افتادگی پلک (پتوز) : از تشخیص تا روش های درمان !

سلامت پلک‌ها نقش بنیادین در کیفیت زندگی ما ایفا می‌کند. اما زمانی که با چالش افتادگی پلک (پتوز) مواجه می‌شویم، نه تنها ظاهر ما دچار تغییر می‌گردد، بلکه دید ما نیز ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد. این مقاله به بررسی جزئیات بیشتر علل، علائم و گزینه‌های درمانی مربوط به افتادگی پلک خواهد پرداخت و سعی دارد دیدی جامع را نسبت به این شرایط و روش‌های مواجهه با آن ارائه دهد. برای آشنایی با این موارد تا انتهای مقاله، همراه ما باشید.

افتادگی پلک چیست؟

افتادگی پلک، یک شرایط پزشکی است که در آن افراد با افتادگی یکی یا هر دو پلک مواجه می‌شوند. این حالت که به آن پتوز نیز گفته می‌شود، می‌تواند ناشی از عوامل مادرزادی، افزایش سن، آسیب‌های عصبی یا حتی برخی بیماری‌های کلی باشد. پتوز، نه تنها می‌تواند تاثیرات ظاهری داشته باشد، بلکه در موارد شدید، ممکن است بر دید فرد هم تاثیر بگذارد و نیازمند درمان‌های پزشکی یا جراحی باشد.

لبه پلک فوقانی ممکن است پایین‌تر از حد معمول باشد، یا ممکن است پوست اضافی در پلک بالایی وجود داشته باشد (درماتوشالازی). در بسیاری از موارد ممکن است ترکیبی از دو حالت اتفاق بیفتد. از آنجایی که پلک درگیر، ممکن است به اندازه‌ای که مردمک چشم را بپوشاند، افتادگی داشته باشد، ممکن است با پوشاندن قسمت بالایی، میدان دید بینایی طبیعی را مختل کند. علاوه بر عواقب بصری، برخی از بیماران متوجه می‌شوند که پتوز تأثیر نامطلوبی بر ظاهر آن‌ها می‌گذارد.

انواع افتادگی پلک

پتوز می‌تواند هم کودکان و هم بزرگسالان را درگیر کند. در ادامه انواع آن را توضیح می‌دهیم که عبارت‌اند از:

• پتوز مادرزادی: پتوز مادرزادی به این معنی است که کودک با این بیماری متولد شده است. مشکلات در رشد عضله بالابر، باعث پتوز مادرزادی می‌شود.
• پتوز اکتسابی: این نوع پتوز بزرگسالان را در مراحل بعدی زندگی تحت تاثیر قرار می‌دهد. زمانی رخ می‌دهد که عضله بالابرنده ضعیف شود یا از پلک، جدا شود.

از افتادگی پلک در کودکان چیزی می دانید ؟ 

علل افتادگی پلک

علت‌های پتوز به نوع آن بستگی دارد، برخی از نوزادان با پتوز در یک یا هر دو پلک (پتوز مادرزادی) متولد می‌شوند. دلایل آن عبارت‌اند از:

• ضعف عضلانی: افتادگی پلک‌ها می‌تواند به دلیل ضعف در عضله‌ای که مسئول بلند کردن پلک است (عضله لواتور) رخ دهد. این ضعف ممکن است از هنگام تولد (مادرزادی) وجود داشته باشد یا در طول زندگی به تدریج ایجاد شود.
• افزایش سن: با بالا رفتن سن، پوست و عضلات دچار تغییراتی می‌شوند که می‌تواند منجر به افتادگی پلک گردد. این اتفاق در نتیجه از دست دادن الاستیسیته پوست و ضعف عضلات می‌افتد.
• بیماری‌های مختلف: برخی از بیماری‌ها مانند میاستنی گراویس، که نقص اتصال عصبی عضلانی ایجاد می‌کند، می‌توانند منجر به پتوز شوند. همچنین برخی بیماری‌ها: مانند: سندرم هورنر، میاستنی گراویس، سکته مغزی، تومور، افتالموپلژی خارجی و تورم پلک نیز می‌توانند دلیل آن باشند.
• آسیب دیدگی: ضربه به سر یا صورت می‌تواند به عضلات و اعصاب مرتبط با پلک آسیب بزند و منجر به پتوز شود.
• جراحی‌های قبلی: گاهی اوقات، جراحی‌های چشمی مانند جراحی آب مروارید یا جراحی‌های پلاستیک می‌توانند باعث آسیب به عضلات پلک شوند.
• بیماری‌های خود ایمنی: برخی بیماری‌های خود ایمنی که در آن‌ها بدن به بافت‌های خودی حمله می‌کند ممکن است پلک‌ها را درگیر کنند.
• تومورها: تومورهایی که بر روی پلک یا در مسیر عصبی که به عضلات پلک منتهی می‌شوند وجود داشته باشند، می‌توانند باعث افتادگی گردند.

علائم افتادگی پلک

بسته به علت، افتادگی ممکن است در یک یا هر دو پلک وجود داشته باشد. پلک ممکن است فقط بالای چشم یا کل مردمک را بپوشاند. پتوز، می‌تواند یکی یا هر دو چشم را تحت تأثیر قرار دهد و می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. پتوز می‌تواند منجر به مجموعه‌ای از علائم ظاهری و عملکردی شود. برخی از علائم شایع آن عبارت‌اند از:

• افتادگی مشهود پلک بالا: این علامتی آشکار است که در آن پلک بالا روی مردمک چشم می‌افتد و بسته به شدت، می‌تواند بخشی یا کل مردمک را بپوشاند.
• مشکل در دید: افتادگی ممکن است بخشی از میدان دید را مسدود کند، به‌خصوص هنگام نگاه به بالا، و ممکن است منجر به دوبینی شود.
• پیشانی چروکیده یا بالا کشیده: بیماران ممکن است برای جبران افتادگی پلک و بهبود دیدشان، ابروها را بالا بکشند که منجر به چین و چروک پیشانی می‌شود.
• خستگی چشم‌ها: به دلیل تلاش بیشتر برای بلند کردن پلک‌ها و فشار به عضلات چشم و پیشانی، ممکن است افراد خستگی چشم را تجربه کنند.
• سردرد: تلاش مداوم و ناخودآگاه برای بالا نگه داشتن پلک‌ها منجر به سردردهای مکرر می‌شود.
• تغییرات در ابراز هیجانات: هنگامی که پلک‌ها به درستی کار نمی‌کنند، صورت قدرت بیان کامل احساسات را از دست می‌دهد.
• احساس سنگینی یا کشش در پلک‌ها: بیماران ممکن است احساس کنند که پلک‌هایشان سنگین شده یا کشیده می‌شوند.

پیشگیری

پیشگیری از افتادگی پلک (پتوز) به طور کامل ممکن نیست، زیرا برخی از عوامل موثر بر آن مانند سن و ژنتیک قابل کنترل نیستند. با این حال، اقداماتی وجود دارد که ممکن است به کاهش خطر توسعه پتوز یا وخامت آن کمک کند. در اینجا چند توصیه برای کمک به پیشگیری و مدیریت بهتر افتادگی پلک‌ها آورده شده است:

• معاینات منظم چشم‌پزشکی: انجام چکاپ‌های دوره‌ای برای شناسایی و درمان زودهنگام هرگونه مشکل چشمی که می‌تواند به پتوز منجر شود.
• محافظت از چشم‌ها: استفاده از عینک‌های محافظ در برابر نور خورشید و هنگام انجام فعالیت‌هایی که ممکن است خطر آسیب رساندن به چشم‌ها را افزایش دهد.
• توجه به علائم بیماری‌های سیستمیک: مدیریت بیماری‌هایی مانند دیابت یا بیماری‌های خود ایمنی که می‌توانند به اعصاب یا عضلات چشم تاثیر بگذارند.
• کنترل استرس: استرس می‌تواند تاثیر منفی بر سلامت کلی بدن از جمله بافت‌های اطراف چشم داشته باشد.
• تغذیه مناسب: مصرف کافی مواد مغذی مانند: ویتامین‌های A، C و E، و همچنین اسیدهای چرب امگا-۳ که برای حفظ سلامت چشم و پوست مفید هستند.
• خواب کافی: استراحت کافی برای کمک به ریکاوری و ترمیم بافت‌های بدن، از جمله بافت‌های اطراف چشم ضروری است.
• مدیریت سلامتی پوست: از کرم‎‌های چشم و محصولات مراقبت از پوست که می‌توانند به حفظ الاستیسیته پوست کمک کنند، استفاده کنید.
• اجتناب از سیگار و الکل: مصرف سیگار و الکل می‌تواند بر سلامت پوست و بافت‌های اطراف چشم تاثیر منفی داشته باشد.

تشخیص افتادگی پلک

روش‌های تشخیص (پتوز) شامل بررسی دقیق و ارزیابی توسط متخصص چشم‌پزشکی است. مراحل زیر معمولاً در فرآیند تشخیصی دنبال می‌شوند:

• معاینه فیزیکی: پزشک ممکن است با بررسی چشم و پلک‌ها، میزان افتادگی و تأثیر آن بر میدان دید را ارزیابی کند.
• پرسش درباره تاریخچه پزشکی: پرسیدن سوالاتی درباره شروع علائم، وجود هرگونه شرایط موجود، سابقه خانوادگی، و تجربه قبلی آسیب‌های چشمی یا جراحی‌های پلک.
• اندازه‌گیری‌های چشمی: این معاینه، شامل اندازه‌گیری است که توسط پزشک انجام می‌شود تا میزان پتوز و تأثیر آن بر پلک و دید را تعیین کند.
• تست‌های بینائی: بررسی دید بیمار، برای تشخیص هرگونه مشکل دید که ممکن است با پتوز ارتباط داشته باشد، صورت می‌گیرد.
• مطالعات تصویربرداری: مانند ام‌آرآی یا سی‌تی‌اسکن می‌توانند برای شناسایی هرگونه بیماری زمینه‌ای، مانند تومورها یا آسیب‌های ساختاری که ممکن است موجب افتادگی پلک شده باشد، انجام شوند.
• تست‌های عملکردی عصبی و عضلانی: برای حالات خاص، از تست‌هایی مانند الکترومیوگرافی (EMG) برای سنجش عملکرد عضلات و اعصاب مرتبط با حرکات پلک استفاده می‌شود.
• استفاده از قطره‌های چشم: در برخی موارد، پزشک ممکن است از قطره‌های چشم استفاده کند تا ببیند آیا می‌توانند باعث بالا رفتن موقتی پلک شوند. این کار می‌تواند به تشخیص نوع بیماری کمک کند.

درمان افتادگی پلک

بسته به علت پتوز، درمان ممکن است شامل مراقبت‌های مداوم، استفاده از عینک‌های ویژه با نوارهای پشتیبان برای پلک، داروهای خاص یا در موارد شدید، جراحی برای برطرف کردن افتادگی پلک باشد.

درباره درمان افتادگی پلک کامل مطالعه کنید !

درمان‌های غیرجراحی

روش‌های درمانی غیر جراحی معمولا شامل موارد زیر است:

• داروها: برخی قطره‌های چشم می‌توانند موجب تحریک عضله لواتور و موقتاً به بالا بردن پلک کمک کنند. یکی از معروف‌ترین این قطره‌های چشمی اَپِراکلونیدین (Apraclonidine) است، قطره دیگر oxymetazoline نام دارد و عضله بالابرنده را هدف قرار می‌دهد.
• عینک مخصوص (عصا پتوز): برای موارد خفیف پتوز، استفاده از عینک‌های مجهز به یک نوار برای بلند نگه داشتن پلک‌ها ممکن است کافی باشد.
• ورزش‌های پلک و تمرینات چشم: به منظور تقویت عضلات پلک، گاهی اوقات تمرینات خاص پیشنهاد می‌شود.

جراحی افتادگی پلک

جراحی پتوز تحت بی‌حسی موضعی با آرامبخش انجام می‌شود. انواع جراحی برای ترمیم افتادگی عبارت‌اند از:

• بلفاروپلاستی: این روش جراحی شامل برداشتن بخشی از پوست اضافه پلک و سفت کردن عضلات پلک است تا به آن‌ها کمک کند بهتر عمل کنند.
• تعدیل عضله لواتور: در این جراحی، عضله‌ای که برای بلند کردن پلک استفاده می‌شود، کوتاه یا تنظیم می‌گردد تا برای بالا نگه داشتن پلک فشار بیشتری ایجاد کند.
• استفاده از ماده پیوندی (گرافت): گاهی اوقات پزشک نیاز به استفاده از بافت از جای دیگر بدن برای ترمیم یا تقویت پلک دارد.

جراحی افتادگی پلک در کودکان

به دلیل مسائل مربوط به تکامل بینایی، جراحی برای افتادگی پلک شدید در کودکان معمولاً زودتر انجام می‌شود تا از اختلالات بینایی جدی مانند تنبلی چشم (آمبلیوپی) جلوگیری شود.

از پلاسما جت جهت درمان افتادگی پلک چیزی می دانید ؟ 

پتوز در کودکان

پتوز مادرزادی به معنای وجود پتوز در بدو تولد می باشد. اگر کودکی با پتوز متوسط تا شدید متولد شود، ممکن است برای تکامل بینایی نیازمند درمان فوری باشد.
پتوز مادرزادی اغلب در اثر نقص در تکامل عضله بالابرنده پلک فوقانی که عضله لواتور نام دارد، اتفاق می افتد. اگرچه معمولا یک اختلال مجزا می باشد، ولی در موارد مادرزادی، ممکن است همراه با اختلالات زیر باشد:

• اختلال حرکات چشمی
• بیماری های عضلانی
• تومورهای پلک یا سایر تومورها
• اختلالات عصبی
• عیوب انکساری
• پتوز مادرزادی معمولا با گذشت زمان بهبود نمی یابد.

 مشکلات ناشی از پتوز در کودکان کدامند؟

شایع ترین اختلال جدی مرتبط با پتوز دوران کودکی، آمبلیوپی (تنبلی چشم) می باشد. به دو علت پتوز می تواند ایجاد تنبلی چشم کند:

• انسداد مسیر بینایی در موارد پتوز شدید
• ایجاد آستیگماتیسم و تاری دید ناشی از آن
• بعلاوه پتوز ممکن است در صورت وجود انحراف چشم آن را مخفی نماید و این مورد نیز می تواند منجر به تنبلی چشم شود.

 پتوز مادرزادی چگونه درمان می شود ؟

در اغلب موارد، پتوز کودکان با جراحی درمان می شود. اگر تنبلی چشم هم وجود داشته باشد، ممکن است درمان با قرار دادن پوشش بر روی چشم سالم، استفاده از عینک یا قطره چشمی ضروری باشد. تشخیص لزوم انجام جراحی و انتخاب روش مناسب برای درمان پتوز، بر اساس عوامل زیر صورت می گیرد:

• سن کودک
• درگیری یک یا هر دو پلک
• شدت پتوز
• قدرت عضلات بالا برنده و پایین آورنده پلک
• وضعیت حرکات چشمی

در اوایل دوران زندگی معمولا ضرورتی به انجام جراحی برای موارد خفیف تا متوسط پتوز وجود ندارد. هم در موارد مذکور و هم موارد شدیدی که تحت عمل جراحی قرار گرفته اند، باید به طور منظم از نظر تنبلی چشم، عیوب انکساری و حالت های وابسته توسط چشم پزشک بررسی و در صورت نیاز تحت درمان قرار گیرند.

عوارض درمان افتادگی پلک

عوارض بعد از جراحی پتوز ممکن است رخ دهد. بلافاصله پس از جراحی، ارتفاع و شکل پلک ممکن است نامتقارن باشد. همچنین ممکن است که جراح، پلک را کمتر یا بیشتر از حد اصلاح کرده باشد که باید به مرور زمان برطرف شود. سایر عوارض جراحی پتوز عبارت‌اند از:

• خونریزی از زخم
• عفونت محل جراحی
• آسیب به قرنیه
• بسته شدن ناقص یا غیر طبیعی پلک‌ها

کلام پایانی

افتادگی پلک می‌تواند بر هر جنبه‌ای از زندگی ما تاثیر بگذارد، اما با اطلاعات درست و مشاوره با متخصصان، می‌توانید نه تنها دید بهتری داشته باشید، بلکه زیبایی ظاهری خود را نیز حفظ کنید یا بهبود بخشید. ما امیدواریم که این مقاله به شما کمک کند تا درک بهتری از افتادگی پلک و چگونگی مواجهه با آن داشته باشید. برای یادگیری بیشتر و دریافت راهنمایی متخصص، به بخش‌های بعدی این مقاله مراجعه کنید و گامی مطمئن به سوی بهبود و بازیابی کامل بردارید.

سوالات متداول