تهران، خیابان ولیعصر، خیابان توانیر(عباسپور)، بالاتر از بیمارستان دی، میدان توانیر، ساختمان طلا، طبقه ۶، واحد ۶۲ 
پتوز (Ptosis) یا افتادگی پلک کودکان یک مشکل چشمی است که با کاهش عملکرد عضلات مسئول بالا بردن پلک یا ضعف عضله پلک همراه است. این مشکل ممکن است در کودکان نیز رخ دهد و میتواند تاثیراتی بر روی بینایی و ظاهر کودک داشته باشد. در این مقاله، به بررسی علت و علائم پتوز کودکان، روش‌های تشخیص و درمان این حالت می‌پردازیم. برای آشنایی با این موارد تا انتها همراه ما باشید.
پتوز کودکان چیست؟
پتوز یا همان افتادگی پلک کودکان، یک مشکل چشمی است که در آن، عضلات مسئول بالا بردن پلک در کودکان کمتر از حالت طبیعی عمل می‌کنند یا ضعیف می‌باشند. این موضوع میتواند باعث کاهش توانایی پلک برداشتن و بسته شدن باشد و در نتیجه میتواند تاثیراتی بر روی بینایی و ظاهر ظاهری کودک داشته باشد. پتوز کودکان ممکن است از تولد یا در طول رشد کودکان پدید آید و نیاز به تشخیص و درمان مناسب دارد.
علل افتادگی پلک کودکان
به طور معمول، زمانی که مغز سیگنالی به عضلات بالابرنده پلک می‌فرستد، پلک‌ها باز می‌شوند. این سیگنال توسط اعصاب منتقل میشود. سپس ماهیچه‌ها پلک‌ها را بلند می‌کنند. در پتوز، مشکلی در این فرآیند رخ می‌دهد، بنابراین یک یا هر دو پلک پایین آویزان می‌شوند. دلایل آن عبارت‌اند از:
- مشکل در کار کرد مغز یا عصب
- وجود اختلال در ارتباط اعصاب و ماهیچه‌ها
- ضعیف شدن یا از بین رفتن عضلات بالابرنده پلک
- عضله پلک به درستی به پلک چسبیده نیست
- گاهی اوقات پلک اصلا باز نمی‌شود. پتوز میتواند یک چشم یا هر دو چشم را درگیر کند.
- فلج عصب سوم یا سندرم هورنر
- نقص مادرزادی یا آسیب دارد
افتادگی پلک کودکان، ممکن است به دلیل شرایط دیگر نیز رخ دهد. برخی از این موارد عبارتند از:
- تروما هنگام تولد (مانند استفاده از فورسپس)
- اختلالات حرکتی چشم
- مشکلات مغز و سیستم عصبی
- تومور یا رشد پلک
- افتادگی پلک که دیرتر در دوران کودکی یا بزرگسالی رخ می‌دهد ممکن است دلایل دیگری داشته باشد.
علائم پتوز در کودکان
کودک مبتلا به پتوز نشانه‌هایی داشته باشند که عبارت‌اند از:
- ابروهایشان را بالا بیاورند تا پلک‌ها بالا بروند
- سر را به عقب خم کنند تا بهتر ببینند
- بیان کردن مشکل در بینایی
- به چیزهایی که از بالای سر آویزان هستند برخورد کنید
- دیرتر از اکثر کودکان چهار دست و پا راه برود
سایر علامت‌های مرتبط عبارت‌اند از:
- نزدیک بینی، دوربینی یا آستیگماتیسم
- دوبینی
- تاربینی
- خستگی چشم
- سردرد یا سرگیجه
- افتادگی یک یا هر دو پلک
- افزایش پارگی
- انسداد دید (به دلیل افتادگی شدید پلک)
تشخیص پتوز کودکان
پزشکان ممکن است هنگام تولد نوزاد متوجه افتادگی پلک کودکان شوند. گاهی اوقات، والدین پس از مشاهده افتادگی پلک، فرزند خود را نزد پزشک می‌برند.
- پزشک در مورد سابقه پزشکی کودک می‌پرسد و معاینه لازم را انجام می‌دهد. پزشکان معمولاً آزمایشات بیشتری را با موارد زیر توصیه می‌کنند: معاینه لامپ شکاف، تست حرکت چشم، تست میدان دید
- چشم‌پزشک، بینایی کودک را بررسی میکند، اندازه‌گیری‌های ویژه چشم را انجام می‌دهد و هر تورمی که ممکن است پلک را به سمت پایین فشار دهد، بررسی میکند.
- پزشک متخصص، اعصاب و عضلات چشم را برای بررسی و سایر مشکلات آزمایش میکند.
همچنین در مورد اهمیت چشم‌پزشکی کودکان بخوانید.
درمان افتادگی پلک مادرزادی
پزشک، هر گونه مشکل چشمی ناشی از پتوز را درمان میکند. این درمان‌ها عبارت‌اند از:
درمان غیر جراحی
- برای تقویت بینایی در چشم ضعیف‌تر از چسب چشم استفاده کنید.
- برای اصلاح انحنای ناهموار قرنیه که باعث تاری دید (آستیگماتیسم) میشود، از عینک مخصوص استفاده کرد.
- کودکان مبتلا به پتوز خفیف باید معاینه چشمی منظم داشته باشند تا مطمئن شوند که آمبلیوپی ایجاد نمی‌شود.
جراحی
اگر بینایی تحت تأثیر قرار نگیرد، میشود برای جراحی، تا سن ۳ تا ۴ سالگی که کودک کمی بزرگتر شده است صبر کرد. جراحی برای برخی شرایط مفید است که عبارت‌اند از:
- در موارد شدید، برای جلوگیری از تنبلی چشم به عمل جراحی نیاز است.
- جراحی لیفت پلک میتواند افتادگی پلک بالایی را ترمیم کند.
- جراحی اغلب برای بهبود ظاهر و عملکرد چشم خوب عمل میکند. برخی از کودکان به بیش از یک عمل جراحی نیاز دارند.
مزایای جراحی افتادگی پلک چیست؟
- باعث بزرگ شدن بخش فوقانی میدان دید میشود.
- به بهبود کیفیت بینایی به ویژه واضح شدن بینایی کمک میکند زیرا افتادگی پلک را برطرف می‌نماید و به این ترتیب دید کودک بهتر خواهد شد.
- به بهبود ظاهر طبیعی پلک کمک میکند.
- باعث بهبود تقارن هر دو پلک با هم میشود.
انواع روش‌های جراحی افتادگی پلک در کودکان
برخی از روش‌های رایج برای درمان افتادگی پلک مادر زادی به شرح زیر می‌باشند:
جراحی منقبض کردن عضلات جانبی
این عمل جراحی از طریق ایجاد یک برش در خطوط روی پوست پلک انجام میشود. تاندون پلک به کمک تعدادی بخیه سفت میشود و سپس برش ایجاد شده بسته خواهد شد. زمانی نتایج بهتری از عمل جراحی به دست می‌‌آید که جراحی تحت بیهوشی موضعی انجام شود زیرا در صورتی که شما در طول جراحی بیدار باشید اگر جراح از شما بخواهد چشم خود را باز و بسته کنید به او کمک خواهید کرد تا بتواند از قرار دادن پلک شما در بهترین شرایط ممکن اطمینان حاصل کند. همه بخیه‌هایی که برای این نوع جراحی مورد استفاده قرار می‌گیرند قابل جذب هستند و پس از چند هفته می‌افتند.
برداشتن عضله بالا برنده
جراحی برداشتن عضله بالا برنده زمانی انجام میشود که این عضله عملکرد مناسبی نداشته باشد. این اختلال در کودکان مبتلا به افتادگی پلک مادر زادی بسیار شایع است. در این روش عضله بالا برنده همانند عمل جراحی منقبض کردن عضلات جانبی به کمک چند بخیه سفت میشود.
برداشتن عضله مولر
این عمل جراحی از طریق ایجاد یک برش در قسمت داخلی پلک انجام میشود. در این روش یک لایه از عضله که عضله مولر نام دارد با استفاده از ۳ بخیه سفت و کوتاه میشود و حدود سه هفته پس از جراحی بخیه‌ها برداشته خواهد شد. به طور کلی این عمل جراحی فقط در بیماران انجام میشود که پاسخ مثبتی به آزمایشات و معاینات چشم داده باشند.
عمل جراحی Fasanella- servat
از این عمل جراحی برای اصلاح افتادگی پلک خفیف استفاده میشود و پزشک برای انجام این کار یک برش در قسمت داخلی پلک ایجاد خواهد کرد.
عمل جراحی بالا کشیدن پیشانی
از این عمل جراحی برای اصلاح افتادگی پلک ناشی از ضعیف بودن عضله بالا برنده استفاده میشود. در این روش از عضله پیشانی برای بالا کشیدن پلک و نصب یک اسلینگ بین پیشانی و پلک استفاده خواهد شد. جراح میتواند برای لیفت پیشانی از ترکیبات سنتتیک از قبیل سیلیکون و یا اجزای بدن خود بیمار از قبیل تاندونی که در بخش بیرونی ران قرار دارد استفاده نماید.
جراحی افتادگی پلک چگونه انجام میشود؟
جراحی افتادگی پلک در افراد بزرگسال تحت بیهوشی موضعی انجام میشود و گاهی اوقات پزشک یک دز کم از داروی آرام بخش را قبل از بیهوشی موضعی به بیمار می‌دهد. در برخی موارد نیز جراحی تحت بیهوشی عمومی انجام میشود. عمل جراحی در اتاق جراحی انجام می‌گردد و بیمار روی تخت مخصوص دراز می‌کشد و قطره بی حسی به چشم وی ریخته میشود.
مرحله اول :
پوست اطراف پلک به کمک ماده ضدعفونی کننده تمیز میشود و اطراف آن پوشانده خواهد شد. پزشک با استفاده از جوهر قابل شستشو خطوط مورد نیاز را روی پوست پلک می‌کشد و سپس فرآیند تزریق ماده بی حسی موضعی را برای بی حس کردن پلک آغاز میکند.
مرحله دوم :
برای جراحی منقبض کردن عضلات جانبی یک برش درون خطوط طبیعی پوست ایجاد میشود تا جراح بتواند تاندون بالا برنده را پیدا کند. سپس تاندون را به کمک تعدادی بخیه به صورت موقت جمع میکند.
مرحله سوم :
در مرحله بعد جراح، نور را به چشم می‌تاباند و از بیمار می‌خواهد که چشم خود را باز کند تا جراح از قرار گرفتن بخیه‌ها در محل صحیح خود اطمینان حاصل کند و در صورت نیاز اصلاحات لازم را انجام دهد. پس از آنکه بخیه‌ها به طور مناسب در جای خود قرار داده شدند پوست پلک به کمک بخیه‌های جذبی بسته خواهد شد. جراح برش‌های لازم و در خطوط طبیعی پلک ایجاد میکند تا در زمان ترمیم هیچ گونه بافت اسکار قابل مشاهده‌ای دیده نشود.
مرحله چهارم :
سپس در این مرحله ، جراح یک پد مخصوص را روی چشم جراحی شده قرار می‌دهد. برای جراحی برداشتن عضله مولر یک برش در قسمت داخلی پلک بالا ایجاد میشود و این عضله به کمک بخیه‌های غیر جذبی کوتاه میشود. در این روش نیز برش‌ها درون خطوط طبیعی پلک ایجاد می‌شوند و حدود یک تا سه هفته پس از جراحی این بخیه‌ها برداشته خواهد شد.
جراحی پتوز چقدر طول می‌کشد ؟
معمولاً عمل جراحی در حد پلک حدود ۴۵ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد. در صورتی که هر دو پلک دچار افتادگی شده باشند معمولاً بهترین کار این است که هر دو چشم به صورت همزمان جراحی شوند تا نتیجه بهتری به دست بیاید و هر دو پلک با هم تقارن داشته باشند.
خطرات جراحی افتادگی پلک کودکان چیست؟
خطرات جراحی افتادگی پلک به شرح زیر می‌باشد اما فقط به این موارد محدود نیست:
- کبودی و تورم پلک : ممکن است تا چند هفته احساس کنید که پلک متورم، دردناک و کبود به نظر می‌رسد. در برخی موارد ریسک بروز خونریزی چشم و از دست دادن دائمی بینایی وجود دارد که احتمال آن کم است.
- عفونت زخم : پس از جراحی ریسک بروز عفونت چشم وجود دارد که باید با مصرف داروهای آنتی بیوتیک به درمان آن پرداخت.
- خشکی چشم : در برخی موارد پس از جراحی به علت اصلاح بیش از حد پلک ممکن است دچار درد و خشکی چشم شوید که در این حالت استفاده از پماد و قطره چشمی میتواند به بهبود شرایط شما کمک کند. ماساژ دادن پلک و تراکشن میتواند به درمان این مشکل کمک نماید. در صورتی که پلک بیش از حد بالا کشیده شده باشد انجام جراحی دوم پس از جراحی اول برای پایین آوردن پلک ضروری است.
- عدم تاثیر گذاری جراحی : عدم در صورتی که پلک به اندازه کافی اصلاح نشود همچنان پس از عمل نیز حالت افتادگی خواهد داشت.
- حالت غیر طبیعی چشم : حالت غیر در صورتی که جراحی به طور صحیح انجام نشود حالت چشم طبیعی نخواهد بود.
- تشکیل بافت اسکار
- بی حسی موقت پلک
کلام پایانی
پتوز کودکان، یک مشکل چشمی است که تاثیراتی بر روی بینایی و ظاهر ظاهری کودک دارد. با تشخیص صحیح و درمان مناسب، می‌توان این مشکل را کنترل کرده و بهبود بخشید. در صورت تشخیص هرگونه علائم نادرست در پلک کودک، بهتر است به پزشک متخصص چشم پذیرایی کنید تا تشخیص و درمان صحیحی را برای کودکتان تعیین کند.
سوالات متداول درباره افتادگی پلک کودکان
پلک‌ها می‌توانند آنقدر پایین آویزان شوند که مردمک را بپوشانند و دید را مسدود کنند. این وضعیت میتواند منجر به بینایی ضعیف، تنبلی چشم (آمبلیوپی) یا نابینایی کامل شود. برخی از انواع پتوز نیز با مشکلاتی در بخش حساس به نور چشم (رتینوپاتی) مرتبط هستند.
معمولاً پزشک پس از جراحی چشم شما را معاینه میکند و یک هفته بعد نیز از شما می‌خواهد به مطب او مراجعه کنید و مراجعه بعدی حدود دو تا سه ماه بعد خواهد بود.
شما می‌توانید پس از برداشتن پد چشمی از عینک استفاده کنید.
پاسخ این سوال مثبت است اما باید از قرار دادن صورت و چشم زیر آب خودداری کنید و فقط به کمک دست به آرامی صورت خود را بشویید. سعی کنید موهای خود را به نحوی بشویید که از رفتن شامپو به داخل چشم شما جلوگیری شود.
