تهران، خیابان ولیعصر، خیابان توانیر(عباسپور)، بالاتر از بیمارستان دی، میدان توانیر، ساختمان طلا، طبقه ۶، واحد ۶۲ 
بیماری خشکی چشم، یک مشکل شایع و مزاحم است که بر کیفیت زندگی ما تاثیر می‌گذارد. احساس خارش، سوزش و درد در چشمان ما، ناشی از عدم تولید کافی اشک یا کیفیت نامناسب آن است. این موضوع می‌تواند منجر به اختلال در کارهای روزمره و تمرکز ما شود. با توجه به اهمیت چشمان در زندگی روزمره، آشنایی با علل، علائم و راهکارهای درمانی موثر برای بیماری خشکی چشم بسیار حیاتی است. در این مقاله، به بررسی روش‌های تشخیص، تأثیرات بیماری در زندگی روزمره و راه‌حل‌های درمانی برای مدیریت این مشکل خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید تا بهترین راهکارها را برای حفظ سلامتی چشمان خود کشف کنید.
خشکی چشم چیست؟
خشکی چشم، وضعیتی است که تاثیر مستقیمی بر لایه اشکی چشم دارد. لایه اشکی، شامل سه لایه است که سطح چشم را پوشش می‌دهد و آن را محافظت می‌کند. برای داشتن دید شفاف و راحت، لازم است یک لایه اشک شفاف و پایدار وجود داشته باشد. اختلال در عملکرد آن می‌تواند منجر به علائم ناراحت‌کننده‌ای مانند سوزش چشم، خارش، آب ریزش چشم و تاری دید شود.
در مورد خستگی چشم نیز بخوانید!
عوامل مختلفی می‌توانند باعث مانع شدن عملکرد صحیح لایه اشکی و بروز خشکی چشم شوند. به همین دلیل، این بیماری، به عنوان نوعی بیماری چند عاملی شناخته می‌شود که علل و عوامل خطر آن متنوع و پیچیده هستند. بنابراین، برای شناسایی دقیق علت عوارض و طبقه‌بندی آن نیاز به تلاش و کار درازمدت است.
در مورد قرمزی چشم نیز بدانید!
انواع بیماری خشکی چشم
از نام آن به تنهایی، ممکن است فکر کنید بیماری خشکی چشم، به این معنی است که چشمان اشک کافی تولید نمی‌کنند. این در واقع تنها بخشی از این بیماری است. در واقع انواع مختلفی از آن وجود دارد که عبارتند از:
- خشکی با کمبود آب
- تبخیری
- ترکیبی
خشکی چشم با کمبود آب
خشکی مربوط به کمبود آب در چشم زمانی است که چشمان اشک کافی تولید نمی‌کنند. غده اشکی (در گوشه فوقانی و بیرونی هر چشم) اشک را تولید می‌کند. این اشک‌ها، لایه میانی و آبکی لایه اشکی را تشکیل می‌دهند. برخی از شرایط خودایمنی می‌توانند باعث التهاب در غده اشکی شوند و از تولید اشک به اندازه کافی جلوگیری کنند.
خشکی چشم تبخیری
خشک شدن چشم به دلیل تبخیر، زمانی رخ می‌دهد که اشک‌ها خیلی سریع تبخیر می‌شوند. شایع‌ترین علت آن، اختلال عملکرد غدد میبومین است. این شرایط بدان معناست که غدد پلک که لایه بیرونی و روغنی اشک را تولید می‌کنند، به درستی کار نمی‌کنند. در نتیجه لایه روغنی ناپایدار است و نمی‌تواند از خشک شدن لایه آبکی محافظت کند.
خشکی چشم ترکیبی
برخی از افراد کمبود اشک آبی و بی‌ثباتی اشک دارند. این وضعیت به معنی آن است که چشم‌ها اشک کافی تولید نمی‌کنند، به علاوه لایه اشکی نیز ناپایدار است. هر دوی این مشکلات منجر به علائم خشکی چشم می‌شوند.
خشکی چشم نشانه چیست؟
خشکی چشم ممکن است به صورت مستقل یا همراه با شرایط پزشکی دیگر رخ دهد. سندرم شوگرن، نوعی بیماری ایمنی‌ای است که غدد تولید اشک و دهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. تقریباً ۱۰ درصد از افراد مبتلا به خشکی چشم با کمبود آب، سندرم شوگرن دارند. افرادی که دیابت دارند، احتمال بروز خشکی چشم به دلیل اختلال در کنترل قند خون بالا است. بیماری چشم تیروئید (اختلالات در هورمون‌های تیروئید)، می‌تواند منجر به خشک شدن چشم شود. بلفاریت به التهاب پلک‌ها اشاره دارد و می‌تواند عاملی برای بروزی خشکی در چشم باشد.
علائم خشکی چشم
وقتی با خشکی چشم مواجه هستید، ممکن است احساس کنید چیزی در داخل چشمتان مانند: خراشیدگی، شن و ماسه وجود دارد. علاوه بر این، علائم دیگری نیز ممکن است وجود داشته باشد که این نشانه‌ها عبارتند از:
- سوزش و تحریک
- حساسیت به نور
- تاری یا تغییر در دید
- تولید بیش از حد مخاط در چشم
- افزایش تولید اشک
در مورد درمان حساسیت چشم به نور خورشید نیز بدانید.
علت خشکی چشم
بسیاری از عوامل مختلف، می‌توانند احتمال خشکی چشم را افزایش دهند. با گذشت زمان، این علائم ممکن است شدت بیشتری بگیرند. علل بروز این بیماری عبارتند از:
- کاهش تولید اشک
- تبخیر سریع اشک
- همزمانی کاهش تولید اشک و تبخیر سریع
عوامل خطر
برخی از خطراتی که نمی‌توانید آن‌ها را کنترل کنید، وجود دارد. به عنوان مثال، با پیر شدن، احتمال ابتلا به خشکی چشم افزایش می‌یابد. اما خطرات دیگری وجود دارند که ممکن است از طریق تغییر سبک زندگی یا تنظیم داروها مدیریت شوند. ممکن است بتوانید تغییراتی در سبک زندگی ایجاد کنید یا داروهایتان را تنظیم کنید تا خطر خشکی چشم را کاهش دهید یا علائم آزاردهنده را کاهش دهید. مواردی مانند آب و هوا، مدت زمانی که صرف تماشای صفحه نمایش می‌کنید، استفاده از لنزها، سیگار کشیدن یا آلرژی می‌توانند خطر بیماری را افزایش دهند.
مصرف برخی داروها می‌تواند خطر خشکی چشم را افزایش دهد، از جمله داروهایی که برای درمان افسردگی، آلرژی، فشار خون، گلوکوم، یائسگی و درد استفاده می‌شوند. آنتی کولینرژیک‌ها، داروهای ضدبارداری خوراکی و رتینوئیدهای سیستمیک نیز ممکن است خطر ابتلا را افزایش دهند. بسیاری از بیماری‌های مختلف عصبی، بیماری‌های چشمی، شرایط خودایمنی و شرایط غدد درون‌ریز نیز می‌توانند خطر ابتلا را افزایش دهند. برخی از جراحی‌های چشم، از جمله جراحی لیزیک، جراحی آب مروارید و جراحی قرنیه نیز احتمال دارد که منجر به بروز این بیماری شوند.
پیشگیری
بیماری خشکی چشم دلایل زیادی دارد، بنابراین پیشگیری از آن دشوار است. با اتخاذ اقدامات زیر ممکن است بتوانید خطر ابتلا به آن را تا حد قابل توجهی کاهش دهید:
- مراجعه به پزشک برای معاینات سالانه
- مدیریت شرایط زمینه‌ای
- ایجاد تغییر در سبک زندگی و محیط
مراجعه به پزشک برای معاینات سالانه
پزشک، می‌تواند به شما در مورد سلامت عمومی کمک کند. اگر نگران خشکی چشم هستید، با پزشک مشورت کنید. از او بپرسید آیا در سابقه پزشکی یا لیست داروهای شما عواملی وجود دارد که شما را در معرض خطر قرار دهند و برای کاهش این خطر چه اقداماتی می‌توانید انجام دهید.
مدیریت شرایط زمینه‌ای
بسیاری از شرایط زمینه‌ای مانند دیابت می‌توانند احتمال خشک شدن چشم را تشدید کنند. با پزشک در مورد خطر ابتلا به دیابت صحبت کنید و توصیه‌های او را برای مدیریت سطح قند خون خود دنبال کنید. این کار می‌تواند برای سلامت عمومی شما نیز مفید باشد.
ایجاد تغییر در سبک زندگی و محیط
می‌توانید تغییراتی در روزمرگی و محیط خود ایجاد کنید تا خطر خشک شدن چشم را کاهش دهید. در صورت استفاده مداوم از رایانه، استراحت‌های مکرری بدهید. همچنین، از مصرف دخانیات مانند سیگار اجتناب کنید. در اتاق خواب و دیگر اتاق‌هایی که زمان زیادی را در آن‌ها می‌گذرانید، بخور رطوبتی قرار دهید.
تشخیص خشکی چشم
پزشک خشکی چشم را از طریق سابقه پزشکی، معاینه چشم و آزمایش تشخیص می‌دهد. او ممکن است از شما بخواهد که یک پرسشنامه را برای اطلاع از علائم و سابقه پزشکی خود پر کنید. در این پرسشنامه شما باید اطلاعات مورد نیاز پزشک را به او ارائه دهید. این اطلاعات عبارتند از:
- علائم مرتبط با چشم و مدت زمانی که آن‌ها را داشته‌اید
- عوامل محیطی که علائم شما را بدتر می‌کنند
- علائم دیگر، از جمله خشکی دهان، حفره، زخم دهان، خستگی و درد مفاصل
- آلرژی
- سابقه بیماری‌های چشمی
- سابقه سایر شرایط پزشکی، از جمله آلرژی و عفونت‌های مزمن ویروسی
- تاریخچه جراحی‌ها
- مصرف سیگار یا در معرض دود دست دوم بودن
- هر چند وقت یکبار پلک‌های خود را می‌شویید و از چه محصولاتی استفاده می‌کنید
- سابقه ضربه به ناحیه چشم
معاینه چشم
پزشک معاینه کاملی از چشم برای بررسی سلامت چشمان و تعیین اینکه چه چیزی باعث بروز علائم می‌شود انجام می‌دهد. در طول این معاینه، به دنبال علائم خشکی چشم است. علاوه بر خود بیماری، به دنبال علل احتمالی دیگر نیز می‌گردد. سلامت لایه اشکی را بررسی می‌کند و تست‌هایی را برای تشخیص دقیق انجام می‌دهد. تست‌هایی که این بیماری را تشخیص می‌دهند، عبارتند از:
معاینه لامپ شکاف
این آزمایش میزان اشک تولید شده توسط چشمان را بررسی می‌کند. پزشک نوری را به هر یک از چشمان می‌تاباند و از میکروسکوپ برای بررسی چشم‌ها و پلک‌ها استفاده می‌کند.
تست شیرمر
روش دیگری برای بررسی تولید اشک است. چشم پزشک یک تکه کاغذ کوچک در امتداد لبه پلک قرار می‌دهد و آن را برای چند دقیقه در آنجا می‌گذارد. چشم در پاسخ به آن، اشک تولید می‌کند و سپس پزشک این اشک‌ها را با نگاه کردن به مقدار کاغذی که آن‌ها را پوشانده است، اندازه‌گیری می‌کند.
تست زمان شکست اشک (TBUT)
این تست سرعت تبخیر اشک‌ها را بررسی می‌کند. متخصص چشم یا چشم پزشک، نوعی رنگ را در چشم قرار می‌دهد و از میکروسکوپ استفاده می‌کند تا ببیند چقدر لایه اشکی شما ثابت می‌ماند. آاو مدت زمان بین آخرین پلک زدن و زمانی که اولین ناحیه خشک روی قرنیه ظاهر می‌شود را اندازه می‌گیرند. زمان کمتر از ۱۰ ثانیه می‌تواند نشانه بیماری باشد.
درمان خشکی چشم
اهداف درمان خشکی چشم، کاهش علائم، بهبود بینایی، حداقل رساندن یا جلوگیری از آسیب و درمان علت زمینه‌ای بیماری است. درمان‌های احتمالی زیادی وجود دارد. چشم پزشک، بر اساس شدت علائم و شرایط زمینه‌ای، تصمیم می‌گیرد کدام درمان برای بیمار مناسب‌تر است. ممکن است لازم باشد قبل از یافتن راه حلی که برای فرد مناسب‌تر است، درمان‌های مختلفی را امتحان کند.
درمان‌های خانگی و تغییرات در محیط
بهتر است از محرک‌های محیطی اجتناب کنید. اینها شامل هر چیزی است که علائم را تشدید می‌کند. محرک‌های رایج شامل دود سیگار، دریچه‌های هوا که به سمت صورت شما می‌وزند، باد و مواد حساسیت‌زا می‌شوند. ممکن است استفاده از عینک آفتابی در خارج از منزل به شما کمک کند.
از مرطوب کننده در اتاق خواب خود استفاده کنید. بسته به محل زندگیتان، خانه شما ممکن است در طول زمستان که از گرما استفاده می‌کنید، رطوبت بسیار پایینی داشته باشد. این شرایط می‌تواند علائم را بدتر کند. کمپرس گرم را بر روی چشمان خود قرار دهید. ماسک حرارتی چشم را می‌توانید از هر داروخانه‌ای تهیه کنید و آن را برای ۱۰ دقیقه روی چشم قرار دهید.
به چشمان خود استراحت دهید. زمانی که در حال مطالعه یا استفاده از کامپیوتر هستید، توصیه می‌شود مکرراً استراحت کنید. تمرین قانون ۲۰/۲۰/۲۰ می‌تواند به شما کمک کند. هر ۲۰ دقیقه یکبار بایستید و چشمان خود را به مدت ۲۰ ثانیه روی چیزی در فاصله ۲۰ فوتی (۶ متر) متمرکز کنید. همچنین، هنگام مطالعه یا استفاده از صفحه نمایش، سعی کنید به خاطر داشته باشید که اغلب پلک بزنید تا به تولید اشک کمک شود.
قطره چشم
قطره‌های چشمی مختلفی برای کاهش خشکی چشم وجود دارند. از جمله اشک مصنوعی که علائم را به طور موقت تسکین می‌دهد، پمادهای روان کننده که در شب مورد استفاده قرار می‌گیرند. سیکلوسپورین A و Lifitegrast که التهاب غدد اشکی را درمان می‌کنند. اسپری بینی وارنیکلین که تولید اشک را افزایش می‌دهد.
کلام پایانی
در این مقاله، به اصلی‌ترین مسائل مرتبط با بیماری خشکی چشم پرداختیم. از علل و عوامل تا علائم، تشخیص و درمان‌های مختلف، تمام جنبه‌های مهم این بیماری را بررسی کرده‌ایم. همچنین به تأثیرات این بیماری بر زندگی فرد و راهکارهای مقابله با آن نیز اشاره کرده‌ایم. با خواندن این مقاله، شما می‌توانید اطلاعات جامعی درباره آن کسب کنید و راهکارهایی برای مدیریت بهتر این بیماری و بهبود کیفیت زندگیتان را بیابید.
