درمان اکتروپیون یا برگشتگی پلک به خارج

اکترپیون (برگشت پلک به خارج) بیماری است که در آن پلک به سمت بیرون برمی‌گردد. این امر موجب تحریک و سوزش سطح درونی پلک می‌گردد. اکتروپیون در بین بزرگسالان مسن شایع‌تر می‌باشد و در کل پلک پایین را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در اکتروپیون حاد، تمام پلک و در حالت خفیف، تنها یک قسمت از پلک از چشم خارج شده و به سمت بیرون برمی‌گردد. استفاده از اشک‌های مصنوعی و پمادهای مخصوص می‌تواند علائم ناشی از اکتروپیون را برطرف کند. اما معمولا این بیماری با جراحی به‌طور کامل درمان می‌شود.

علائم اکتروپیون

درحالت معمول وقتی پلک می‌زنید، پلک‌های شما اشک را به‌طور یکسان در سرتاسر چشم توزیع کرده و سطح چشم را مرطوب نگه می‌دارد. این اشک‌ها وارد منافذ کوچک در قسمت داخلی پلک‌ها (پانکتا) می‌گردد. اگر به بیماری اکتروپیون مبتلا باشید، پلک پایین شما از چشم جدا شده و به ‌بیرون برمی‌گردد در نتیجه اشک چشم به‌درستی وارد منافذ پلک یا پانکتا نمی‌شوند وعلائم و نشانه‌های زیر بوجود می‌آید:

• آب‌ریزش چشم: بدون تخلیه مناسب، اشک جمع شده و روی پلک‌ها متمرکز می‌شود.
• خشکی چشم: اکتروپیون موجب می‌شود بیمار احساس خشکی، تحریک و سنگریزه در چشم کند.
• تحریک: اشک‌های متراکم و یا خشکی چشم می‌تواند چشم را تحریک کرده و موجب سوزش و قرمزی در پلک و سفیدی چشم شوند.
• حساسیت به نور: اشک‌های متراکم و یا چشم خشک سطوح قرنیه را تحریک کرده و موجب حساسیت چشم به نور می‌گردد.

چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر چشم‌های شما به‌طور مکرر تحریک شده و یا آبریزش دارد و یا تصور می‌کنید که دچار افتادگی پلک شدید و یا عضله پلک شما ضعیف شده بهتر است به متخصص چشم مراجعه کنید.

در صورت تشخیص اکتروپیون و علائمی که در این قسمت معرفی می‌شود باید حتما تحت مراقبت‌های فوری قرار بگیرید:

• افزایش قرمزی در چشم
• حساسیت به نور
• کاهش دید

موارد ذکر شده علائم و نشانه‌های تماس قرنیه با هوا و یا زخم قرنیه است که می‌تواند به بینایی فرد آسیب برساند.

علت‌ها

دلایل بوجود آمدن اکتروپیون:

• تضعیف عضله پلک: با افزایش سن عضله‌های زیر چشم ضعیف شده و تاندون‌ها کشیده می‌شوند. این عضله‌ها و تاندون‌ها پلک را روی چشم نگه می‌دارند بنابراین با ضعیف شدن این عضله‌ها پلک دچار افتادگی می‌گردد.
• فلج صورت: بیماری‌های خاص مانند فلج بل و انواع خاص تومور می‌توانند عصب و عضلات صورت را فلج کنند. فلج صورت عضلات پلک را تحت تاثیر قرار داده و موجب بیماری اکتروپیون می‌گردد.
• زخم و جراحی: پوستی که به‌ دلیل سوختگی یا تروما آسیب می‌بیند می‌تواند روی پلک‌ها تاثیر بگذارد. در جراحی پلک (بلفاروپلاستی) خصوصا اگر مقدار قابل ‌توجهی از پوست در طی جراحی از پلک جدا شود می‌تواند موجب بیماری اکتروپیون شود.
• بیماری پلک: رشد سرطانی و یا بدخیم روی پلک می‌تواند موجب برگشت پلک به سمت خارج چشم شود.
• اختلالات ژنتیکی: وقتی اکتروپیون با اختلالات ژنتیکی مانند سندرم داون همراه باشد ممکن است به‌صورت مادرزادی بوجود آید، البته باید خاطرنشان کرد که این حالت به‌ندرت پیش می آید.

عوامل خطرزا

عواملی که خطر ابتلا به اکتروپیون را افزایش می‌دهند عبارتند از:

• سن: شایع‌ترین علت اکتروپیون افزایش سن و ضعیف شدن بافت عضلانی پلک است.
• سابقه جراحی در چشم: افرادی که جراحی پلک داشتند بیشتر در معرض ابتلا به اکتروپیون هستند.
• سابقه سرطان، سوختگی و آسیب: سرطان پوست، تروما و یا سوختگی در ناحیه صورت خطر ابتلا به اکتروپیون را افزایش می‌دهد.

عوارض

 تحریک طولانی‌مدت، سرخی بیش از حد و قرار گرفتن قرنیه در مجاورت هوا منجر به ضخامت مخاط داخلی چشم و یا عفونت چشم می‌شود. این امر خصوصا صبح هنگام بیدار شدن از خواب، می‌تواند موجب آلرژی و یا تجمع مایع اطراف چشم یا مژه شود. عوارض دیگر شامل:

• سایش قرنیه: خراش روی قرنیه و یا سطح چشم
• زخم قرنیه: زخم روی قرنیه یا سطح چشم
• اختلال بینایی
• کوری دائمی

تشخیص

اکتروپیون معمولا با آزمایش و معاینه ساده چشم  قابل تشخیص است. از راه‌های تشخیص این بیماری این است که پزشک ممکن است در طول معاینه پلک بیمار را کشیده و یا از بیمار بخواهد که چشمان خود را محکم  و با فشار ببندد. این کار کمک می‌کند تا پزشک قدرت عضلات و تاندون‌های پلک بیمار را ارزیابی کند.

اگر اکتروپیون ناشی از اسکار، تومور، جراحی و یا تشعشعات باشد ممکن است پزشک علاوه ‌بر معاینه پلک، بافت‌های اطراف را هم بررسی کند. پی‌ بردن به این‌که چگونه شرایط دیگر موجب بیماری اکتروپیون می‌شوند، تاثیر مثبتی در انتخاب درمان مناسب و تکنیک جراحی دارد.

درمان اکتروپیون

اگر اکتروپیون خفیف باشد ممکن است پزشک با تجویز اشک‌های مصنوعی و یا پماد علائم آن را برطرف کند، اما اصلاح کامل این ناهنجاری چشم تنها با جراحی امکان‌پذیر است.

جراحی

انواع جراحی برای درمان اکتروپیون به شرایط بافت اطراف پلک و علت بیماری بستگی دارد.

اکتروپیون ناشی از شل شدن عضلات و تاندون‌های به ‌دلیل افزایش سن

جراح ممکن است بخش کوچکی از لبه بیرونی پلک پایین بیمار را حذف کند. بعد از بخیه پلک، تاندون‌ها و عضلات پلک سفت شده و موجب می‌شوند پلک به‌طرز درستی روی چشم قرار بگیرد. این روش نسبتا ساده است.

اکتروپیون ناشی از بافت اسکار جراحی و یا جراحی سابق

ممکن است پزشک برای کمک و درمان پلک پایین مجبور باشد از پوست پلک بالا و یا پشت گوش بیمار برای پیوند استفاده کند. در صورتی که بیمار مبتلا به فلج صورت و یا زخم‌های قابل ‌توجه در صورت باشد، ممکن است جراحی در 2 مرحله صورت بگیرد تا اکتروپیون کامل اصلاح شود.

قبل از جراحی پلک و اطراف آن با ماده بی‌حسی موضعی، بی‌حس می‌شود. ممکن است داروی مسکن خوراکی و یا وریدی به بیمار تجویز شود تا در طی جراحی دردی احساس نکند. البته همه موارد به نوع جراحی و این‌که آیا به‌صورت سرپایی و در کلینیک صورت گرفته یا نه بستگی دارد.

بعد از جراحی

بعد از جراحی بیمار باید:

• به‌مدت 24 ساعت از محافظ چشم استفاده کند.
• به‌مدت 1 هفته و روزی چندبار از پماد چشم آنتی‌بیوتیک و استروئیدی استفاده کند.
• برای کاهش کبودی و تورم، هرچند وقت یک‌بار از کیسه یخ استفاده کند.

علائم احتمالی بعد از جراحی:

• تورم موقت
• کبودی در اطراف چشم

بعد از جراحی ممکن است بیمار احساس کند پلکش سفت و محکم شده‌است. اما این علائم در دوره بهبود بیمار برطرف می‌شوند. بخیه‌ها 1 هفته بعد از جراحی کشیده می‌شوند و بعد از 2 هفته، کبودی و تورم ناشی از جراحی کاهش می‌یابد.