تنبلی چشم: بررسی علل، علائم، تشخیص و درمان

مشکلات بینایی به ویژه در کودکان بسیار مهم هستند. یکی از شایع‌ترین مشکلات بینایی در کودکان تنبلی چشم است که در این مقاله، به صورت کامل به آن خواهیم پرداخت. در این مقاله، بررسی خواهیم کرد که آیا می‌شود از آمبلیوپی جلوگیری کد یا خیر؟ برای آشنایی با علائم، علل، روش‌های تشخیص و درمان آن تا انتهای مقاله همراه ما باشید. 

تنبلی چشم چیست؟ 

آمبلیوپی یا تنبلی چشم، یک بیماری چشمی است که بر توانایی دید واضح از هر دو چشم تأثیر می‌گذارد. معمولاً زمانی که کودک نوزاد یا خیلی جوان است ایجاد می‌شود و اگر درمان نشود به مرور زمان بدتر می‌شود. اگر کودک آمبلیوپی داشته باشد، یکی از چشمان او تاری و دیگری دارای دید واضح است. مغز آن‌ها شروع به نادیده گرفتن چشم تار می‌کند و فقط از چشمی با دید واضح برای دیدن استفاده می‌کند. از آنجایی که مغز آن‌ها بیشتر به چشم قوی‌ترشان متکی است، بینایی چشم ضعیف‌ترشان با گذشت زمان بدتر می‌شود. آمبلیوپی، یک مشکل پزشکی جدی است که نیاز به درمان توسط متخصص چشم دارد. 

در مورد تفاوت انحراف و تنبلی چشم هم بدانید!

علائم تنبلی چشم 

تشخیص آمبلیوپی در افراد، کار آسانی نیست. اکثر کودکان تا وقتی که متخصص، چشم آن‌ها را معاینه نکند، تشخیص داده نمی‌شود. در صورتی که متوجه علائم این مشکل بینایی در کودک شدید، احتمالاً تغییراتی را در نحوه تعامل آن‌ها با اشیا و فضای اطراف خود مشاهده خواهید کرد. این نشانه‌ها عبارتند از: 

• به اشیا (به خصوص در یک طرف بدن آن‌ها) برخورد می‌کند. 
• یکی از چشمان خود را می‌بندد 
• زیاد پلک یا چشمک می‌زند. 
• تشخیص دور یا نزدیک بودن اشیا سخت یا نا ممکن است
• در چشم‌ها تقارن وجود ندارد
• نتایج غیر عادی سنجش و آزمایش چشم‌ها
• اغلب سرشان را به یک طرف خم می‌کنند. 
• وجود افتادگی پلک

آمبلیوپی چه شکلی است؟ 

اگر کودک آمبلیوپی داشته باشد، ممکن است نتوان چیزی متفاوت از نظر فیزیکی را در چشمان او مشاهده کرد. اما چشم آسیب‌دیده آن‌ها ممکن است با چشم قوی‌تر همخوانی نداشته باشد. همچنین ممکن است خارج از مرکز به نظر برسد یا در جهتی حرکت کند که با جایی که به آن نگاه می‌کنند مطابقت نداشته باشد. 

علت تنبلی چشم 

آمبلیوپی زمانی اتفاق می‌افتد که چیزی بین چشم‌های کودک و نحوه تمرکز او بر روی اشیایی که به آن‌ها نگاه می‌کند تفاوت ایجاد کند. شایع‌ترین دلایل آمبلیوپی سایر مشکلات بینایی یا مشکلات ساختاری چشم آن‌ها است، که عبارتند از: 

• عیوب انکساری
• استرابیسم
• مشکلات ساختاری

عیوب انکساری

عیب انکساری چیزی در مورد شکل طبیعی چشمان شما یا توانایی آن‌ها در تمرکز است که دید شما را تار می‌کند. اگر کودک شما عیب انکساری داشته باشد که فوراً درمان نشود، ممکن است دچار آمبلیوپی شود. عیوب انکساری در کودکان که منجر به آمبلیوپی می‌شود عبارتند از: 

• نزدیک بینی، مشکل در دیدن اجسام دور
• دوربینی، مشکل در دیدن اشیایی که از نزدیک هستند. 
• آستیگماتیسم (داشتن قرنیه بیضی شکل) 

استرابیسم

استرابیسم (چشم‌های ضربدری)، زمانی اتفاق می‌افتد که چشمان با یکدیگر هم راستا نباشند. چشمان معمولاً همزمان با هم حرکت می‌کنند. اگر یکی از چشمان بدون مطابقت با چشم دیگر حرکت کند، ممکن است مغز او شروع به تکیه بر یک چشم، نسبت به چشم دیگر کند. 

شرایط ساختاری چشم

تمام شرایطی که روی عملکرد چشم تأثیر گذار باشند، می‌توانند موجب بروز تاری در دیدن و ایجاد تنبلی چشم شود که عبارتند از: 

• افتادگی پلک (پتوز)، به خصوص اگر یکی از پلک‌ها به اندازه‌ای افتاده باشد که بخشی از چشم کودک را مسدود کند. 
• آب مروارید، کدر شدن عدسی چشم
• مشکلات قرنیه (قسمت شفاف جلوی چشم شما) 

عوامل خطر آمبلیوپی (تنبلی چشم) 

هر کودکی ممکن است دچار آمبلیوپی شود. برخی از عوامل باعث می‌شود کودکان بیشتر در معرض آمبلیوپی قرار گیرند، که عبارتند از: 

• داشتن سابقه خانوادگی بیماری
• تاخیر در رشد
• زایمان زودرس (به دنیا آمدن قبل از هفته ۳۷ بارداری) 
• وزن کم هنگام تولد (متولد شدن با وزن کمتر از ۲۵۰۰ گرم) 

تشخیص تنبلی چشم

پزشک یا متخصص چشم، آمبلیوپی را تشخیص می‌دهد. پزشکان، همه بچه‌ها را از نظر تنبلی چشم در طی معاینه بررسی می‌کنند. آن‌ها یک معاینه چشم برای بررسی چشم‌های کودک انجام می‌دهند. همچنین میزان دید کودک را مورد آزمایش قرار خواهند داد. آن‌ها به دنبال هر چیزی می‌گردند که بر توانایی چشم برای کار کردن آنطور که باید تاثیر می‌گذارد. 

اکثر کودکانی که آمبلیوپی در آن‌ها تشخیص داده می‌شود، خیلی جوان هستند تا قبل از اینکه پزشک متوجه شود بینایی آن‌ها بدتر است یا تغییر می‌کند. اگر متوجه تغییراتی در نحوه نگه داشتن سر یا تعامل کودک با اشیاء اطراف خود شده اید، به پزشک یا متخصص چشم اطلاع دهید. 

درمان تنبلی چشم

متخصص چشم، آمبلیوپی را با وادار کردن مغز کودک به استفاده از چشم ضعیف‌تر خود برای دیدن درمان می‌کند. این کار باعث ترمیم و تقویت ارتباط بین مغز کودک و هر دو چشم او برای اصلاح آمبلیوپی می‌شود. رایج‌ترین درمان‌های آمبلیوپی عبارتند از: 

• چسب چشم
• عینک 
• قطره‌های چشمی 
• جراحی

استفاده از چسب چشم

این یک تصور غلط رایج است که کودکانی که برای اصلاح آمبلیوپی از چسب استفاده می‌کنند، چشم آسیب دیده خود را می‌پوشانند تا به بهبود آن کمک کند. در واقع خلاف این موضوع صحت دارد. کودک حداقل برای چند ساعت در روز از چسبی استفاده می‌کند که چشم قوی‌تر او را می‌پوشاند. مسدود کردن دید از چشم قوی‌تر، مغز کودک را مجبور می‌کند از تصاویر چشم ضعیف‌تر برای دیدن استفاده کند. همچنین چشم ضعیف را تقویت می‌کند. 

عینک 

استفاده از عینک می‌تواند عیوب انکساری را که باعث آمبلیوپی می‌شود اصلاح کند. هنگامی که بینایی کودک بهبود یافت، مغز او ممکن است به استفاده از هر دو چشم برای دیدن بازگردد. همچنین احتمال دارد کودک به عینک و درمان‌های دیگر به طور همزمان نیاز داشته باشد. 

قطره‌های چشمی 

متخصص چشم ممکن است قطره‌های چشمی دارویی (معمولا آتروپین) را در چشم قوی کودک بریزد. این دارو به طور موقت چشم را تار می‌کند، که باعث می‌شود مغز آن‌ها از چشم ضعیف‌تر برای دیدن استفاده کند. قطره‌های چشمی بی‌خطر هستند و برای همیشه بینایی چشم قوی کودک را تحت تاثیر قرار نمی‌دهند. 

جراحی تنبلی چشم

به ندرت نیاز به جراحی برای اصلاح آمبلیوپی وجود دارد. اگر کودک آب مروارید یا مشکل ساختاری دیگری در چشم دارد که درمان‌های غیر جراحی نمی‌توانند آن را برطرف کنند، ممکن است به جراحی نیاز داشته باشد. متخصص چشم خواهد گفت که کودک به چه نوع جراحی نیاز دارد. 

تنبلی چشم با افزایش سن 

آمبلیوپی قابل درمان است، اما اگر در سنین پایین درمان نشود، می‌تواند باعث مشکلات بینایی دائمی شود. درمان آمبلیوپی در نوجوانان و بزرگسالان امکان‌پذیر است، اما مدت زمان بیشتری طول می‌کشد و معمولاً تأثیر کمتری دارد. اگر متوجه هر گونه تغییر فیزیکی در چشمان کودک شدید، به پزشک یا متخصص چشم مراجعه کنید. 

درمورد تقویت چشم بیشتر بدانید!

کلام پایانی 

آمبلیوپی، یک مشکل رایج است که بینایی کودکان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این مشکل بینایی، یک وضعیت پزشکی است که نمی‌توانید از آن پیشگیری کنید. بهترین راه برای تشخیص زودهنگام آن، آزمایش‌های بینایی منظم است. متخصص چشم، درمان‌هایی را پیشنهاد می‌کند که بیماری را اصلاح می‌کند و بینایی فرزند را تا حد ممکن باز می‌گرداند. 

سوالات متداول