چهره تأثیر می‌گذارند. علائم این عارضه عبارتند از:

• تورم پلک 
• ترشح از چشم
• پوسته شدن در امتداد پلک
• حساسیت به نور
• درد و خارش
• اشک چشم
• احساس خراش یا احساس اینکه چیزی در چشم وجود دارد

علت ایجاد گل مژه

گل مژه به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود که رایج‌ترین علت آن، عفونت باکتریایی است. این عفونت معمولاً غدد تولیدکننده چربی در پلک را که وظیفه دارند سطح چشم را روان نگه دارند، درگیر می‌کند. زمانی که این غدد دچار عفونت یا انسداد می‌شوند، گل مژه ایجاد می‌شود. اگر بهداشت چشم خود را رعایت نکنید یا مدام چشم‌های خود را بدون شستن دست‌ها لمس کنید، احتمال ابتلا به گل مژه بیشتر می‌شود. علت‌های اصلی گل مژه عبارتند از:

• عفونت باکتریایی: اگر در محیط آلوده کار می‌کنید و متوجه برآمدگی دردناک روی پلک خود شده‌اید، این عفونت معمولاً توسط باکتری‌های استافیلوکوک ایجاد می‌شود و می‌تواند غدد چربی پلک را مسدود کند که باعث ایجاد گل مژه می‌شوند.

• عدم رعایت بهداشت چشم: یکی دیگر از علت‌های گل‌مژه، لمس چشم با دست‌های آلوده یا استفاده از لوازم آرایشی تاریخ‌گذشته است. این کارها باعث ورود عفونت به صورت مستقیم به پلک‌ها می‌شوند و درنتیجه منجر به ایجاد گل مژه داخلی و خارجی می‌شوند.

• قرار گرفتن در محیط‌های آلوده: کسانی که در محیط‌های پر از گردوغبار یا مواد آلاینده کار می‌کنند، مانند کارگاه‌های صنعتی یا فضاهای ساختمانی، معمولا بیشتر از دیگر افراد در معرض گل مژه هستند. این آلودگی‌ها به‌راحتی وارد چشم می‌شوند و عفونت ایجاد می‌کنند.

• آلودگی ناشی از لنزهای تماسی: استفاده از لنز بدون رعایت نکات بهداشتی می‌تواند آلودگی را به چشم منتقل کند و باعث بروز گل مژه شود. رعایت نکردن نکات بهداشتی هنگام استفاده از لنزهای تماسی یکی از دلایل شایع این مشکل است.

عوامل خطر گل مژه

شاید فکر کنید گل مژه اتفاقی است که هر از گاهی برای همه رخ می‌دهد، اما برخی شرایط خاص احتمال ابتلا به آن را بیشتر می‌کنند. اگر تا به حال تجربه گل مژه را داشته‌اید یا از مشکلات پوستی مثل آکنه یا شوره سر رنج می‌برید، باید مراقب باشید. کسانی که به بهداشت شخصی چشم خود بی‌توجه‌اند یا از بیماری‌هایی مانند دیابت یا خشکی پوست رنج می‌برند، بیشتر در معرض گل مژه قرار دارند. عوامل خطر گل مژه عبارتند از:

• تجربه قبلی گل مژه
• بلفاریت (التهاب پلک)
• بیماری‌های پوستی
• دیابت
• خشکی چشم
• تغییرات هورمونی
• سطح بالای چربی خون

تشخیص گل مژه

اگر گل مژه شما پس از چند روز بهبود نیافت یا وضعیت آن بدتر شد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. گل مژه‌هایی که به‌ظاهر ساده هستند، گاهی می‌توانند به شرایط جدی‌تری تبدیل شوند و حتی بینایی را تحت تأثیر قرار دهند. پزشک در طول ویزیت، پلک شما را به دقت معاینه می‌کند و سوالاتی در مورد علائم شما می‌پرسد. شاید حس کنید این مشکل ساده نیازی به مراجعه به پزشک ندارد، اما تشخیص درست می‌تواند از عوارض احتمالی پیشگیری کند. برای تشخیص، پزشک ابتدا پلک‌ها و چشم شما را به دقت بررسی می‌کند، سپس در مورد سابقه بیماری‌های پوستی یا چشمی سوال می‌پرسد و علائم عفونت‌های دیگر را نیز بررسی می‌کند. در موارد نادر، پزشک ممکن است نمونه‌ای از چرک یا ترشحات را برای آزمایش بفرستد تا نوع عفونت چشم مشخص شود و درمان مناسب را بر اساس نمونه تجویز کند.

عوارض گل مژه

اگرچه گل مژه معمولاً یک عارضه خفیف است، اما در برخی موارد مخصوصا زمانی که درمان نشود یا به آن بی‌توجهی شود، عوارضی را برای شما ایجاد می‌کند. آیا تا به حال فکر کرده‌اید که یک عارضه ساده مانند گل مژه می‌تواند چگونه روی سلامتی یا حتی زیبایی شما تأثیر بگذارد؟ عوارض شایع گل مژه عبارتند از:

• گسترش عفونت: اگر گل مژه درمان نشود، عفونت به دیگر قسمت‌های پلک یا حتی بافت‌های اطراف چشم گسترش پیدا می‌کند. این وضعیت باعث ایجاد عفونت جدی‌تری به نام سلولیت می‌شود که نیاز به درمان فوری دارد.

• آبسه پلک: در برخی موارد، گل مژه به آبسه تبدیل می‌شود، آبسه یک کیسه پر از چرک است که می‌تواند باعث درد شدید و تورم شود و اغلب نیاز به تخلیه جراحی دارد.

• تشکیل شالازیون: شالازیون یک توده غیرعفونی است که ناشی از انسداد غدد چربی در پلک‌ها است و به شکل مزمن باقی می‌ماند. اگر گل مژه درمان نشود، تبدیل به شالازیون می‌شود.

• اختلال در بینایی: در صورتی که گل مژه بزرگ باشد، باعث فشردگی پلک و اختلال موقت در بینایی می‌شود. همچنین، اگر عفونت به بافت‌های عمیق‌تر گسترش یابد، ممکن است اختلالاتی را برای بینایی ایجاد کند.

• کاهش زیبایی و اعتمادبه‌نفس: گل مژه، اگر متورم و چرکی باشد، زیبایی چشم را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این مسئله ممکن است اعتماد به‌ نفس فرد را کاهش دهد.

• عود مکرر گل مژه: خیلی طبیعی است که اگر عوامل ایجاد گل مژه، مانند رعایت نکردن بهداشت چشم یا مشکلات پوستی، مدیریت نشوند، شما دوباره به گل مژه دچار می‌شوید.

درمان خانگی گل مژه 

در بیشتر موارد گل مژه در عرض یک تا دو هفته برطرف می‌شود و معمولا نیازی به درمان ندارد، اما تحمل درد و تورم سخت و آزاردهنده است. خوشبختانه، با چند روش ساده درمانی در خانه، می‌توانید سریع‌تر این عارضه را درمان کنید و احساس بهتری داشته باشید. این نکات کمک می‌کنند درد و تورم کمتر شود و از بدتر شدن شرایط نیز جلوگیری می‌کنند. درمان‌های خانگی عبارتند از:

کمپرس گرم

اگر احساس می‌کنید گل مژه شما روزبه‌روز دردناک‌تر می‌شود، یک دستمال یا پارچه تمیز را با آب گرم مرطوب کنید و به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه، سه تا پنج بار در روز روی پلک خود قرار دهید. شاید باور نکنید، اما حتی کیسه‌های چای سبز گرم هم می‌توانند معجزه کنند! چای سبز خاصیت ضدباکتریایی دارد و برخی تحقیقات نشان داده‌اند که ترکیبات موجود در آن می‌تواند باکتری‌ها را از بین ببرد.

تمیز نگه داشتن پلک‌ها

اگر ترشحات اطراف پلک باعث ناراحتی شما می‌شود، بهتر است پلک خود را با یک محلول صابونی ملایم (مانند ترکیب مساوی شامپو بچه و آب) به‌آرامی تمیز کنید. همچنین می‌توانید دستمال‌های مرطوب مخصوص پلک را از داروخانه تهیه کنید و با استفاده از این دستمال‌ها پلک را ماساژ دهید. هرگز گل مژه را فشار ندهید، این کار می‌تواند عفونت را بیشتر کند و حتی باعث سرایت عفونت به نواحی دیگر چشم شود.

درمان‌های پزشکی گل مژه

اگر درمان‌های خانگی نتوانند در بهبود گل مژه موثر باشند یا علائم شما پس از چند روز بدتر شوند، بهتر است که به پزشک مراجعه کنید. پزشک با توجه به وضعیت شما از روش‌های مختلفی برای درمان گل مژه استفاده می‌کند که این روش‌ها به کاهش تورم، از بین بردن عفونت و بهبود سریع‌تر کمک می‌کنند. در ادامه، روش‌های پزشکی رایج برای درمان گل مژه را بررسی می‌کنیم، این روش‌ها عبارتند از:

• ایجاد برش و تخلیه گل مژه: زمانی که گل مژه بزرگ باشد یا خودبه‌خود تخلیه نشود، پزشک از روش جراحی کوچک استفاده کند. در این روش که تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود، یک برش کوچک در گل مژه ایجاد می‌شود تا چرک و عفونت تخلیه شود. این روش سریع، بی‌درد و موثر است و معمولاً در همان روز باعث کاهش درد و تورم می‌شود.

• پماد یا قطره آنتی‌بیوتیک: اگر گل مژه عفونی شده باشد، پزشک معمولاً از آنتی‌بیوتیک‌های موضعی مانند پماد یا قطره‌های چشم استفاده می‌کند. این داروها به کاهش عفونت و پیشگیری از گسترش آن کمک می‌کنند و در برخی موارد، اگر عفونت شدید باشد یا به نواحی اطراف چشم گسترش یابد، پزشک آنتی‌بیوتیک خوراکی تجویز می‌کند.

• تزریق استروئید: اگر تورم شدید و دردناک باشد یا گل مژه به درمان‌های معمول پاسخ ندهد، تزریق استروئید به ناحیه آسیب‌دیده می‌تواند به کاهش التهاب و تسریع بهبودی کمک کند. این روش معمولاً برای گل مژه‌های مزمن یا شدید استفاده می‌شود.

• استفاده از قطره‌های چشم: یکی از روش‌های اصلی درمان گل مژه استفاده از انواع قطره‌های چشم است. انواع مختلف قطره چشم مانند: اشک مصنوعی، قطره‌های انتی بیوتیک و … برای کاهش درد، سوزش، قرمزی چشم و درمان عفونت توسط پزشک تجویز می‌شوند.

پیشگیری از گل مژه

گل مژه یک عارضه ناخوشایند و دردناک است، اما خبر خوب این است که می‌توان با رعایت چند نکته ساده، از بروز آن پیشگیری کرد. اگر روزانه با دست‌های خود چشم‌هایتان را لمس می‌کنید، در محیط‌های آلوده کار می‌کنید یا از لوازم آرایشی چشم استفاده می‌کنید، احتمال ابتلا به گل مژه برای شما بیشتر است. بنابراین، حفظ بهداشت شخصی و چشم، اولین قدم برای جلوگیری از این مشکل است. راهکارهای پیشگیری از گل مژه عبارتند از:

• شست‌وشوی مرتب دست‌ها: بهترین راه این است که دست‌ها را قبل از لمس چشم‌ها با آب و صابون بشویید. بسیاری از باکتری‌ها از طریق دست‌ها به چشم منتقل می‌شوند.
• تمیز کردن پلک‌ها: به‌طور منظم پلک‌ها و مژه‌ها را با آب گرم و شامپوی بچه شست‌وشو دهید، این کار به حذف چربی و آلودگی از غدد چربی کمک می‌کند.
• اجتناب از لوازم آرایشی قدیمی: لوازم آرایشی چشم، مانند ریمل و خط چشم، اگر مسائل بهداشتی را رعایت نکنید، می‌توانند منبعی از باکتری‌ها باشند. بنابراین هر سه تا شش ماه این لوازم را تعویض کنید و از لوازم آرایشی مشترک استفاده نکنید.
• اجتناب از اشتراک‌گذاری وسایل شخصی: حوله، بالش و لوازم آرایشی خود را با دیگران به اشتراک نگذارید تا خطر انتقال باکتری‌ها کاهش یابد. 
• رعایت بهداشت لنزهای تماسی: اگر از لنز استفاده می‌کنید، آن‌ها را به‌ درستی تمیز کنید و از لمس لنز با دست‌های آلوده خودداری کنید. استفاده از لنز آلوده سبب ورود مستقیم عفونت به چشم می‌شود.

کلام پایانی

گل‌مژه اگرچه یک عارضه چشمی ساده است، اما درد، تورم و حساسیت آن می‌تواند زندگی روزمره را مختل کند. رعایت بهداشت، شستن مرتب دست‌ها و پرهیز از استفاده از لوازم آرایشی تاریخ‌گذشته، مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از این مشکل هستند. در اغلب موارد، گل‌مژه خودبه‌خود بهبود می‌یابد، اما اگر علائم شدیدتر شوند یا پس از چند روز برطرف نشوند، مراجعه به پزشک ضروری است. دکتر سعید یادگاری، متخصص بیماری‌های چشمی، با دانش و تجربه بالا در تشخیص و درمان مشکلات چشمی، بهترین روش‌های درمانی را متناسب با وضعیت شما ارائه می‌دهد. اگر با گل‌مژه یا سایر ناراحتی‌های چشمی مواجه هستید، برای مشاوره و درمان تخصصی، با ایشان در ارتباط باشید.

سوالات متداول