گلوکوم یا آب سیاه

خانه » مقالات » گلوکوم یا آب سیاه

گلوکوم بیماری عصب چشم است و در جریان آن با آسیب تدریجی عصب، دید محیطی از دست می رود و در پایان کار فرد شبیه اینکه از یک لوله باریک و طویل به اطراف نگاه می کند دید تونلی پیدا می کند. شما می توانید گلوکوم داشته باشید ولی از آن اطلاعی نداشته باشید، درد یا علائم دیگری وجود ندارند همچین از آنجا که از دست رفتن دید محیطی عموماً به طور آهسته و تدریجی اتفاق می افتد به راحتی قابل درک نیست در بسیاری موارد گلوکوم در طی معاینه معمولی چشم پزشکی کشف شود.راه های درمان این بیماری شامل قطره و جراحی آب سیاه می باشد.

علت آب سیاه

به دلیل افزایش فشار مایع درون چشم تدریجاً عصب بینایی تضعیف می شود و آنقدر این حادثه می تواند آهسته رخ دهد که فرد متوجه نشود که افت دید برای او رخ داده است.

یک ظرفشوئی را در نظر بگیرید باشیری که تمام مدت باز است حال اگر خروجی باز باشد و همه چیز درست عمل کند حادثه ای رخ نمی دهد اما اگر راه خروج مسدود باشد آب سرریز می کند. در چشم هم مایع زلالیه دائم ترشح می شود در یک نوع از گلوکوم و اگر کانالهای خروجی درست عمل نکند افزایش فشار درون چشمی رخ می دهد .

عمل

تمایل به پیدایش آب سیاه می تواند موروثی باشد و در بعضی انواع آن افراد فامیل مبتلا احتمال ابتلاء بیشتری به این بیماری دارند. سن هم یک فاکتور مهم است هر چند این بیماری در سنین کم هم می تواند ایجاد شود ولی معمولاً در سن های بالا شایعتر است. درمانهای طولانی مدت با داروهای کورتون، دیابت، جراحی های چشمی و سابقه جراحی های چشمی زمینه ساز این بیماری می تواند باشد.

تشخيص آب سیاه

به غیر از سنجش فشار چشم و معاینه عصب چشم، پزشک شما گاهی درخواست سنجش دید محیطی می کند و با وسیله ای به اسم پریمتری می خواهد حدود آسیب دید را بفهمد . شما جلوی ماشینی می نشینید و نقطه های نورانی را در جاهای مختلف بالا، زیر و اطراف می تاباند. با استفاده از یک چشم در یک زمان و نگاه کردن مستقیم به جلو، با دیدن فلاشهای نور علامت می دهید و با همکاری هر چه بیشتر و بهتر شما نقطه دقیقتری از دید محیطی بدست می آید.

درمان

می دانید اگر بپذیریم گلوکرم علاج پذیر نیست بلکه با استفادة صحیح از داروها قابل کنترل است و می توان آسیب عصب را کند و یا متوقف کرد بهتر با موضوع کنار می آئیم.

این که چشم پزشک شما توصیه به دارو، لیزر و یا جراحی می کند بستگی به نوع گلوکوم شما دارد.

داروهای آب سیاه فشار داخل چشمی را پائین می آورند. این کار بوسیله ی افزایش خروج مایع زلالیه از چشم و یا کاهش تولید آن صورت می گیرد. داورها باید به طور منظم و ممتد استفاده شود تا تأثیر آن ظاهر گردد. در اکثر موارد کنترل فشار داخل چشم با قطره مقدور است ولی گاهی توصیه همزمان به مصرف قرص هم می گردد.

برخی بعد از کنترل فشار داخل چشم با دارو صرفاً با مراجعه به داروخانه و تهیه دارو این باور را دارند که فشار چشم آنها کنترل شده مانده است ولی می دانید که فشار چشم هم می تواند نوسانات زیادی داشته باشد و باید پزشک شما در جریان نحوه ی مصرف دارو قرار گیرد. در واقع هرگز درمان خودسرانه و بدون نظارت پزشک تضمین کننده آیندة بینائی شما نخواهد بود.

مصرف این قطره های چشمی در برخی افراد عوارضی می دهد که با گذشت چند هفته کمتر می شود. سوزش، تاری دید، اختلال دید نزدیک، قرمزی چشم و یا سردرد از این جمله هستند. خارش، گزگز شدن یا همان سوزش انگشتان دست و پا، کاهش اشتها و تغییر در طعم غذاها از جمله عوارض قرص های گلوکوم می باشد.

با همکاری پزشک شما می توانید به را حتی این مرحله را بگذرانید.

نكات مهم هنگام ريختن قطره ها

نمی توان از اهمیت موضوع نحوة قطره چکاندن گذشت، اگر کم بریزید بیماری کنترل نمی شود و اگر زیاد بریزید عوارض بیشتر می شود . قطره را می توان ایستاده ، خوابیده یا نشسته چکاند. اول دستهای خود را بشوئید. شیشه قطره را در دست بالا ی چشمتان نگه دارید به آرامی پلک پائین خود را با انگشت پائین بکشید تا حفره کوچکی در زیر چشم ایجاد شود و سپس قطره را بچکانید . به آرامی چشم را ببندید پلکهای را بسرعت باز و بسته نکنید تا قطره قبل از اینکه جذب شود از چشمتان بیرون بریزد. به منظور کاهش مقدار قطره ای که به داخل مجاری اشکی و از آن راه جذب عمومی بدن می شود باید برای 3 تا 5 دقیقه چشم را بسته نگه دارید این کار به بسته نگه داشتن مجاری اشکی کمک می کند .

در هر چشم هر نوبت فقط یک قطره بچکانید اگر نیاز بود که دو قطره متفاوت استفاده کنید 5 تا 10 دقیقه بعد از ریختن اولی صبر کنید تا مطمئن شود که دارو به داخل چشم جذب شده است .

فاصله زمانی بین دو ملاقات پزشک بستگی به موقعیت خاص بیماری چشم خواهد داشت . در هرملاقات پزشک تمام و یا قسمتی از معاینه را تکرار می کند و اگر از فشار داخل چشم راضی باشد به تدریج فواصل ملاقاتها بیشتر می شود .

اگر یک نوبت مصر ف قطره را فراموش کردید یعنی یک یا دو روز را بدون کنترل فشار چشم به سر خواهید برد و این به معنی آسیب دوباره عصب چشم شما خواهد بود .پس سعی نکنید برای جبران آن نوبت بعد دارو را دو برابر کنید چون فقط عوارض دارو را بیشتر کرده اید بنابراین مصرف منظم و مرتب علاج این مشکل خواهد بود .

جراحی آب سیاه

جراحی معمولا اولین قدم برای درمان آب سیاه نیست، اما اگر دیگر روش‌های درمانی موثر واقع نشدند، پزشکان می‌توانند بینایی بیمار را از این طریق نجات دهند.

گلوکوم فشار داخل چشم است، مثل یک توپ بسکتبال که بیش از حد باد شده باشد. در این بیماری مایع درون چشم شما نمی‌تواند از راهی که باید خارج شود. این اتفاق به اعصاب بینایی درون چشم صدمه زده و در نهایت بینایی شما آسیب می‌‍بیند.

چه زمانی جراحی می‌تواند موثر باشد؟

پزشک قطره‌های چشمی و داروهای خوراکی را برای شما تجویز می‌کند تا از فشار داخل چشم شما بکاهد. اما اگر داروها تاثیرگزار نبودند، راه حل بعدی جراحی است.
اگر داروها باعث ایجاد عوارض جانبی مثل افزایش فشار خون، افزایش ضربان قلب، یا ناتوانی جنسی شوند، می‌توانید جراحی را برای درمان بیماری خود انتخاب کنید. گاهی اوقات فشار چشم بیماران به قدری بالا است که بینایی آن‌ها را به خطر می‌اندازد، در این صورت لازم است که هر چه سریع‌تر جراحی انجام شود.

انواع روش‌های جراحی آب سیاه کدامند؟

پزشکان در ابتدا جراحی با لیزر را امتحان می‌کنند. این روش می‌تواند در مطب دکتر یا در کلینیک انجام شود. بعد از جراحی با لیزر می‌توانید بلافاصله به خانه برگردید و روز بعد کارهای روزانه خود را آغاز کنید.
لیزر در واقع پرتوهای شدید نور است که با برخورد با چشم شما به باز شدن مجراهای مسدود شده و تخلیه شدن مایعات از درون چشم کمک می‌کند. مشاهده نتیجه کامل عمل ممکن است چند هفته طول بکشد.
در زیر به چند نوع روش جراحی آب سیاه با لیزر اشاره می‌کنیم:
• ترابکولوپلاستی لیزری آرگون (ALT) : این روش درمانی مجراهای مسدود شده چشم شما را باز می‌کند و در نتیجه مایعات درون چشم می‌توانند تخلیه شوند. پزشک شما ممکن است ابتدا نیمی از مجراهای مسدود شده را باز کند، صبر کند تا نتیجه عمل را مشاهده کند و سپس نیم دیگر مجراها را باز کند. روش ALT در 75 درصد بیمارانی که به نوع رایجی از گلوکوم مبتلا هستند نتیجه بخش است.
• ترابکولوپلاستی لیزری انتخابی (SLT): اگر روش ALT نتواند مشکل را برطرف کند، ممکن است پزشک از روش SLT استفاده کند. پزشک لیزر درجه پایین را با هدف گیری بسیار قوی به نقاطی که در آن فشار چشم بالا است می‌تاباند. از روش لیزر انتخابی می‌توان در هر جلسه به میزان کمی استفاده کرد.
• ایریدوتومی لیزری محیطی (LPI): اگر فاصله کمی بین عنبیه (قسمت رنگی چشم) و قرنیه (لایه خارجی شفاف چشم) بسیار کم باشد، ممکن است مبتلا به گلوکوم با زاویه کم شده باشید. مایعات و فشار در این قسمت ایجاد می‌شود. روش LPI از پرتوهای لیزر استفاده می‌کند تا سوراخ کوچکی در عنبیه ایجاد کند. مایعات اضافی می‌توانند از طریق این سوراخ خارج شده و فشار را کاهش دهند.
• سیکلوفتوکوآگولاسیون: اگر سایر روش‌های لیزر درمانی و جراحی نتوانند مایعات و فشار درون چشم را کاهش دهد، پزشک شما می‌تواند این روش را نیز امتحان کند. پزشک لیزر را به ساختار درون چشم شما می‌تاباند تا فشار را کاهش دهد. ممکن است نیاز باشد این کار را چند بار انجام دهید تا گلوکوم به طور کامل از بین برود.

از جراحی با لیزر چه انتظارهایی باید داشته باشید؟

شما می‌توانید جراحی با لیزر را در مطب دکتر یا در یک کلینیک چشم‌پزشکی انجام دهید. پزشک چشم شما را بی‌حس می‌کند. شما نباید در طول جراحی هیچگونه دردری را احساس کنید. ممکن است کمی احساس تیر کشیدن یا سوزش در حین عمل داشته باشید.

همچنان که شما دراز کشیده‌اید، پزشک لنزهای خاصی را در چشم شما می‌گذارد، سپس لیزر را دقیقا در همان نقطه‌ای که باید درمان شود می‌تاباند. این کار ممکن است مثل درخشش بسیار کوتاه یک نور باشد.

بعد از جراحی آب سیاه با لیزر

ممکن است درست بعد از درمان دید شما کمی تار شود. همچنین ممکن است کمی احساس سوزش داشته باشید. پزشک بعد از چند ساعت فشار چشم شما را چک می‌کند. توجه داشته باشید که باید کسی همراه شما باشد تا بعد از عمل شما را به خانه ببرد.
ممکن است نیاز باشد بعد از عمل مصرف داروهای خود را ادامه دهید تا بتوانید فشار چشمتان را تحت کنترل داشته باشید.

سایر روش‌های جراحی آب سیاه کدامند؟

اگر لیزر یا دارو نتوانند فشار چشم شما را کاهش دهند، ممکن است به عمل جراحی سنتی‌تری نیاز پیدا کنید. در این صورت باید به بیمارستان یا یک مرکز جراحی مراجعه کنید و احتمالا بعد از عمل به چند هفته استراحت نیاز خواهید داشت.
این روش‌های جراحی عبارتند از:

ترابکولکتومی: جراح یک برش کوچک در قسمت سفید چشم شما ایجاد می‌کند تا بعضی از منافذ بافت داخل چشم را باز کند. این کار باعث خارج شدن مایعات اضافی داخل چشم می‌شود. ممکن است نیاز باشد بعد از جراحی داروهایی را مصرف کنید تا بافت زخم در چشم شما ایجاد نشود. این عمل می‌تواند در مطب دکتر یا در یک کلینیک چشم‌پزشکی انجام شود.
جراحی ایمپلنت مجرای تخلیه: پزشک یک لوله بسیار کوچک را درون چشم شما قرار می‌دهد تا مایعات اضافی از طریق آن خارج شوند. در حال حاضر ایمپلنت‌های با حداقل تهاجم در دسترس هستند.
الکتروکوتری: جراح در این روش از یک دستگاه حرارتی به نام ترابکتوم استفاده می‌کند تا یک برش کوچک در مجرای چشم شما ایجاد کند. این کار می‌تواند مایعات درون چشم را تخلیه کند تا فشار چشم شما کاهش یابد. این روش به اندازه روش ترابکولکتومی و ایمپلنت مجرای تخلیه تهاجمی نیست.

انتظار چه چیزهایی را باید داشته باشید؟

پزشک ممکن است داروهای بی‌حسی و آرام‌بخش به شما بدهد. شما نباید در طول عمر هیچگونه دردی را احساس کنید. ممکن است در حین عمل به شدت احساس خواب‌آلودگی و کسالت داشته باشید.
بعد از جراحی آب سیاه، باید حدود یک هفته در منزل استراحت کنید. تا 4 هفته بعد از عمل رانندگی نکنید، مطالعه نکنید، خم نشوید، و هیچ چیز سنگینی را بلند نکنید. از تماس آب با چشمانتان خودداری کنید. ممکن است چشمان شما قرمز، زخم، یا آبکی باشد. همچنین ممکن است مقدار کمی برآمدگی در جایی که برش انجام شده مشاهده کنید.
دید شما ممکن است تا حدود 6هفته بعد از عمل اندکی تار شود. استفاده از لنزهای تماسی تا زمانی که برجستگی زخم یا تورم به طور کامل از بین نرفته ممنوع است. تقریبا نیمی از بیمارانی که این عمل را انجام می‌دهند دیگر نیازی به مصرف دارو برای کاهش فشار چشم ندارند.

آیا خطراتی در عمل جراحی آب سیاه وجود دارد؟

عمل جراحی آب سیاه احتمال ابتلا به آب مروارید را افزایش می‌دهد. سایر خطرات احتمالی آن عبارتند از:

درد یا قرمزی چشم
فشار چشم خیلی بالا یا خیلی پایین
کاهش بینایی
عفونت
التهاب
خونریزی در چشم

عمل جراجی گلوکوم نمی‌تواند بینایی شما را که قبلا کاهش یافته برگرداند. اگر فشار چشم شما دوباره بالا رفت، ممکن است نیاز باشد که دارو مصرف کنید یا جراحی‌ دیگری انجام دهید. به طور منظم برای معاینه چشم خود به پزشک مراجعه کنید تا مطمئن شوید همه چیز خوب است.

افزايش فشار داخل چشمي

اين بيماري زماني رخ مي دهد كه فشار داخل چشم، بالاتر از حد طبيعي باشد. فشار چشم به صورت ميلي متر جيوه بيان مي شود كه همان واحد اندازه گيري مورد استفاده در فشارسنج هاي آب و هوا است. فشار طبيعي چشم بايد كمتر از 21 ميلي متر جيوه باشد. اين عدد، بالاترين حد طبيعي است كه در افراد مختلف مشاهده مي شود.

افزايش فشار د اخل چشم به معناي آن سياه نيست. آب سياه يا گلوكوم يك بيماري چشمي است كه اغلب باعث فشار بالاي داخل چشمي مي شود. در افراد مبتلا به افزايش فشار داخل چشمي، عصب بينايي طبيعي به نظر مي رسد و هيچ نشانه اي از گلوكوم در آزمون ميدان ديد، كه بخش محيطي ميدان بينايي را معاينه مي كند، ديده نمي شود. با اين حال، افراد مبتلا به فشار بالاي چشم، مشكوك به گلوكوم در نظر گرفته مي شوند. اين افراد بايد توسط يك چشم پزشك تحت نظر باشند تا مطمئن شوند كه بيماري آنها، پيشرفت نمي كند. فشار داخل چشمي با افزايش سن به تدريج افزايش مي يابد، بنابراين با افزايش سن، گلوكوم نيز بيشتر ديده مي شود.

در افراد سالم، مايع شفافي به نام زلاليه در بخش قدامي چشم در گردش است. براي حفظ فشار ثابت، به طور مداوم مقدار كمي زلاليه توليد مي شود و در همان حال، مقدار برابري از اين مايع از بخش قدامي چشم خارج مي شود. جريان مايع زلاليه از طريق كانال می باشد. اگر، زلاليه به درستي جريان نيابد يا توليد زلاليه بيش از حد باشد، فشار مايع در چشم افزايش يافته و باعث فشار بالاي داخل چشمي مي شود.

ضربه به چشم، مانند برخي ديگر از بيماريهاي چشمي مي تواند منجر به افزايش فشار داخل چشمي شود. برخي از داروها (مانند استروئيدها يا كورتون) نيز در بالا رفتن فشار داخل چشمي نقش دارند.

افرادي كه در معرض بيشترين خطر براي اين بيماري قرار دارند، عبارتند از، افراد با سابقه خانوادگي فشار داخل چشمي بالا يا گلوكوم، مبتلايان به ديابت، افراد با سن بالاي 40 سال و مبتلايان به نزديك بيني شديد.

علايم و تشخيص افزايش فشار داخل چشمي

فشار بالاي داخل چشم معمولا هيچ علامت و نشانه اي ندارد. از اين رو، معاينات منظم توسط چشم پزشك بسيار اهميت دارد.

به عنوان بخشي از معاينات كامل چشم پزشكي، پزشك معالج معاينات لازم جهت اندازه گيري فشار چشم شما را انجام مي دهد تا اطمينان حاصل كند كه گلوكوم نداريد.

آزمون هايي كه براي تشخيص به كار مي روند عبارتند از:

آزمون تونومتري: در اين روش، چشم پزشك، با استفاده از يك ابزار به نام تونومتر، فشار چشم شما را اندازه گيري مي كند. در طي اين آزمون، چشم را با قطره بي‌حس‌مي‌كنند.اين‌وسيله ميزان مقاومت قرنيه‌در برابر فشار را محاسبه مي كند.

آزمون گونيوسكوپي: گونيوسكوپي امكان ديدن دقيق «زاويه» چشم را براي پزشك فراهم مي كند. اگرچه پزشك قادر نيست زاويه تخليه مايع زلاليه را در بررسي اتاقك قدامي به طور مستقيم ببيند ولي با استفاده از عدسي هاي مخصوصي اين بررسي امكان پذير است كه آيا شما به گلوكوم مبتلا هستيد يا خير و اگر مبتلا هستيد گلوكوم شما از چه نوعي است؟

معاينه افتالموسكوپي: چشم پزشك قادر است ميزان آسيب عصب بينايي شما را با استفاده از افتالموسكوپ ببيند. افتالموسكوپ وسيله اي است كه داخل چشم را بزرگتر نشان مي دهد. با استفاده از قطره هاي چشمي گشاد كننده، مردمك باز مي شود تا پزشك ديد دقيق تري داشته باشد و بتواند آسيب هاي احتمالي سر عصب بينايي را مشاهده كند.

آزمون ميدان بينايي (پريمتري): وجود نقاط سياه را كه يكي ديگر از نشانه هاي گلوكوم است، مورد بررسي قرار مي دهد. اين آزمون با استفاده از يك ابزار كاسه اي شكل انجام مي شود. هنگام گرفتن آزمون، يكي از چشم ها بسته و چشم ديگر معاينه مي شود. شما مي نشينيد و مستقيم به هدفي كه روبرويتان قرار دارد، نگاه مي كنيد. با ايجاد صدا توسط رايانه، نقاط نوراني به صورت تصادفي بر روي صفحه كاسه اي شكل پريمتري ظاهر مي شود. سپس از شما خواسته مي شود هر زمان كه نور را مشاهده كرديد، يك دكمه را فشار دهيد.

آزمون پاكي متري: از آنجا كه ضخامت قرنيه در ارزيابي فشار اندازه گيري شده تاثير دارد، از پاكي متر براي اندازه گيري ضخامت قرنيه استفاده مي شود. وسيله اي كه پاكي متر نام دارد بر روي سطح قرنيه قرار داده شده و ضخامت قرنيه را اندازه گيري مي كند.

درمان افزايش فشار داخل چشمي

نكته بسيار مهم اين است كه افراد مبتلا به فشار بالاي چشم بايد به طور كامل تحت نظر باشند تا از بروز عوارضي مانند كاهش ديد و آسيب عصب بينايي جلوگيري شود. براساس نوع بيماري ، پزشك در اسرع وقت درمان را آغاز مي كند و ميزان فشار داخل چشم شما را به طور منظم اندازه گيري مي كند.

در موارد ديگر، چشم پزشك شما ممكن است تصميم بگيرد كه براي كاهش فشار داخل چشم، از دارو استفاده كند. قطره هاي چشمي مي تواند فشار بالاي داخل چشم را بهبود بخشد ، اما مهم است كه شما دقت لازم در مصرف داروها داشته باشيد. در برخي از موارد، ممكن است پزشك شما بيش از يك دارو تجويز كند

بسياري از بيماران مبتلا به فشار بالاي داخل چشمي ممكن است به گلوكوم زاويه باز اوليه مبتلا شوند ، كه تقريبا هميشه نياز به درمان براي كاهش فشار داخل چشم دارد. در صورت بروز اين موارد، حتما با چشم پزشك خود در مورد گزينه هاي درماني مشورت كنيد.