افتادگی پلک مادر زادی به افتادگی یک یا دو پلک گفته میشود که از زمان تولد وجود دارد. این اختلال به علت عدم رشد و تکامل و ضعف عضله بالا برنده که وظیفه باز کردن پلک را برعهده دارد به وجود می‌‌آید. کودکانی که دچار افتادگی پلک مادر زادی هستند ممکن است دچار انحراف چشم به سمت داخل یا بیرون نیز باشند و برای درمان مشکل نزدیک بینی و دوربینی خود به عینک نیاز داشته باشند و این احتمال وجود دارد که دچار تنبلی چشم شوند که در حالت دیدن آن‌ها در یک چشم کامل نیست. همه کودکانی که دچار افتادگی پلک مادر زادی هستند به معاینه کامل چشم نیاز دارند تا وجود این اختلال در آن تشخیص داده شود. در صورتی که افتادگی پلک خیلی شدید باشد و بر بینایی کودک تاثیر گذاشته باشد ممکن است در سال اول یا دوم زندگی او انجام عمل جراحی برای اصلاح بینایی کودک ضروری باشد. با این حال در اکثر موارد انجام عمل جراحی تا زمانی که کودک به چهار یا پنج سالگی برسد به تاخیر می‌افتد تا ارزیابی‌های بیشتری انجام شود و میزان عملکرد عضله بالا برنده بررسی گردد. در صورتی که عضله بالا برنده تقریباً کار خود را به خوبی انجام دهد جراحی ترمیم این عضله انجام خواهد شد اما در صورتی که این عضله بسیار ضعیف باشد عمل لیفت پیشانی انجام خواهد شد.
مزایای جراحی افتادگی پلک چیست؟
• باعث بزرگ شدن بخش فوقانی میدان دید میشود.
• به بهبود کیفیت بینایی به ویژه واضح شدن بینایی کمک میکند زیرا افتادگی پلک را برطرف می‌نماید و به این ترتیب دید کودک بهتر خواهد شد.
• به بهبود ظاهر طبیعی پلک کمک میکند.
• باعث بهبود تقارن هر دو پلک با هم میشود.
علائم و نشانه‌های افتادگی پلک مادر زادی چیست؟
- افتادگی پلک بالا یا ابروها
- کاهش میدان دید یا نیاز به بالا کشیدن ابرو و یا پلک برای داشتن دید بهتر
- کودکی که دچار افتادگی پلک مادر زادی است ممکن است به منظور دید بهتر مجبور باشد سر خود را به سمت عقب بچرخاند.
افتادگی پلک مادر زادی چگونه تشخیص داده میشود؟
متخصص چشم با انجام معاینه کامل پلک میتواند وجود افتادگی پلک مادر زادی را تشخیص دهد سپس به ارزیابی ارتفاع و قدرت عضلات آن می‌‌پردازد. پزشک به بررسی علل زمینه‌ای افتادگی پلک می‌‌پردازد. متخصص چشم به منظور ارزیابی تأثیر افتادگی پلک بر روی بینایی تست کامپیوتری میدان دید را انجام خواهد داد.
چگونه افتادگی پلک مادر زادی به کمک عمل جراحی درمان میشود؟
افتادگی پلک مادر زادی با عوارض جسمانی و عملکردی و روانی همراه است. روشی که برای اصلاح مشکل افتادگی پلک مورد استفاده قرار می‌گیرد و هدف از درمان علت افتادگی پلک و میزان عملکرد عضله بالا برنده بستگی دارد. اگرچه هدف اولیه از اصلاح افتادگی پلک بهبود عملکرد آن است جراح میتواند با انجام عمل جراحی به بهبود ارتفاع پلک، ظاهر آن تقارن و خطوط آن بپردازد تا ظاهر پیک را بهبود ببخشد. جراحی میتواند بر اساس شدت افتادگی پلک جراحی اصلاح افتادگی پلک مادر زادی را در هر سنی انجام دهد. در صورتی که کودک دچار تنبلی چشم یا انحراف چشم باشد می‌توان زودتر برای اصلاح مشکل او اقدام کرد. در مواردی که انحراف چشم کودک شدید باشد ممکن است به علت مشکلات تعادلی ناشی از حالت سر و چشم، کودک دیر شروع به راه رفتن کند. در صورتی که کودک نیاز به مداخلات پزشکی فوری و ضروری نداشته باشد می‌توان تا سن سه یا چهار سالگی انجام عمل جراحی را به تعویق انداخت. در صورتی که انجام جراحی به این سنین موکول شود امکان انجام معاینات دقیق قبل از عمل فراهم خواهد شد.
انواع روش‌های جراحی رایج برای درمان افتادگی مادر زادی پلک
برخی از روش‌های رایج برای درمان افتادگی پلک مادر زادی به شرح زیر می‌باشند:
جراحی منقبض کردن عضلات جانبی
این عمل جراحی از طریق ایجاد یک برش در خطوط روی پوست پلک انجام میشود. تاندون پلک به کمک تعدادی بخیه سفت میشود و سپس برش ایجاد شده بسته خواهد شد. زمانی نتایج بهتری از عمل جراحی به دست می‌‌آید که جراحی تحت بیهوشی موضعی انجام شود زیرا در صورتی که شما در طول جراحی بیدار باشید اگر جراح از شما بخواهد چشم خود را باز و بسته کنید به او کمک خواهید کرد تا بتواند از قرار دادن پلک شما در بهترین شرایط ممکن اطمینان حاصل کند. همه بخیه‌هایی که برای این نوع جراحی مورد استفاده قرار می‌گیرند قابل جذب هستند و پس از چند هفته می‌افتند.
برداشتن عضله بالا برنده
جراحی برداشتن عضله بالا برنده زمانی انجام میشود که این عضله عملکرد مناسبی نداشته باشد. این اختلال در کودکان مبتلا به افتادگی پلک مادر زادی بسیار شایع است. در این روش عضله بالا برنده همانند عمل جراحی منقبض کردن عضلات جانبی به کمک چند بخیه سفت میشود.
برداشتن عضله مولر
این عمل جراحی از طریق ایجاد یک برش در قسمت داخلی پلک انجام میشود. در این روش یک لایه از عضله که عضله مولر نام دارد با استفاده از ۳ بخیه سفت و کوتاه میشود و حدود سه هفته پس از جراحی بخیه‌ها برداشته خواهد شد. به طور کلی این عمل جراحی فقط در بیماران انجام میشود که پاسخ مثبتی به آزمایشات و معاینات چشم داده باشند.
عمل جراحی Fasanella- servat
از این عمل جراحی برای اصلاح افتادگی پلک خفیف استفاده میشود و پزشک برای انجام این کار یک برش در قسمت داخلی پلک ایجاد خواهد کرد.
عمل جراحی بالا کشیدن پیشانی
از این عمل جراحی برای اصلاح افتادگی پلک ناشی از ضعیف بودن عضله بالا برنده استفاده میشود. در این روش از عضله پیشانی برای بالا کشیدن پلک و نصب یک اسلینگ بین پیشانی و پلک استفاده خواهد شد. جراح میتواند برای لیفت پیشانی از ترکیبات سنتتیک از قبیل سیلیکون و یا اجزای بدن خود بیمار از قبیل تاندونی که در بخش بیرونی ران قرار دارد استفاده نماید.
جراحی افتادگی پلک چگونه انجام میشود؟
جراحی افتادگی پلک در افراد بزرگسال تحت بیهوشی موضعی انجام میشود و گاهی اوقات پزشک یک دز کم از داروی آرام بخش را قبل از بیهوشی موضعی به بیمار می‌دهد. در برخی موارد نیز جراحی تحت بیهوشی عمومی انجام میشود. عمل جراحی در اتاق جراحی انجام می‌گردد و شما روی تخت مخصوص دراز می‌کشید و قطره بی حسی به چشم شما ریخته میشود. پوست اطراف پلک به کمک ماده ضدعفونی کننده تمیز میشود و اطراف آن پوشانده خواهد شد. پزشک با استفاده از جوهر قابل شستشو خطوط مورد نیاز را روی پوست پلک می‌کشد و سپس فرآیند تزریق ماده بی حسی موضعی را برای بی حس کردن پلک آغاز میکند. برای جراحی منقبض کردن عضلات جانبی یک برش درون خطوط طبیعی پوست ایجاد میشود تا جراح بتواند تاندون بالا برنده را پیدا کند. سپس تاندون را به کمک تعدادی بخیه به صورت موقت جمع میکند. در مرحله بعد جراح، نور را به چشم شما می‌تاباند و از شما می‌خواهد که چشم خود را باز کنید تا جراح از قرار گرفتن بخیه‌ها در محل صحیح خود اطمینان حاصل کند و در صورت نیاز اصلاحات لازم را انجام دهد. پس از آنکه بخیه‌ها به طور مناسب در جای خود قرار داده شدند پوست پلک به کمک بخیه‌های جذبی بسته خواهد شد. جراح برش‌های لازم و در خطوط طبیعی پلک ایجاد میکند و در زمان ترمیم هیچ گونه بافت اسکار قابل مشاهده‌ای دیده نشود. سپس یک پد مخصوص را روی چشم جراحی شده قرار می‌دهد. برای جراحی برداشتن عضله مولر یک برش در قسمت داخلی پلک بالا ایجاد میشود و این عضله به کمک بخیه‌های غیر جذبی کوتاه میشود. در این روش نیز برش‌ها درون خطوط طبیعی پلک ایجاد میشوند و حدود یک تا سه هفته پس از جراحی این بخیه‌ها برداشته خواهد شد. معمولاً عمل جراحی در حد پلک حدود ۴۵ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد. در صورتی که هر دو پلک دچار افتادگی شده باشند معمولاً بهترین کار این است که هر دو چشم به صورت همزمان جراحی شوند تا نتیجه بهتری به دست بیاید و هر دو پلک با هم تقارن داشته باشند.
دوران نقاهت در جراحی افتادگی پلک چگونه است؟
شما باید بتوانید چند ساعت پس از جراحی به منزل برگردید. کاملا دقت کنید که پلک خود را خیس نکنید و تا زمانی که بخیه‌ها برداشته نشده است از انجام فعالیت جسمانی سنگین و یا خم شدن خودداری کنید. تا چند هفته از لوازم آرایشی استفاده نکنید و صورت خود را در مقابل نور آفتاب قرار ندهید. ورزش منظم باید به شما کمک کند تا هر چه زودتر فعالیت‌های طبیعی خود را شروع کنید. قبل از آنکه به ورزش کردن بپردازید با پزشک خود مشورت کنید و از او راهنمایی بخواهید. نتایج حاصل از جراحی افتادگی پلک تا مدت طولانی باقی خواهد ماند. با بالا رفتن سن صورت شما نیز دچار عوارض پیری میشود اما همچنان ظاهر صورت شما در مقایسه با قبل از جراحی جوان‌تر خواهد بود.
خطرات جراحی افتادگی پلک چیست؟
خطرات جراحی افتادگی پلک به شرح زیر می‌باشد اما فقط به این موارد محدود نیست:
• کبودی و تورم پلک. ممکن است تا چند هفته احساس کنید که پلک شما دردناک است و کبود و متورم به نظر می‌رسد. در برخی موارد ریسک بروز خونریزی چشم و از دست دادن دائمی بینایی وجود دارد که احتمال آن کم است.
• عفونت زخم. پس از جراحی ریسک بروز عفونت چشم وجود دارد که باید با مصرف داروهای آنتی بیوتیک به درمان آن پرداخت.
• در برخی موارد پس از جراحی به علت اصلاح بیش از حد پلک ممکن است دچار درد و خشکی چشم شوید که در این حالت استفاده از پماد و قطره چشمی میتواند به بهبود شرایط شما کمک کند. ماساژ دادن پلک و تراکشن میتواند به درمان این مشکل کمک نماید. در صورتی که پلک بیش از حد بالا کشیده شده باشد انجام جراحی دوم پس از جراحی اول برای پایین آوردن پلک ضروری است.
• در صورتی که پلک به اندازه کافی اصلاح نشود همچنان پس از عمل نیز حالت افتادگی خواهد داشت.
• در صورتی که جراحی به طور صحیح انجام نشود حالت چشم طبیعی نخواهد بود.
• در برخی موارد در صورتی که پلک بیش از حد بالا کشیده شده باشد بیمار نمی‌تواند شب و در هنگام خواب به طور کامل پلک خود را ببندد که در این حالت ممکن است دچار درد و ناراحتی شود. استفاده از پماد و قطره چشمی میتواند به بهبود این شرایط کمک کند اما گاهی اوقات انجام عمل جراحی ضروری است.
• تشکیل بافت اسکار
• بی حسی موقت پلک
• در درصد کمی از موارد بیماران به جراحی دوم نیز نیاز دارند. علاوه بر خطرات و عوارض ناشی از جراحی، ریسک بروز خطرات عمومی از قبیل خونریزی، عفونت، تشکیل لخته خون و مشکلات تنفسی و قلبی نیز وجود دارد که این مسائل در همه عمل‌های جراحی مطرح میشوند. ممکن است داروی بی حسی موضعی باعث بروز کبودی یا واکنش آلرژیک شود.
سوالات متداول درباره افتادگی پلک
آیا بعد از جراحی افتادگی پلک می‌توان به حمام رفت؟
پاسخ این سوال مثبت است اما باید از قرار دادن صورت و چشم زیر آب خودداری کنید و فقط به کمک دست به آرامی صورت خود را بشویید. سعی کنید موهای خود را به نحوی بشویید که از رفتن شامپو به داخل چشم شما جلوگیری شود.
چه مدت پس از جراحی افتادگی پلک می‌توان به محل کار برگشت؟
شما می‌توانید سه روز پس از جراحی افتادگی پلک به محل کارتان برگردد و همانند قبل به انجام فعالیت‌های روزمره خود بپردازید.
چه مدت پس از جراحی افتادگی پلک می‌توان عینک زد؟
شما می‌توانید پس از برداشتن پد چشمی از عینک استفاده کنید.
چه مدت پس از جراحی افتادگی پلک باید به کلینیک چشم مراجعه کرد؟
معمولاً پزشک پس از جراحی چشم شما را معاینه میکند و یک هفته بعد نیز از شما می‌خواهد به مطب او مراجعه کنید و مراجعه بعدی حدود دو تا سه ماه بعد خواهد بود.
